Łukašenka pieražyvaje, što na rynku Rasii «ŭsie topčucca», i choča handlavać ź ES. Voś jak ciapier vyhladaje situacyja ŭ zamiežnym handli
Na niadaŭniaj naradzie ź biełaruskimi dypłamatami Alaksandr Łukašenka zakranuŭ ekanomiku. Jon zajaviŭ, što Biełarusi ŭdałosia pieraaryjentavać ekspart z Zachadu i Ukrainy na 14 miljardaŭ dalaraŭ. Adnačasova z hetym jon pieražyvaŭ za kankurencyju na rasijskim rynku, na jakim «usie topčucca», i kazaŭ pra nieabchodnaść pieraraźmiarkoŭvać ekspart. Ekanamist tłumačyć, nakolki ŭdałaj akazałasia hetaja pieraaryjentacyja handlu.
Staŭka na SND zamiest Ukrainy i ES nie spracavała?
Da vajny Ukraina ŭvachodziła ŭ trojku najbujniejšych handlovych partnioraŭ Biełarusi pa eksparcie. Jana sastupała tolki Rasii i sapierničała z usimi krainami ES razam uziatymi.
Pryčym u vypadku z Ukrainaj Biełaruś mieła dadatnaje salda. Naprykład, u 2020 hodzie naša kraina pastaviła tavaraŭ va Ukrainu na 1,6 miljarda dalaraŭ bolš, čym impartavała ź jaje (2,9 miljarda suprać 1,3 miljarda).
U davajennym 2021 hodzie na Ukrainu prypadała 13,6% biełaruskaha ekspartu.
Jeŭrapiejski kirunak, u adroźnieńnie ad ukrainskaha, całkam stračany nie byŭ, ale prykmietna skaraciŭsia i praciahvaje ściskacca.
Ekśpiert BEROC Nastaśsia Łuzhina adznačaje, što z krainami, jakija nie ŭvachodziać u SND, raście admoŭnaje salda ŭ źniešnim handli. U 2022 hodzie jano składała minus 2,4 miljarda dalaraŭ, u 2023 — minus 6,1 miljarda, a ŭ 2024-m — užo kala minus 8 miljardaŭ.
Kali ŭ 2021 hodzie Biełaruś ekspartavała ŭ krainy pa-za SND na 16 miljardaŭ dalaraŭ, to ŭ 2022-m — na 12,3 miljarda dalaraŭ. Letaś ekspart skaraciŭsia da 11,5 miljarda dalaraŭ. Pry hetym impart z krain pa-za SND praciahvaje raści.
Na fonie strat na zachodnim i ŭkrainskim kirunkach ekspart u krainy SND raście, ale jaho tempy nie mohuć kampiensavać źnižeńnie na rynkach krain tak zvanaj dalokaj duhi.
Z krainami SND stanoŭčaje salda z 2022 pa 2024 hady vahałasia ŭ dyjapazonie $2,3-2,8 miljarda. Jano farmirujecca za košt taho, što pieraaryjentacyja z Ukrainy i ES adbyłasia na bližejšyja łajalnyja rynki — pierš za ŭsio na Rasiju.
«I tut uźnikaje pytańnie ab efiektyŭnaści takich zamien, pakolki ekspart u trecija krainy skaračajecca chutčej, čym raście ŭ SND», — zaŭvažaje ekanamist.
Stanoŭčaje salda z krainami SND, kali paraŭnoŭvać pieršaje paŭhodździe 2024 i 2025, vyrasła na 110 miljonaŭ dalaraŭ (950 miljonaŭ suprać 1 miljarda 62 miljonaŭ). A admoŭnaje salda z krainami pa-za SND za hety ž pieryjad pavialičyłasia ź minus 2,7 miljarda da minus 4,2 miljarda.
Tak adbyvajecca praz toje, što ekspart pa-za SND za paŭhodździe skaraciŭsia na 13,5%, a impart, naadvarot, vyras na 9%.
«Zychodziačy z hetaha, možna mierkavać, što kali tendencyi zachavajucca, to pa vynikach 2025 hoda pakazčyki buduć jašče horšyja, čym u 2024-m», — miarkuje ekśpiert.
Kali brać ahulnyja danyja, nie padzialajučy pa napramkach, to ekspart ź Biełarusi za pieršaje paŭhodździe źniziŭsia na 3,7%, a impart pavialičyŭsia na 3,3%.
Na dumku ekanamista, rost admoŭnaha salda — heta ryzyka dla stabilnaści kursu nacyjanalnaj valuty.
Łukašenka choča handlavać z Zachadam, a nie tolki z Rasijaj
Na toj ža naradzie Łukašenka kazaŭ, što sychodzić ź jeŭrapiejskaha rynku nielha: «Heta susiedzi, ich nie vybirajuć. Mahčymaści adkryvajucca. Niejkija ŭ Jeŭropie, a niejkija i za akijanam».
Zajavy Łukašenki ab imknieńni naładzić ekanamičnyja stasunki z Zachadam vyhladajuć całkam łahična, pakolki, pa słovach Łuzhinoj, u Biełarusi nie było takoha vialikaha admoŭnaha salda ŭ handli z krainami pa-za SND užo kala 20 hadoŭ.
Padčas narady Łukašenka taksama kazaŭ pra nieabchodnaść dyviersifikavać ekspart praź situacyju na rasijskim rynku. Ciapier na dolu Rasii prypadaje bolš za 65% biełaruskaha ekspartu.
U pastaŭkach Minprama i «Biellehprama» amal 90% idzie na Rasiju, Minbudarchitektury — 80%, Minsielhascharča — bolš za 70%, «Biellespapieraprama» — pałova.
«Usie topčucca na adnym rynku, situacyja na jakim pamianiałasia. Siońnia nie 2022 hod, kali adtul biehli zachodniki. Siońnia rasijski rynak pieranasyčany, kankurencyja stanovicca bolš žorstkaj. I ci toje jašče budzie», — raskazvaŭ dypłamatam Łukašenka.
«Takaja vysokaja zaležnaść ad adnaho rynku ŭžo vyklikaje aściarohi, navat kali hety rynak ličycca stabilnym. Ale ŭ vypadku z Rasijaj my majem spravu z krainaj, jakaja viadzie vajnu i znachodzicca pad sankcyjami, jakija ŭzmacniajucca. Luby kryzis u hałoŭnaha handlovaha partniora nieminuča adabjecca na Biełarusi», — tłumačyć Łuzhina.
Tamu, niahledziačy na toje, što Biełarusi sapraŭdy ŭdałosia pieranakiravać patoki z Ukrainy i ES i naraścić abjomy tavaraabarotu, zastajucca pytańni da efiektyŭnaści takoj pieraaryjentacyi.