Pišam doŭhija teksty z 1906 hoda
© 2018 | Naša Niva
Aŭstryjski standart:
12 drobiaziaŭ z žyćcia Vieny, jakija varta pieraniać Minsku, kab stać jašče lepšym
Aŭstryjski standart
Kamfort u horadzie — sprava nie tolki haradskoj administracyi. Sami haradžanie, razam z kulturnym zdabytkam minułych epoch, kožny dzień robiać jaho lepšym. Aŭstryjskaja Viena ŭ hetym płanie — "horad-standart" dla inšych jeŭrapiejskich stalic. Mienavita tut realizavany ceły kompleks ekałahičnych, kamunikacyjnych i kulturnych rašeńniaŭ, jakija niebiespadstaŭna robiać hety horad adnym z najlepšych pa ŭzroŭni kamfortu i jakaści žyćcia. Dziakujučy Priorbanku, jaki ŭvachodzić u aŭstryjskuju hrupu Raiffeisen Bank International, my daviedalisia ŭsio pra stalicu Aŭstryi i pobyt u joj ad piśmieńnika Viktara Marcinoviča. Zaviaršajem naš cykł "Aŭstryjski standart" padborkaj haradskich łajfchakaŭ, jakija my sustrakali, błukajučy pa zachaplalnaj Vienie. My ŭpeŭnienyja, što niekatoryja z hetych znachodak zmohuć zrabić jašče lepšaj i biełaruskuju stalicu.

1
Niefarmalnaja adukacyja
i raźniavolenaść u hramadskich miescach

1. Niefarmalnaja adukacyja i raźniavolenaść u hramadskich miescach
Dzieciam u Vienie hladzieć vysokaje mastactva možna siedziačy prosta na padłozie. Heta narmalna, i strohija muziejnyja supracoŭnicy ŭ akularach nie buduć kidać na vas kasyja pozirki. Za takija pavodziny ŭ muziejnych prastorach nie papikajuć, tut navat vitajuć advolny farmat. Mahčyma, tak dzieci adčuvajuć siabie bolš kamfortna i lepš spaznajuć suśvietnuju kulturnuju spadčynu.
2
Papiaredžańni pra śnieh
i ledziašy
2. Papiaredžańni pra śnieh i ledziašy
Z Marcinovičam my byli ŭ Vienie ŭ pačatku sakavika, u "siezon" ledziašoŭ. Pieršaje, što kinułasia ŭ vočy jašče pa darozie ŭ hatel, — bieła-čyrvonyja mietaličnyja aharodžy, pastaŭlenyja pad vuhłom da budynkaŭ. Takoje ŭrbanistyčnaje rašeńnie aŭstryjskich kamunalnikaŭ zaścierahaje minakoŭ ad mahčymych incydentaŭ. Znaki amal nie zaminajuć špacyravać pa chodnikach, jany jarkija i zaŭvažnyja ŭsim i vykarystoŭvajucca šmat hadoŭ. Dla fiksacyi takoha znaka ŭ ścianie jość nievialiki kručok. I nie treba ŭzvodzić nijakich aharodžaŭ z usiaho, što trapiłasia pad ruki, na pałovu tratuara ci arkušaŭ A4 z tekstami pra "sasuli", jakija psujuć fasady, drenna čytelnyja i jašče niedarečna zastajucca visieć až da leta.
Jašče aŭstryjskich historyj?
Marcinovič, jakoha vy nie bačyli: pra novy raman, vienski pobyt, budučyniu i čamu ŭ Biełarusi jon nie svoj
3
Cash and card
3. Cash and card
Dla drobnych raźlikaŭ u nievialičkich kaviarniach ci padčas nabyćcia vuličnaj ježy viency karystajucca najaŭnymi hrašyma. Darečy, maniety dobra raźvivajuć matoryku, a chrust kupiur — pryjemny dla słychu. Ale kartkami ŭ Aŭstryi možna płacić usiudy. Kartkaj Priorbanka my raźličvalisia va ŭsich muziejach, u transparcie, kramach i bukinistyčnych kniharniach.

