Пра Алеся Зайку, які пайшоў з жыцця на мінулым тыдні, піша галоўны рэдактар выдавецтва «Тэхналогія» Зміцер Санько.
Пахавалі Алеся Зайку. Пахавалі вялікага чалавека. Вялікага ў сваёй бязмернай дабрыні, у сваёй шчырай любові да Беларусі, у плёне працы, якую ён ахвяраваў Айчыне.
Ён быў выдатным спецыялістам у галіне лакальнай этналогіі. Кола яго навуковых зацікаўленняў улучала дыялекталогію, фразеалогію, парэміялогію, мікратапаніміку, фалькларыстыку і гісторыю сялібаў аднаго з самых адметных і цікавых куткоў Беларусі — радзімы Тадэвуша Касцюшкі. Яму ніхто не прапаноўваў і не зацвярджаў планавых тэмаў, ён ніадкуль, ні з якой навуковай установы, не атрымліваў заработнай платы. Ён сам быў установай — шматпрофільнай навуковай установай у адной асобе.
Вынікі працы даследніка ўражваюць: «Дыялектны слоўнік Косаўшчыны» (2011), «Населеныя пункты Івацэвіччыны» (2012), «Фразеалагічны слоўнік Косаўшчыны» (2014), «Прыказкі і прымаўкі, жарты і каламбуры, прыгаворкі і языкаломкі, вясельныя прыгаворкі пры дзяльбе каравая, вітанні і зычэнні, ветлівыя і ласкавыя выразы, засцярогі і прысяганні, праклёны і дражнілкі-кепікі, зневажанні і параўнанні, прыкметы народнага календара з Косаўшчыны» (2015). Ім падрыхтаваныя да выдання «Нарысы з гісторыі і культуры Івацэвіччыны» і «Мікратапаніміка Івацэвіччыны». І, апрача гэтага, багата матэрыялу засталося ў рукапісах.
Гэтак супала, што ў той дзень, калі «Мікратапаніміка» падпісвалася да друку, Алесю Зайку раптоўна стала блага і ён ужо быў на Божай пасцелі. Мы з ім наперад дамаўляліся выдаць гэтую кнігу да ягонага 70-годдзя і 12 жніўня планавалі наладзіць прэзентацыю.
Там ён намерваўся звярнуцца з заклікам да ўсіх краязнаўцаў, да ўсіх зацікаўленых людзей нашай краіны збіраць мікратапонімы. Сістэмна занатоўваць найменні ўсіх урочышчаў: пушчаў, лясоў, гаёў, балот, балацін, ручаёў, крыніц, паплавоў, лугоў, равоў, пагоркаў, канаваў, старых дарог — усіх адметных мясцін.
Казаў мне: «Гэта складовая частка нашай мовы і гісторыі, гэта наш нацыянальны скарб, які імкліва знікае. Бо адыходзіць старое пакаленне, людзі, для якіх тыя сцежкі-дарожкі, палеткі, сенажаці, азёры ды рачулкі, дзе прайшло іх жыццё, былі дарагімі сэрцу мясцінамі, з якімі навек зраднілася душа. Нельга дапусціць, каб гэта бясследна прапала. Гэта мова нашай зямлі».
Спасылаючыся на свайго паплечніка і аднадумца Алеся Разанава, ён казаў: «У Швейцарыі знойдуць якое адметнае слоўца і ладзяць дзеля яго цэлую навуковую канферэнцыю, а мы, маючы такое багацце, гэтак нядбайна да яго ставімся».
Вось гэты запавет свайго сябра я хачу давесці да ўсіх, у каго б’ецца беларускае сэрца, хто мае змогу і жаданне паслужыць Айчыне, хто адчувае асабістую адказнасць за яе будучыню. Алесь Зайка паказаў прыклад, як гэта рабіць.
Цяпер чытаюць
«Часцей за ўсё жучок ставяць недалёка ад разетак». Як сілавікі праслухоўваюць беларусаў па тэлефоне і ў кватэрах11
Каментары