Maryjana Ščotkina abaraniła kandydackuju dysiertacyju z suśvietnym rekordam — repartaž
Ministr pracy prapanuje vydavać niedziaržaŭnym arhanizacyjam hranty na sacyjalnaje absłuhoŭvańnie hramadzian.
Biełaruskija čynoŭniki redka abaraniajuć dysiertacyi. Niekali Alaksandr Łukašenka raskrytykavaŭ praktyku, kali ministry padčas pracy nibyta adnačasova zajmajucca navukovymi daśledavańniami. I z taho času jak adrezała. Čynoŭniki prachodziać pierapadrychtoŭku ŭ Akademii kiravańnia, ale aśpirantura nie karystajecca ŭ ich papularnaściu.
Tradycyju vyrašyła pierapynić ministr pracy i sacyjalnaj abarony Maryjana Ščotkina.
Fota Siarhieja Hudzilina.
U savieckija časy jana skončyła Leninhradski dziaržaŭny ŭniviersitet pa śpiecyjalnaści «fizika», a 9 hadoŭ tamu atrymała druhuju vyšejšuju adukacyju ŭ Akademii kiravańnia. Vykładčyki narakali, što jana ŭsio nijak nie dapiša svaju dysiertacyju.
I voś narešcie sprava dajšła da łahičnaha zaviaršeńnia. Dysiertacyja nazyvajecca «Dziaržaŭnaja sacyjalnaja zamova ŭ arhanizacyi sacyjalnaha absłuhoŭvańnia nasielnictva Biełarusi: sacyjałahičny padychod» (aŭtarefierat).
Navukovy kiraŭnik Ščotkinaj – Śviatłana Łapina, zahadčyca kafiedry dziaržaŭnaha kiravańnia sacyjalnaj śfieraj i biełarusaznaŭstva Instytuta dziaržaŭnaj słužby Akademii kiravańnia.
Siarod apanientaŭ Śviatłana Lichačova z Mahiloŭskaha dziaržaŭnaha ŭniviersiteta i Hieorhij Javielkin ź Instutyta nacyjanalnaj biaśpieki. Praŭda, pa stanie zdaroŭja Javielkin pryjści nie zmoh.
U čym sutnaść dysiertacyi?
Ščotkina pryznaje, što dziaržava nie daje rady sacyjalnamu absłuhoŭvańniu pry ciapierašniaj demahrafičnaj situacyi (pavieličeńnie kolkaści invalidaŭ, piensijanieraŭ i adzinokich ludziej), a taksama rostam patrabavańniaŭ nasielnictva da jakaści pasłuh.
Tamu ministr prapanuje raźvivać sistemu sacyjalnaha absłuhoŭvańnia z dapamohaj niedziaržaŭnych arhanizacyj (NDA). Inšymi słovami, dziaržava budzie rabić sacyjalnuju zamovu i apłačvać jaje na asnovie hrantaŭ ci vydačy vaŭčaraŭ.
Pavodle pieršaha varyjanta, pravodzicca konkurs siarod NDA pa dahladzie adzinokich piensijanieraŭ. Dziaržava vypłačvaje arhanizacyi-pieramožcu vydatki pa dahladzie (u poŭnaj ci častkovaj stupieni).
Pry vykarystańni druhoj schiemy piensijanier sam abiraje NDA, jakaja budzie jaho dahladać. A dziaržava paśla kampiensuje arhanizacyi vydatki.
Padobnyja sistemy pracujuć u mnohich jeŭrapiejskich krainach. U čym tady ŭniosak Ščotkinaj?
«Navukovaje daśledavańnie, jakoje ŭklučaje analiz litaratury, raspracoŭku kancepcyi i prahramy daśledavańnia, instrumientara dla sacyjałahičnych daśledavańniaŭ, a taksama navukovy analiz ich vynikaŭ, vykananyja niepasredna aŭtaram. Dysiertacyja … vykanana aŭtaram samastojna na asnovie vyvučeńnia prac ajčynnych i zamiežnych navukoŭcaŭ, a taksama mižnarodnaj praktyki pa daśledavanych prablemach. Pałažeńni, jakija vynosiacca na abaronu, raspracavany suiskalnikam asabista», — adznačajecca ŭ aŭtarefieracie.
Niezaležna ad taho, ci budzie zaćvierdžanaja dysiertacyja Ščotkinaj, niekatoryja jaje pałažeńni ŭžo pačali pracavać. Letaś ustupiŭ u siłu prałabiravany ministram zakon ab «sacyjalnaj zamovie». Za 2015 hod było zaklučana 44 damovy na akazańnie sacyjalnych pasłuh: ź Biełaruskim tavarystvam Čyrvonaha kryža, tavarystvam invalidaŭ pa zroku, katalickimi i pravasłaŭnymi hramadami.