4
Kantrast architekturnych
formaŭ
Minsku jość u čym pazajzdrościć Vienie — u aŭstryjskaj stalicy histaryčnych budynkaŭ stolki, što niama sensu viešać na ich šyldy pra "achoŭvajecca dziaržavaj…". Ale dla viencaŭ całkam prymalna za ažurnym budynkam epochi Habsburhaŭ bačyć "niešta-niejkaje" šklanoje i sučasnaje.
4. Kantrast architekturnych formaŭ
Navat pobač z hałoŭnaj turystyčnaj pierlinaj Vieny — saboram Śviatoha Štefana — staić šmat budynkaŭ roznych epoch. Viena ŭ hetym sensie — prykład maštabnaha kałarytu i fiłasofskaha staŭleńnia da «pryhoža-niepryhoža».

Tak, paraŭnoŭvać architekturnyja ansambli Vieny i Minska niedarečna. Ale, zdajecca, aŭstryjcy mienš rasstrojvajucca praz navabudy. Moža być, minčuki tamu tak baluča ŭsprymajuć čarhovy architekturny prajekt, bo «žyvoj historyi» tak mała na našych vulicach i jana zaŭsiody ŭ «mienšaści»?

5
Kreatyŭnyja architekturnyja
rašeńni
5. Kreatyŭnyja architekturnyja rašeńni
Navat kali heta histaryčny budynak i patrebna pierapłaniroŭka — niestandartnaje rašeńnie pad patreby času i ludziej zaŭsiody znojdziecca. Hety prykład, jaki budzie karysny i Minsku, my znajšli vypadkova. Dla dyzajn-studyi patrabavaŭsia asobny ŭvachod z vulicy. U budynku prosta vyrazali akno razam z častkaj ściany i… pakinuli hety «lišni» kavałak prosta pobač! Na svaim miescy zastałasia navat batareja i aryhinalnaja rama akna. Ciapier heta nie tolki zapaminalny i niezvyčajny abjekt, ale i demanstracyjnaja madel doma «ŭ razrezie». Takim ža čynam sučasnyja architektary vyrašajuć dziasiatki zadač: pavialičvajuć płoščy, ubudoŭvajuć lifty ci cełyja pavierchi. Hałoŭnaje — zachavać aŭtentyčny stan i dadać sučasnaha funkcyjanału.

6
Nie zamaloŭvać stryt-art
6. Nie zamaloŭvać stryt-art
Luby horad — dynamičnaja prastora kamunikacyj i samavyjaŭleńnia. I najaŭnaść albo adsutnaść u im hrafici demanstruje kamunikatyŭny ŭzrovień žycharoŭ. Chulihanstva i psavańnie majomaści siudy nie adnosicca — my nie pra heta. Ale ŭ lubym horadzie zaŭsiody znojdziecca miesca šerym ścienam i ludziam, jakim jość što skazać. Hrafici ŭ Vienie — takaja ž arhaničnaja častka vuličnaj atmaśfiery, jak i baročnyja budynki časoŭ Habsburhaŭ.

Kalarovyja palitry mieściacca navat u centry Vieny ŭ «techničnych zonach», jakija nie vykonvajuć anijakaj estetyčnaj funkcyi: na bietonnych padpornych ścienach, u arkach i prajezdach. Heta vyhladaje nastolki akuratna i arhanična, što navat nie ŭźnikaje dumki pra chulihanstva ci vandalizm.

Jašče aŭstryjskich historyj?
Ad Hotyki da Madernu:
Hajd pa Vienie dla kulturnych padarožnikaŭ ad Viktara Marcinoviča
7
Nie salić darohi
7. Nie salić darohi
Vostraja i balučaja tema dla minčukoŭ, ich abutku ŭzimku i asabliva mašyn. Prahresiŭnyja aŭstryjcy daŭno apracoŭvajuć darohi śpiecyjalnaj pasypkaj ź biaśpiečnych reahientaŭ. Na vulicy ja sustreŭ mužčynu, jaki pasypaŭ chodniki mienavita joj. Navobmacak jana jak manka. Jon patłumačyŭ mnie, što heta našmat biaśpiečniej dla ŭsich: chatnich žyvioł, abutku, transpartu, darožnaha pakryćcia i hetak dalej.

8
Pablik-art i łandšaftny dyzajn
8. Pablik-art i łandšaftny dyzajn
Kanstrukcyi, skulptury, łaŭki i naviesy ŭ Vienie źjaŭlajucca pa inicyjatyvie dyzajnieraŭ, mastakoŭ i pradstaŭnikoŭ biznesu. Z hetym u Vienie — poŭnaja svaboda (za vyklučeńniem histaryčnaj častki horada), treba prosta ŭzhadnić placoŭku.

