Azierbajdžanskaja opiera na biełaruskaj scenie

Pra pastanoŭku opiery «Aršyn mał ałan» piša Julija Andrejeva.

Adnym z kutnich kamianioŭ savieckaj ideałohii była tak zvanaja «družba narodaŭ». Ale siabroŭstva hetaje było na ŭzroŭni pustych dekłaracyj i łubočnych ciotak u nacyjanalnych kaściumach.

Miarkujučy pa repiertuary biełaruskich teatraŭ tych hadoŭ, cikavaść da kultury «braterskich» narodaŭ SSSR była vielmi abmiežavanaja. Možna ŭspomnić chiba što pastanoŭku baleta azierbajdžanskaha kampazitara Kara Karajeva «Ściežkaju hromu» (1960), «Pryručeńnie sokała» hruzinskaha dramaturha Ł. Tabukašvili ŭ Ruskim teatry imia Horkaha (1986) i «Vietryk, viej!» Jana Rajnisa ŭ Nacyjanalnym teatry imia Ja. Kołasa ŭ Viciebsku (1965). Dy jašče dźvie muzyčnyja kamiedyi azierbajdžanskaha kampazitara Raufa Hadžyjeva — «Kaŭkazskaja plamieńnica» (1971) i «Čaćvierty pazvanok» (1973), — jakija z ahłušalnym pośpiecham išli kaliści ŭ Minskim teatry apierety (ciapier Biełaruski akademičny muzyčny teatr). «Kaŭkazskaja plamieńnica» prajšła tady zvyš 700 razoŭ!

Usiaho 5 «nacyjanalnych» nazvaŭ na sotni ruskich kłasičnych i savieckich pjes. Dziŭnaja atrymlivałasia družba narodaŭ! A z kanca 1980-ch hadoŭ hety repiertuar zusim źnik ź biełaruskich afiš, bo aficyjoznaje savieckaje «siabroŭstva» stała ŭžo nieaktualnaje, a realnaje siabroŭstva jašče nie naradziłasia.

Prajšło 20 hadoŭ, i ŭ byłych nacyjanalnych respublikach zrazumieli, što ich abjadnoŭvajuć ahulnyja prablemy i ahulnyja intaresy. I, jak zaŭsiody ŭ takich vypadkach, na heta abačliva adhuknułasia kultura.

21 listapada ŭ Muzyčnym teatry adbyłasia biełaruskaja premjera kamičnaj opiery azierbajdžanskaha kłasika Uzeira Hadžybiejli (pa-rasijsku Hadžibiekova) «Aršyn mał ałan» u pastanoŭcy zasłužanaha dziejača mastactvaŭ Azierbajdžanskaj respubliki Chafiza Hulijeŭ. Ščyra kažučy, ja sumniavałasia, što heta padzieja vykliča ŭ biełaruskaj publiki niejkuju cikavaść, ale ŭžo na hienieralnym prahonie zała była nabitaja bitkom. Pryčym heta byli nie muzyki, nie aktory, a zvyčajnyja hledačy. Tyja, chto pamiataje stary saviecki film, dzie hučyć najsałodki tenar Rašyda Biejbutava, — i tyja, chto pra film navat nie čuŭ. Byli siarod publiki i biełaruskija musulmanie, jakich u krainie niekalki dziasiatkaŭ tysiač, ale ich kulturnyja patreby čamuści nijak nie ŭličvajucca.

Znaŭcy opiery krychu chvalavalisia nakont taho, ci spravicca teatr sa składanaj partyturaj Uzeira Hadžybiejli.

Na ździŭleńnie, arkiestr vydatna spraviŭsia z vyšukanymi kaŭkazskimi miełodyjami i rytmami. Krychu nie chapiła «vostrych prypravaŭ» — azierbajdžanskich udarnych instrumientaŭ kštałtu nahary, jakich u Minsku prosta niama. Soła na tary i sazie (azierbajdžanskija ščypkovyja instrumienty, u čymści rodnasnyja indyjskim sitaram) hučali ŭ zapisie, ale atrymałasia vielmi pryhoža.

Zatoje śpievy byli całkam naturalnyja. Hałoŭnuju rolu na hienieralnym prahonie i premjery davieryli azierbajdžanskamu tenaru Farydu Alijevu, jaki, na moj hust, hučyć nie horš za Biejbutava. Usie astatnija roli vykonvali biełaruskija artysty.

Z usich, kaho ja bačyła i čuła, lepš za ŭsich spraviłasia sa svajoj zadačaj Lesia Lut. Joj udałosia idealna pieradać azierbajdžanski kłasičny styl i ŭ muzycy, i ŭ śpievach, i ŭ tancy. Vielmi dobraja była Natalla Hajda ŭ roli sapraŭdnaj azierbajdžanskaj ciotački. Pyšna spraviłasia z rolaj hieraini Marharyta Aleksandrovič, ale styl jaje śpievaŭ zdaŭsia mnie krychu «savieckim». Vielmi spadabalisia i Alaksandr Asipiec, i Anton Zajančkoŭski, i Ihar Byčkoŭ, i maładaja talenavitaja Viktoryja Žbankova-Stryhankova. Niemahčyma pavieryć, što teatr litaralna za 20 dzion vyvučyŭ hety najskładaniejšy materyjał, asvoiŭ styl i prynios publicy vielizarnuju radaść.

Darečy, z Azierbajdžanam źviazanaja jašče adna pryjemnaja dla nas padzieja. 1 listapada ŭ Maskvie ŭ Krokus Sici-chole zaviaršyŭsia Pieršy mižnarodny konkurs vakalistaŭ imia słavutaha azierbajdžanskaha śpievaka Muślima Mahamajeva. Pieršuju premiju na im atrymaŭ biełaruski baryton Illa Silčukoŭ, a treciuju — naša miecca-saprana Aksana Vołkava. U žury byli Tamara Siniaŭskaja, Alena Abrazcova, Juryj Bašmiet, Mišel Lehran…

Kamientary da artykuła