Čynoŭniki byli hatovyja pracavać pa dźviuch schiemach – pa prajektach ci hrantach. Atrymanyja hranty možna było tracić tolki na zarobak supracoŭnikaŭ NDA. Kali ž realizoŭvać prajekt, to dziaržava prapanoŭvała vypłačvać 50% ad jahonaha koštu. Astatnija srodki treba było šukać samim.
Pradstaŭniki NDA adznačajuć, što schiema pakul nieprazrystaja: ałharytm praviadzieńnia konkursaŭ i dalejšaha supracoŭnictva ź dziaržavaj raspracavany słaba.
«Padtrymana adzinahałosna»
Abarona navukovaj pracy Ščotkinaj prachodziła 24 lutaha ŭ budynku jurydyčnaha fakulteta BDU. U zału pryjšli kala paŭsotni słuchačoŭ. Fatahrafavańnie i viadzieńnie aŭdyjozapisu było zabaronienaje.
Maryjana Ščotkina była ŭ siniaj sukiency ź zialonym kaŭnieram.
U takoj samaj sukiency Ščotkina pradstaŭlała prahramu Łukašenki.
Pieršyja chviliny abarony jana zaŭvažna chvalavałasia, ale paśla pačuvałasia ŭpeŭniena. Adryvajučysia ad papiery, Ščotkina pryvodziła šmat prykładaŭ, nie pryviedzienych u aŭtarefieracie.
Pa słovach ministra, ź dziaržaŭnaha sacyjalnaha absłuhoŭvańnia vypadajuć pacyjenty ź psichičnymi zachvorvańniami, narkazaležnyja, a taksama chvoryja na ankałohiju. Hetyja hrupy Ščotkina prapanuje «addać» NDA.
Ščotkina źviarnuła ŭvahu, što ŭ hramadstvie isnuje zapyt na elitnaje sacyjalnaje absłuhoŭvańnie. Naprykład, stałaja žančyna była hatovaja addać kvateru dziaržavie ŭzamien na žyćcio ŭ pakoi z džakuzi. Na dumku ministra, elitnaje absłuhoŭvańnie taksama mohuć uziać na siabie NDA.
U ministra paprasili ŭdakładnić, dośvied jakich krain analizavaŭsia? «Šviecyja, Danija, Finlandyja, Narviehija, Prybałtyka…, — pačała pieraličvać Ščotkina. — Z krain SND brali Rasiju i Kazachstan».
Jakija zaŭvahi zrabili apanienty?
Pa-pieršaje, niama kankretyki ŭ miechanizmach adboru NDA, ź jakimi źbirajecca supracoŭničać dziaržava. Taksama niezrazumieła, jak farmiravać konkursnyja kamisii.
Pa-druhoje, isnavańnie vaŭčaraŭ, jakija prapanuje vykarystoŭvać Ščotkina, pakul nie praduhledžvajecca zakanadaŭstvam. Ministr patłumačyła, što padčas uzhadnieńniaŭ zakanadaŭstva ab sacyjalnym absłuhoŭvańni vaŭčary byli vykraślenyja z dakumienta. Adnak čynoŭnica spadziajecca, što novaŭviadzieńnie ŭdasca ŭkaranić.
Aproč taho, Ščotkinaj jak členu ŭrada dali paradu: naładzić takoje ž supracoŭnictva z NDA ŭ astatnich śfierach — strachavańni, adukacyi i inšych. Z hetym čynoŭnica pahadziłasia.
Abarona praciahvałasia kala dźviuch hadzin. Z kožnaj chvilinaj kolkaść kamplimientaŭ u adras Ščotkinaj pavialičvałasia.
«Naš suiskalnik — unikum», — zajaviła adna z ekśpiertaŭ pierad hałasavańniem navukovaj rady i vykazała ŭpeŭnienaść, što Ščotkina nie spynicca na kandydackaj dysiertacyi.
Deputat i rektar Akademii kiravańnia Marat Žylinski raskazaŭ, jaki honar dla prezidenckaj akademii, što ich aščaśliviła Ščotkina. Jon uzhadaŭ, jak deputaty chacieli znajści niedachopy ŭ niejkich vystupach Ščotkinaj, ale jana jak navukoŭca hodna adkazała im.
«Ja mahu skazać tolki dziakuj za vašu padtrymku», — padsumavała ministr pracy i sacyjalnaj abarony.
Dysiertacyju Ščotkinaj padtrymali adzinahałosna. Pa vynikach tajnaha hałasavańnia navukovaj rady, jaje siaredni bał — 4,8 pa piacibalnaj sistemie. «Suśvietny rekord! U nas takoha vynika jašče nie było! Maksimum — 4,2», — zajaviŭ navukovy sakratar.
Pavodle pracedury, kančatkovaje rašeńnie zastaniecca za Vyšejšaj atestacyjnaj kamisijaj.
* * *