«Турма многіх робіць лепшымі. Ніхто не дакажа мне адваротнае». Палітвязень Гунь адказаў Паўлючэнку
«Калі мы гаворым пра тое, ці робіць турма чалавека лепшым, мы гаворым не пра зубы, не пра печань і не пра маршчыны. Мы гаворым пра Асобу — пра тое, кім чалавек застаецца, калі ў яго адбіраюць усё знешняе».
«Турма нікога не робіць лепшым, толькі горшым», — так Юлія Міцкевіч, намесніца прадстаўніцы па сацыяльнай палітыцы Аб’яднанага пераходнага кабінета, пракаментавала скандал вакол паводзін Сяргея Ціханоўскага ў Нью-Ёрку. Многіх, у тым ліку былых палітвязняў, гэтае выказванне абразіла.
Але ў падтрымку Міцкевіч у новым выпуску ютуб-праекта «Саша, что ты несёшь?…» выказаўся галоўны рэдактар Reform.news Фёдар Паўлючэнка. Цяпер былы палітвязень Сяргей Гунь адказаў ім.
«Турма шмат каго робіць лепшым.
Я ведаю гэта. І ніхто не дакажа мне адваротнае.
Таму што я асабіста ведаю многіх, хто гэта прайшоў і праходзіць цяпер.
І гэта — найлепшыя людзі.
Калі галоўны рэдактар Reform.news Фёдар Паўлючэнка публічна падмяняе сэнсы — «Турма што, робіць кагосьці прыгажэйшым, багацейшым, маладзейшым?» — ён свядома пераводзіць сур'ёзную размову ў плоскасць фізіялогіі.
Гэта прыём, знаёмы любой прапагандзе: вырваць маральную катэгорыю, замяніць яе бытавой, а потым высмеяць падменены сэнс. Так банальнасць «пакута нікога не ўпрыгожвае» ператвараецца ў аргумент супраць самога паняцця духоўнай стойкасці.
Але калі мы гаворым пра тое, ці робіць турма чалавека лепшым, мы гаворым не пра зубы, не пра печань і не пра маршчыны. Мы гаворым пра Асобу — пра тое, кім чалавек застаецца, калі ў яго адбіраюць усё знешняе.
Турма робіць чалавека лепшым — калі ён захаваў у сабе чалавека.
Яна не дадае здароўя, але дадае глыбіні. Не робіць багацейшым, але робіць больш сумленным. Не робіць маладзейшым, але робіць мудрэйшым. Яна не ўпрыгожвае, але ачышчае.
У турме знікаюць усе маскі. Там няма гледачоў, лайкаў, апладысментаў — ёсць толькі ты і тваё сумленне. І калі яно не маўчыць, калі чалавек застаецца верным сабе — ён становіцца лепшым, а не горшым», — піша Гунь.
На думку былога палітвязня, калі нехта сцвярджае, што «турма робіць горшым», ён гаворыць не пра цела, а — хай і неўсвядомлена — пра мараль. Значыць, той, хто прайшоў праз зняволенне, стаў «горшым як чалавек».
«А гэта ўжо спроба пазбавіць палітвязняў годнасці: «яны азлобіліся, зламаліся, страцілі чалавечнасць». Так рэпрэсію ператвараюць не ў злачынства ўлады, а ў «натуральны вынік чалавечай слабасці». Гэта і ёсць нармалізацыя зла», — мяркуе ён.
Гунь лічыць, што Юлія Міцкевіч, якая сказала тую самую фразу, а затым патлумачыла яе «няправільным кантэкстам» і «цкаваннем», таксама перавяла размову з этычнага поля ў асабістае: «мяне атакуюць».
«Але ніхто яе не цкаваў — людзі проста не маглі маўчаць, калі пачулі, што іх досвед абясцэнілі», — піша Гунь.
А ўсіх, хто не пагадзіўся з Міцкевіч, «аўтаматычна запісалі ў «выкарыстаных чужымі інтарэсамі».
«Атрымалася, што палітвязні — не суб'екты, а «інструменты» ў чужых руках.
Гэта другая форма прыніжэння: спачатку пазбавіць сэнсу іх пакуту, а потым — права на ўласную эмоцыю», — дадае Сяргей Гунь.
«Нас — палітвязняў — хочуць паказаць не як маральных аўтарытэтаў, а як «траўмаваных і нестабільных людзей», якім трэба спачуваць, але якіх не варта слухаць», — мяркуе ён.
«Палітвязні — не рэсурс. Мы — сумленне. Мы хочам не працэсу, а перамен. Мы прайшлі пекла не дзеля грантаў, а дзеля сэнсу. І менавіта таму нас баяцца: таму што ў нас няма страху і няма цаны.
Сёння ідзе барацьба не за ўладу, а за інтэрпрэтацыю. Калі грамадства паверыць, што палітвязні — «траўмаваныя», нас можна будзе ізаляваць маральна, нават на волі.
Калі ж грамадства ўбачыць, што мы — моцныя, сумленныя, светлыя, уся фальшывая дэкарацыя абрынецца. Вось чаму нас імкнуцца абясцэніць, змякчыць, сцерці рэзкасць, «пераасэнсаваць».
Але праўда простая: турма не робіць чалавека горшым.
Яна робіць бачным, хто ён ёсць. Калі ў ім было сумленне — яно стане гучнейшым. Калі была сіла — яна стане глыбейшай.
Таму калі нехта з усмешкай пытаецца: «Турма што, робіць кагосьці лепшым?» — я адказваю: Так. Робіць. Таму што чалавек, які прайшоў праз пекла і застаўся чалавекам, — заўсёды лепшы за таго, хто стаяў убаку і судзіў», — піша Сяргей Гунь.