Парык, грым і рыбацкая лодка: як нобелеўская лаўрэатка таемна збегла з Венесуэлы ў Осла

Каб лодку не знішчыла авіяцыя ЗША, прыняўшы за судна наркакур'ераў, давялося патэлефанаваць амерыканскім вайскоўцам. У выніку ВМС ЗША забяспечылі бяспечны калідор да выспы Кюрасаа для лодкі, якая везла лідарку венесуэльскай апазіцыі Марыю Карыну Мачада.

Лаўрэатка Нобелеўскай прэміі міру Марыя Карына Мачада падчас прэс-канферэнцыі ва ўрадавай рэзідэнцыі ў Осла. 11 снежня 2025 года. Фота: Stian Lysberg Solum / NTB Scanpix, Pool Photo via AP

Падрабязнасці драматычнай эвакуацыі лідаркі венесуэльскай апазіцыі Марыі Карыны Мачада раскрывае выданне The Wall Street Journal.

Уцёкі рыхтаваліся венесуэльскай падпольнай сеткай на працягу двух месяцаў. Мачада на той момант ужо год хавалася ў прыгарадзе Каракаса. У панядзелак, 8 снежня, днём яна пачала свой шлях. Каб выбрацца са сховішча, палітык апранула парык і выкарыстала складаную маскіроўку.

Першы этап эвакуацыі заняў 10 гадзін і быў надзвычай напружаным. Паводле інфармацыі крыніц выдання, Мачада разам з двума памочнікамі ехала да ўзбярэжжа на поўначы краіны, і на гэтым шляху ім давялося мінуць 10 вайсковых кантрольна-прапускных пунктаў.

Маскіроўка спрацавала: ні на адным з кардонаў вайскоўцы не пазналі палітыка, і ёй удалося пазбегнуць затрымання. Да прыбярэжнай рыбацкай вёскі яны дабраліся толькі бліжэй да поўначы, дзе Мачада змагла крыху адпачыць.

Званок амерыканцам

Група арганізатараў паведаміла журналістам, што перад выхадам у мора зрабіла важны званок вайскоўцам ЗША. Яны папярэдзілі амерыканскія сілы ў рэгіёне пра тое, хто знаходзіцца на судне, каб пазбегнуць авіяўдару, падобнага да тых, што за апошнія тры месяцы знішчылі больш за 20 аналагічных лодак і забралі жыцці больш чым 80 чалавек.

«Мы ўзгаднілі, што яна выйдзе праз пэўную зону, каб яны не падарвалі лодку», — цытуе WSJ чалавека, блізкага да аперацыі.

У 5 гадзін раніцы ў аўторак, 9 снежня, Мачада і яе спадарожнікі селі ў тыповую драўляную рыбацкую лодку і накіраваліся ў адкрытае Карыбскае мора ў бок вострава Кюрасаа. Выданне адзначае, што ўмовы былі цяжкімі: моцны вецер і хвалі запавольвалі рух.

Паводле людзей, знаёмых з сітуацыяй, адміністрацыя Трампа ведала пра аперацыю, хоць ступень яе ўдзелу застаецца нявызначанай (афіцыйныя асобы нават абверглі факт прамога кантакту).

Тым не менш, як сведчаць даныя адсочвання палётаў, прыкладна ў час пераправы два знішчальнікі F-18 ВМС ЗША ўвайшлі ў паветраную прастору Венесуэльскага заліва. Яны каля 40 хвілін кружылі паблізу маршруту лодкі, забяспечваючы няяўнае прыкрыццё. Гэта стала самым блізкім набліжэннем амерыканскай авіяцыі да Венесуэлы з верасня.

Кюрасаа і шлях у Еўропу

Каля 15:00 у аўторак Мачада прыбыла на Кюрасаа. Там яе сустрэў прыватны падрадчык, які спецыялізуецца на эвакуацыі (па даных крыніц газеты, ён быў прадстаўлены адміністрацыяй ЗША). Знясіленая доўгім падарожжам, апазіцыянерка засялілася ў гатэль і правяла там ноч.

У сераду, 10 снежня, калі на Кюрасаа ўзыходзіла сонца, а ў Осла пачалі збірацца госці, бізнэс-джэт, прадстаўлены паплечнікам з Маямі, вылецеў з вострава і накіраваўся ў нарвежскую сталіцу, зрабіўшы прыпынак у Бангоры (штат Мэн) Перад пасадкай на борт Мачада запісала аўдыяпаведамленне, у якім падзякавала людзям, якія «рызыкавалі сваімі жыццямі», каб яна магла збегчы.

Сакрэтнасць захоўвалася да апошняга: Нобелеўскі камітэт пачаў цырымонію, не ведаючы, дзе знаходзіцца лаўрэатка. Узнагароду ад яе імя прыняла дачка. Аднак увечары ў сераду Мачада ўсё ж прызямлілася ў Осла. Яна адразу накіравалася ў Гранд-гатэль, дзе выйшла на балкон да прыхільнікаў пад крыкі «Valiente» («Адважная»).

Партрэт лаўрэаткі Нобелеўскай прэміі міру Марыі Карыны Мачада падчас цырымоніі ўручэння ўзнагароды ў гарадской ратушы Осла. 10 снежня 2025 года. Фота: Ole Berg-Rusten / NTB Scanpix, Pool via AP

«Я ўсё яшчэ спрабую паверыць, што я нарэшце тут», — прыводзіць WSJ яе словы.

У гэты час у Каракасе віцэ-прэзідэнт Дэлсі Радрыгес назвала ўцёкі «танным шоу», якое правалілася, а генеральны пракурор паабяцаў лічыць Мачада збеглай злачынкай.

Зараз, як піша WSJ, Мачада плануе адпачыць некалькі дзён, бо доўгі час знаходзілася ў ізаляцыі і дрэнна харчавалася. Пасля гэтага яна мае намер здзейсніць турнэ па Еўропе і ЗША. Нягледзячы на пагрозы арышту, яна абяцае вярнуцца ў Венесуэлу, як рабіла гэта раней пасля сакрэтных паездак у Калумбію.

Каментары да артыкула