Ašmiany i Biaroza: jak navučycca žyć lepš za košt enierhaefiektyŭnaści
Užo nie pieršy hod Jeŭrapiejski Sajuz dapamahaje nievialikim biełaruskim haradam, kab jany zmahli realizavać svaje ambitnyja prajekty ŭ śfiery enierhaefiektyŭnaści. U ramkach novaha raŭnda prahramy «Pahadnieńnie meraŭ — Demanstracyjnyja prajekty» Ašmiany atrymajuć dziciačy sadok novaha pakaleńnia, a ŭ Biarozie ŭstalujuć sučasnaje śviatłodyjodnaje aśviatleńnie.
Nie tolki ekanomija enierhii, ale i źmianšeńnie vykidaŭ hazu
Ašmiany znachodziacca za 130 kiłamietraŭ ad Minska. Ašmianski rajon byŭ adnym ź pieršych u krainie, chto dałučyŭsia da inicyjatyvy ES — «Pahadnieńnia meraŭ» u 2012 hodzie. Užo praz dva hady rajonnymi ŭładami byŭ padrychtavany dakumient pa ŭstojlivym enierhietyčnym raźvićci, u jakim byli namiečanyja asnoŭnyja šlachi, pa jakich Ašmianski rajon budzie iści dla źnižeńnia spažyvańnia enierharesursaŭ i vykidaŭ parnikovaha hazu ŭ atmaśfieru.
Rajcentr Ašmiany znachodzicca ŭ Hrodzienskaj vobłaści, niedaloka ad Litvy.
U 2017 hodzie Ašmiany i Biaroza pieramahli ŭ konkursie Jeŭrasajuza «Pahadnieńnie meraŭ — Demanstratyŭnyja prajekty». Zajaŭki padavali bolš za sto pretendentaŭ.
Ašmianski rajvykankam.
Siarhiej Nikicin.
Dziciačy sadok №3 u Ašmianach čakaje kapitalny ramont i adaptacyja pad enierhaefiektyŭnyja standarty. «Pry lubym kapitalnym ramoncie, nie važna, heta municypalny budynak ci pryvatny, jość zvyčajny nabor mierapryjemstvaŭ: uciapleńnie ścien, zamiena voknaŭ, ramont dachaŭ. U hetym ža prajekcie razynkaj budzie realizacyja prajektaŭ, jakija pakul nie vielmi papularnyja ŭ krainie. U sadku źjaviacca ciepłavyja nasosy i soniečnyja kalektary dla padahrevu vady i častkova dla aciapleńnie pamiaškańniaŭ. Na dachu sadka buduć ustalavanyja soniečnyja paneli dla vyrabu elektraenierhii. Pa vynikach aŭdytu było rekamiendavana ŭkaranić sučasnuju techniku na charčbłoku. Sami razumiejecie, plity čyhunnyja, savieckija», — raskazvaje Siarhiej Nikicin, jaki adkazvaje za realizacyju heta prajekta.
Dzieci prosiać baćkoŭ vyklučać śviatło
U faje dziciačaha sadka nas sustrakajuć dzietki, jaki repietujuć teatralnaje vystupleńnie dla inšych naviednikaŭ sadka i ich baćkoŭ na temu enierhaefiektyŭnaści. Na kimści ź ich prymacavanyja vyjavy lampačak, na kimści — taršeraŭ, na kamści — kampjutaraŭ.
«Ja — kampjutar. Pačali pracavać. Vy pra nas daznajeciesia. I nas źbierahajecie», — śpiavajuć chłopčyki. Miery enierhaefiektyŭnaści zakładvajuć u dziaciej z samaha małoha ŭzrostu. U sadku ciapier 200 dziaciej.
U sadku jość i svaja inicyjatyŭnaja hrupa «Ekanomka», jakaja chodzić u škoły, banki, centr invalidaŭ, biblijateku, kab pakazać svajo šou i prymusić ludziej zadumacca ab enierhaefiektyŭnaści. A jašče ŭ ramkach «Hadziny ziamli» vychodzili na vulicy horada, kab razdać tematyčnyja ŭlotki. Adkazvaje za heta namieśnica zahadčycy pa asnoŭnaj dziejnaści Volha Kulikovič.
Volha Kulikovič.
Alena Kłyšeŭskaja — mama adnoj z vychavanak dziciačaha sadka. Kaža: «Naprykład, kali dzieści lišni raz nie vyklučyła śviatło, to dačka abaviazkova nahadaje pra heta i zrobić zaŭvahu», — raskazvaje spadarynia Kłyšeŭskaja.
Ekanomija napałovu
Ułasna da ramontna-mantažnych rabot płanujuć pierachodzić u vieraśni hetaha hoda. Prajekt maje być skončany ŭ 2021 hodzie.
U vyniku, kali ŭsio atrymajecca, jak raźličvajuć ludzi, što realizoŭvajuć prajekt, to budzie dasiahnutaja ekanomija prykładna ŭ 50—60%. Dakładnaja ličba zaležyć šmat ad jakich faktaŭ. Ale ŭsie ŭpeŭnienyja: źmienšyć spažyvańnie napałovu absalutna realna. U Biełarusi ŭstanovy adukacyi dziaržaŭnyja, tamu takaja ekanomija źmienšyć nahruzku i na miascovy biudžet, što taksama vidavočny plus.