Jašče ŭ Vienie źviarnuŭ uvahu na samuju zvyčajnuju višu — suchuju bałotnuju travu. Jaje, jak ni dziŭna, u Vienie vykarystoŭvajuć u łandšaftnym dyzajnie. Vyhladaje heta vielmi pryhoža i nietypova. U biełaruskim "krai azior i bałot" takich raślin vielmi šmat, i jany jašče čakajuć śmiełych idej ad minskich łandšaftnych dyzajnieraŭ.

9. Kamfort – u drobiazi
Voś niekalki rašeńniaŭ, jakim nadajecca vialikaja ŭvaha ŭ Vienie. Jany albo robiać žyćcio ŭ aŭstryskaj stalicy bolš kamfortnym, albo navat ekanomiać resursy kamunalnych słužb horada.

Aharodžy dla śpiłavanych drevaŭ. Draŭlanyja padkładki pad budaŭničuju techniku, kab nie psavać hranitnyja plity. Sietki na pomnikach, kab nie davać siadać na ich ptuškam. Aharodžy dla maładych drevaŭ. Infrastruktura dla ravarystaŭ. U Vienie zroblena ŭsio dla ich kamfortu — pryjarytetnyja darožki na tratuarach, biezbarjernyja pierajezdy, viełaparkoŭki, śviatłafory, arenda i hetak dalej. Tut navat žartujuć: kali ŭ Bierlinie ravaryst źbiŭ piešachoda, to vinavaty ravaryst. Kali ŭ Vienie ad rovara paciarpieŭ piešachod, to vinavaty piešachod.

10
Zručnaja infrastruktura
dla sabačnikaŭ
10. Zručnaja infrastruktura dla sabačnikaŭ
U Aŭstryi niama prablemy biesprytulnych žyvioł. Uładalniki chatnich hadavancaŭ płaciać niemałyja, navat pa aŭstryjskich maštabach, padatki. Uzamien haspadary atrymlivajuć dla siabie i svaich hadavancaŭ kamfortnyja ŭmovy: aharodžanyja placoŭki dla vyhułu i svabodu pieramiaščeńnia ŭ horadzie. Z sabakami ŭ Vienie dazvalajuć prachodzić amal usiudy: u parki adpačynku, kramy i navat muziei. Treba tolki vykonvać hihijeničnyja normy i mieć pavadok, namyźnik, a ŭ muziei nabyvać svajmu hadavancu kvitok. Miłaja detalka takoha kłopatu pra žyviołak u Vienie — śpiecyjalnyja «naviazy» la nievialikich kramak i kaviarniaŭ.
11
Łakalnyja i miascovyja
nazvy vulic
11. Łakalnyja i miascovyja nazvy vulic
Amal usie nazvy vulic u Vienie, a tut ich bolš za 6200, majuć unikalnyja nazvy. Nazvu i historyju źjaŭleńnia vulicy možna pravieryć na sajcie Vieny.

Tam padrabiazna apisvajecca, kali, u honar čaho ci kaho jana atrymała takoje imia. Numaracyja damoŭ na vienskich vulicach źjaviłasia ŭ 1770 hodzie, u vyniku čaho spraściłasia dastaŭka pošty, a taksama pryzyŭ u vojska. Z 1923 hoda vuličnyja šyldy stali sinimi emalavanymi ź biełymi litarami, da hetaha ŭ Vienie było niekalki koleraŭ šyld u zaležnaści ad rajonaŭ. Z 1980-ch hadoŭ na staradaŭnija haradskija vulicy stali vyviešvać tablički, padobnyja da tych, jakija byli pieršapačatkova. Imia žyvoha čałavieka prysvojvać vulicy nielha, rabić heta možna nie raniej čym praz hod paśla śmierci, i ŭ aŭstryjskaj stalicy hetym zajmajecca mahistrat.
12. Piešachodnyja vulicy
Toje, biez čaho nie moža abyścisia nivodnaja jeŭrapiejskaja stalica. Aŭstryjcy ŭmiejuć rabić svajo žyćcio kamfortnym. Biełarusam u hetym płanie jość čamu ŭ ich pavučycca.

tekst / fota / videa / hrafičny dyzajn i raspracoŭka
Siarhiej Hudzilin

comments powered by HyperComments