«Biełaruś budzie žyć pa zakonach SHA, nie budučy ŭ joj»
U kancy leta Rasija kančatkova ŭstupić u Suśvietnuju handlovuju arhanizacyju (SHA) — suśvietnuju zonu svabodnaha handlu ź nizkimi mytami.
U kancy leta Rasija kančatkova ŭstupić u Suśvietnuju handlovuju arhanizacyju (SHA) — suśvietnuju zonu svabodnaha handlu ź nizkimi mytami. Dla taho kab paćvierdzić raniej padpisanyja pahadnieńni, uschodnim susiedziam zastałosia ratyfikavać pratakoł ab dałučeńni da SHA ŭ parłamiencie, a taksama dačakacca podpisu prezidenta Rasii Uładzimira Pucina. Hramadskaha abmierkavańnia nie było — ułady pryniali palityčnaje rašeńnie nasupierak mierkavańniu sacyjalistyčnaj i kamunistyčnaj parłamienckaj apazicyi.
Lepš dla kupca
Dahetul hučać supraćlehłyja prahnozy nakont taho, ci pryniasie heta Rasii vyhadu, ci naadvarot, udaryć pa miascovych vytvorcach. Prezident Aščadbanka Rasii Hierman Href ahučyŭ padliki Suśvietnaha banka: zhodna ź imi, u doŭhaterminovaj pierśpiektyvie kraina atrymaje vyhadu $162 miljardy (heta 11% ad VUP).
Skieptyki śćviardžajuć, što patencyjny prybytak atrymaje nie Rasija, a suśvietnyja karparacyi, pierad jakimi adkryvajecca hihancki rasijski rynak.A mnohija vytvorcy prosta nie vytrymajuć kankurencyi z zamiežnikami. Zrešty, niekatoryja siektary ekanomiki rasijskija ŭłady zmahli časova vyvieści pa-za miežy svabodnaha rynku. Heta značycca, što abmiežavalnyja myty buduć źmianšacca ŭ niekalki etapaŭ, kab źmiakčyć udar. «Heta pytańnie pra toje, što dla krainy bolš istotna: dabrabyt 140 miljonaŭ spažyŭcoŭ ci 17 miljonaŭ vytvorcaŭ i 3 miljonaŭ čynoŭnikaŭ? Na moj pohlad, adkaz vidavočny, — miarkuje ahladalnik rasijskaha časopisa «Ohoniek» Uładzisłaŭ Inaziemcaŭ. — Rasija robić vybar pamiž rynkam pradaŭca, jaki isnavaŭ u SSSR, i rynkam kupca, va ŭmovach jakoha daŭno žyvie bolšaść raźvitych krainaŭ».
Biełaruskaje pytańnie
Va ŭstupleńni Rasii ŭ SHA jość i kankretny intares našaj krainy. Pry stvareńni Mytnaha sajuza i Adzinaj ekanamičnaj prastory Biełaruś i Kazachstan faktyčna «padahnali» svajo zakanadaŭstva pad normy rasijskaha rynku. Najbolš adčuvalnym dla našaj krainy było pavieličeńnie mytaŭ na patrymanyja aŭtamabili. Ciapier Rasija pa patrabavańni SHA uvodzić novyja myty. Jak heta zakranie Biełaruś?
«Myty pačnuć źmianiacca ŭśled za rasijskimi, — tłumačyć ekanamist Siarhiej Čały. — My niejki čas budziem žyć pa praviłach SHA, nie znachodziačysia ŭ joj. Praŭda, pry hetym u Biełarusi nie bu¬
dzie mahčymaści vykarystoŭvać miechanizmy SHA ŭ vypadku mahčymych sprečnych pytańniaŭ».
Nakolki novaja situacyja źmienić handlovy bałans Biełarusi? «Ekspart u krainy Jeŭrasajuza praktyčna nie źmienicca, — prahnazuje jon. — Hałoŭnaja prablema — mahčymaje źmianšeńnie ekspartu ŭ Rasiju i mahčymy rost impartu praz Rasiju na terytoryju Mytnaha sajuza, a značycca, i ŭ Biełaruś».
«Jość i dadatkovyja pytańni. Naprykład, kali impart praz Rasiju vyraście, Maskva moža zapatrabavać pierahladu dolaŭ mytaŭ», — dadaje ekśpiert. Na dadzieny momant rasijski biudžet atrymlivaje kala 88% ad ahulnaha abjomu impartnych mytaŭ. Dola Biełarusi i Kazachstana składaje 4,7% i 7,3% adpaviedna.
Efiekt dla spažyŭcoŭ
Spažyŭcy mohuć adčuć na svaich kašalkach stanoŭčy efiekt ad prychodu SHA. «Ceny na małočnuju pradukcyju ŭ Rasii vielmi vysokija praz pratekcyjanizm, — pryvodzić prykład Siarhiej Čały. — A ciapier, kali rynak adkryjecca i na jaho zmoža pryjści Novaja Ziełandyja, ceny pojduć uniz». Padobnaja situacyja zdarycca i na biełaruskim rynku, tolki ŭ inšych siehmientach. Viny, miasa, syry — na ŭsie hetyja pradukty, na dumku Čałaha, u Biełarusi zavyšanyja ceny. Jany mohuć źmienšycca paśla dałučeńnia Rasii da svabodnaha rynku.
Ni ŭ, ni pa-za
U zavisłym stanie Biełaruś budzie znachodzicca da taho času, pakul sama nie ŭstupić u SHA. U Ministerstvie zamiežnych spraŭ na hety kont abmiažoŭvajucca dziažurnymi adkazami nakštałt «pieramovy praciahvajucca», a materyjały pa hetaj temie ledź nie zasakrečanyja. Pa słovach Siarhieja Čałaha, praces pieramovaŭ, jaki doŭha stajaŭ na miescy, niadaŭna byŭ razmarožany. Hetamu paspryjała i Rasija. Raniej mierkavałasia, što trojka krainaŭ Mytnaha sajuza budzie ŭstupać u SHA adnym błokam ci paasobku, ale adnačasova. Adnak Biełaruś, u siłu jak ekanamičnych, tak i palityčnych pryčyn, z hrafika vybiłasia.
Na kolki raściahniecca pierachodny pieryjad dla našaj krainy, nieviadoma. Kab adpaviadać umovam ustupleńnia ŭ suśvietnuju arhanizacyju, daviadziecca istotna źmianić zakanadaŭstva, abmiežavać dziaržaŭnuju padtrymku sielskaj haspadarki i pramysłovaści. A heta moža pastavić pad pahrozu isnavańnie biełaruskaj «madeli».
***
Suśvietnaja handlovaja arhanizacyja (World trade organization, WTO) — mižnarodnaja arhanizacyja, stvoranaja z metaj libieralizacyi mižnarodnaha handlu i rehulavańnia handlova¬palityčnych adnosinaŭ dziaržaŭ. Arhanizacyja isnuje z 1995, ale źjaŭlajecca pravapierajemnicaj Hienieralnaha pahadnieńnia pa taryfach i handli, jakoje było pryniata ŭ 1947. Na dadzieny momant u SHA ustupili 155 krainaŭ śvietu. Biełaruś — siarod apošnich «nie siabroŭ».