Лукашэнку на руку, што Украіна б'е па расійскіх НПЗ? Што гэта прынясе Беларусі
На закрытай нарадзе ў Лукашэнкі абмяркоўвалася пытанне вытворчасці паліва для Расіі. Спыталі ў эксперта, наколькі магутнасці двух беларускіх НПЗ могуць задаволіць попыт Расіі і колькі на гэтым можа зарабіць Беларусь — або кашалькі адной сям'і.
Завод «Нафтан» у Наваполацку. Ілюстрацыйнае фота: сайт завода
На фоне атак Украіны на расійскую нафтаперапрацоўчую інфраструктуру ў Беларусі абмяркоўваецца пытанне рэзкага павелічэння аб'ёмаў перапрацоўкі нафты.
Па словах эксперта BEROC Змітра Крука, у беларускіх НПЗ ёсць дастаткова вялікі патэнцыял для павелічэння аб'ёмаў нафтаперапрацоўкі.
«Па ўскосных даных за 2024 год, у Беларусі перапрацавалі каля 15‑16 мільёнаў тон нафты. Гэта азначае, што загрузка беларускіх НПЗ летась складала каля 65-70%.
У першым паўгоддзі 2025 года аб'ёмы перапрацоўкі скараціліся яшчэ прыблізна на 10%, таму пры захаванні тых жа аб'ёмаў гадавыя паказчыкі былі б каля 14-14,5 мільёна тон», — кажа Крук.
З гэтага вынікае, што прынамсі да нядаўняга часу магутнасці нашых НПЗ былі задзейнічаны ўсяго на 55-65%.
У найлепшыя часы гадавыя аб'ёмы нафтаперапрацоўкі былі ў раёне 18‑19 мільёнаў тон у год.
«Агулам жа максімальны аб'ём нафты, які беларускія НПЗ могуць перапрацоўваць, — гэта 21,5‑22 мільёны тон, калі казаць пра 100% загружанасць. Але 100% загружанасць не выгадная з тэхналагічнага пункту гледжання, таму і ў часы, калі не было санкцый, завод працаваў з загружанасцю максімум на 85-90%, што лічыцца аптымальным для любога тыпу вытворчасці», — тлумачыць эксперт.
Унутраны рынак Беларусі складае 6 мільёнаў тон на год. А рынак Расіі — 155 мільёнаў тон, таму цалкам замяніць расійскія НПЗ беларускія заводы не змогуць.
«З тых даных, што ёсць, мы бачым, што Беларусі ўдаецца рэалізоўваць свае нафтапрадукты на экспарт па цэнах, блізкіх да рыначных. У выпадку з пастаўкамі ў Расію маржынальнасць меншая, таму беларускія НПЗ будуць зацікаўленыя менавіта ў экспарце ў Расію дадатковых аб'ёмаў вытворчасці, а не на поўнае перанакіраванне ўсяго экспарту ў Расію», — тлумачыць эканаміст.
Пры гэтым, на яго думку, сітуацыя ў Расіі пакуль не настолькі крытычная, каб прымушаць Беларусь адмовіцца ад экспарту нафтапрадуктаў у іншыя краіны і перанакіроўваць іх у Расію.
«Безумоўна, для беларускай эканомікі будзе выгадна нарасціць аб'ёмы нафтаперапрацоўкі да аб'ёмаў, якія былі да санкцый і вайны, але расійскі рынак менш маржынальны ў параўнанні з іншымі», — адзначае Зміцер Крук.
Эканаміст кажа, што дакладна вызначыць краіны, у якія цяпер пастаўляюцца нафтапрадукты з Беларусі, немагчыма, але лічбы ўказваюць на тое, што іх удаецца прадаваць па больш выгадных цэнах, чым гэта можна рабіць, пастаўляючы іх у Расію. Нават з улікам таго, што цэны ў Расіі таксама выраслі.
Аднак Крук лічыць, што апроч выгады для эканомікі ў цэлым, Лукашэнка ў гэтай сітуацыі выйграе і ў палітычным плане.
«У Лукашэнкі з'явіцца магчымасць пасля казаць пра тое, што вось мы вас тут выратавалі ў цяжкі перыяд. Таму цяпер давайце знізьце нам тарыфы на чыгуначныя перавозкі, палепшыце нам умовы працы ў партах, каб мы вам пастаўлялі тыя нафтапрадукты. Можна нават казаць, што нібы ў страты, хоць на справе ніякіх страт не было. То-бок гэтую сітуацыю можна ў будучыні канвертаваць у нейкія эканамічныя выгоды», — лічыць Крук.
Таксама, на думку эканаміста, на гэтым фоне можна вытаргаваць паляпшэнне ўмоў на ўваходную нафту — прасіць дадатковую зніжку і спецыяльныя ўмовы.