Heta ŭžo nie pieršy padobny prajekt u Ašmianach. Try hady tamu ŭ ramkach prajekta «Enierhaefiektyŭnaść u škołach» niešta padobnaje było realizavana ŭ dziciačym sadku №6.
Dziciačy sadok №6 na zadnim płanie.
Zaraz dla piedahohaŭ dziciačych sadkoŭ pravodzicca konkurs na najlepšuju mietadyčku pa pracy ź dziećmi. Jaho vyniki buduć padviedzienyja padčas jeŭrapiejskaha Tydnia ŭstojlivaj enierhii. Pieramožca konkursu atrymaje płanšet.
«Uvieś dziciačy sadok biare aktyŭny ŭdzieł u takim prajekcie. Adna siamja adsačyła, kolki ŭ ich sychodzić enierhii doma. I pačała ŭłasny mini-prajekt pa ekanomii, z vynikami možna paznajomicca ŭ nas na stendzie», — zaprašaje Volha Kulikovič.
Taćciana Bizukojć, zahadčyca sadka №3.
Prajekt na ŭvieś horad
U Biarozie Bresckaj vobłaści płanujuć źmianić vuličnaje aśviatleńnie na śviatłodyjodnaje.
Centralnyja vulicy Biarozy.
«My płanujem, što hrošaj chopić na ŭvieś horad. Kali nie chopić, to krajnija vulicy pojduć na druhuju čarhu», — raskazvaje načalnik płanava-ekanamičnaha adździeła Biarozaŭskaj ŽKH Dźmitryj Słucki.
Dźmitryj Słucki.
Novaŭviadzieńni nie abmiažujucca prostaj zamienaj śviacilnikaŭ na haradskich vulicach. Razam z zamienaj buduć ukaraniacca novyja technałohii aŭtamatyzacyi i sistemy kantrolu. Kiravać sistemaj aśviatleńnia možna budzie z mabilnaha dadatku. Dla kožnaj vulicy buduć pisacca svaje prahramy pa vykarystańni enierhii.
«Heta i ekanomna, i zručna, i biaśpiečna», — kaža spadar Słucki. Heta dazvolić miascovaj ŽKH dasiahnuć ekanomii ŭ pamiery 98 tysiač jeŭra (234 tysiačy rubloŭ) na hod, a taksama źmienšyć kolkaść vykidaŭ SO2 na 901 tonu.
Užo da kanca hoda niekalki vulic abnoviać svaju sistemu aśviatleńnia. Ciapier u načny čas u mnohich miescach haryć tolki adzin lichtar z troch. Z novaj ža sistemaj budzie adbyvacca dymiravańnie, kali ŭ peŭny čas sutak aśviatleńnie pracuje nie na 100%, a na 70% ci 30%. Pry hetym nie budzie tak zvanych «ślapych zonaŭ».
Čaho čakajuć haradžanie?
Dziakujučy novaj sistemie aśviatleńnia źmienšycca nie tolki kolkaść avaryj, ale pavysicca biaśpieka patrulna-pastavoj słužby.
«Mnie pryjemna bačyć, jak raźvivajecca horad. Budujecca niešta novaje, pryhožaje, ekałahična biaśpiečnaje», — kaža inšy supracoŭnik ŽKH Biarozy Pavieł Ihnaciuk.
Pavieł Ihnaciuk.
Haradžanie pazityŭna ŭsprymajuć źmieny, jaki ŭžo ŭ samy najbližejšy čas čakajuć ich horad.
Valancina Byk z unučkaj.
«Napeŭna, pryhoža budzie. Dla dziaciej i ŭnukaŭ budzie dobra. U mianie adzin syn u Salihorsku, a dvoje tut žyvuć. Usio dla ich», — kaža piensijanierka Valancina Byk.
«Budzie bolš ekanomna dla horada. Novyja technałohii — heta zaŭsiody dobra. Jany ž buduć bolš daŭhaviečnyja. My padtrymlivajem», — adkazvaje Siarhie Karpovič.
«Pavinna stać lepiej. Heta novaja technałohija. Ja źbirajusia dalej žyć u Biarozie, tamu dla mianie heta plus. Idzieš viečaram ź dziciom, to časam nie bačna ničoha, dziciaci strašna. Kali na mašynie jedzieš, to taksama možaš nie ŭbačyć, ci pierachodzić piešachod darohu ci nie», — raskazvaje Ksienija Charčuk, jakaja hulaje pa centralnaj płoščy razam z dačkoj Alisaj.
Ksienija Charčuk z dačkoj Alisaj.
Luby horad, jaki dałučyŭsia, ci płanuje dałučycca da inicyjatyvy ES «Pahadnieńnie meraŭ», moža ŭdzielničać u padobnych prajektach Jeŭrapiejskaha sajuza. Nakiravany jany nie prosta na pavieličeńnie enierhaefiektyŭnaści kankretnych budynkaŭ i abjektaŭ, ale palapšeńnia jakaści žyćcia ludziej u cełym.
***
Hety artykuł byŭ padrychtavany pry padtrymcy Jeŭrapiejskaha sajuza ŭ ramkach prahramy EU4Energy. Jaho źmiest źjaŭlajecca adkaznaśćciu aŭtara i nijakim čynam nie adlustroŭvaje punkt hledžańnia Jeŭrapiejskaha sajuza.