Top kultavych antyvajennych stužak, kab nahadać sabie, nakolki kaštoŭny mir
Ciapier, kali ŭ centry Jeŭropy idzie žachlivaja, całkam iracyjanalnaja vajna, uvieś śviet pramaŭlaje antyvajennyja łozunhi. My zrabili dla vas śpis mocnych antyvajennych filmaŭ, jakija nie tolki nahadvajuć pra kaštoŭnaść miru, ale i tłumačać, jak zastacca čałaviekam navat u niečałaviečych umovach.
«Na zachodnim froncie bieź pieramienaŭ» (1930)
Hetuju stužku źniali pa knizie nievierahodnaha Erycha-Maryi Remarka. Niechta mo i ličyć jaho pieraacenienym piśmieńnikam, ale «Na zachodnim froncie…» — adzin ź niesumnieŭnych antyvajennych šedeŭraŭ.
Remark, jaki sam słužyŭ u kajzieraŭskaj armii, vykryvaje vajnu praz apovied pra maładoha sałdata Paŭla Bojmiera i jaho siabroŭ na frantach Pieršaj Suśvietnaj.
Najlepšaja acenka hetaj stužki — toje, jak da jaje stavilisia ŭ nacysckaj Hiermanii. Premjeru karciny ŭ adnym z kinateatraŭ sarvaŭ Jozef Hiebiels pry dapamozie 200 šturmavikoŭ. Nacysty kinuli ŭ zału dymavyja šaški i pieraškodzili pravieści sieans. Trochi paźniej namahańniami NSDAP stužka była zabaronienaja ŭ Hiermanii.
«Idzi i hladzi» (1985)
Mastacki film režysiora Elema Klimava pavodle scenaryja Alesia Adamoviča.
Padziei adbyvajucca ŭ 1943 hodzie ŭ biełaruskaj vioscy, jakuju fašysty źniščajuć razam z žančynami i dziećmi. Śviedka trahičnych padziej — biełaruski chłopčyk, jaki za dva dni supraćpartyzanskaj apieracyi fašystaŭ pieratvarajecca ź viasiołaha padletka ŭ siadoha starca.
Film «Idzi i hladzi» źniaty da žachu realistyčna. Praz uvieś hety hipierrealizm karcinu hladzieć niaprosta, ale heta — apovied pra realnuju vajnu, a nie historyi ad prapahandystaŭ.
«Žyćcio jak cud» (2004)
1992 hod, Bośnija. Hałoŭny hieroj stužki, inžynier Łuka, chutka paśla pačatku vajny ŭ Juhasłavii stračvaje syna — taho biaruć u pałon. U adkaz miascovyja žychary zachoplivajuć dziaŭčynu-musulmanku i prapanujuć Łuku abmianiać jaje na syna. Ale ź ciaham času pamiž Łukaj i pałonnaj uźnikajuć pačućci, i hałoŭny hieroj užo nie moža ad jaje admovicca.
Kusturyca (jak by da jaho ciapier ni stavilisia) niejkim čynam zrabiŭ svaju antyvajennuju karcinu dobraj i aptymistyčnaj. Jon raspaviadaje, jak mocnyja pačućci ŭźnikajuć i kvitniejuć navat u samych strašnych abstavinach. Mo heta i jość toj cud, jaki zhadvajecca ŭ naźvie karciny?
«Śpis Šyndlera» (1993)
Deviz hetaj stužki — cytata z Tałmuda: «Toj, chto ratuje adno žyćcio, ratuje ceły śviet». Takim čałaviekam akazaŭsia niamiecki biznesmien i člen nacysckaj partyi Oskar Šyndler. Jon arhanizavaŭ u Krakavie fabryku dla vytvorčaści emaliravanych tavaraŭ i najmaŭ na pracu jaŭrejaŭ, jakija b inakš trapili ŭ kancłahier i byli b źniščanyja. Takim čynam Oskar Šyndler vyratavaŭ amal 1200 čałaviek.
Siarod uznaharod «Śpisa Šyndlera» — «Oskar» i bahata inšych viadomych premij. Režysior karciny Styvien Śpiłbierh admoviŭsia ad hanararu za jaje, bo ličyŭ, što takija hrošy byli b «kryvavymi». Zamiest hetaha Śpiłbierh ukłaŭ prybytak ad stužki ŭ stvareńnie fondu ŭspaminaŭ tych, chto vyžyŭ u Chałakoście.
Usia historyja Šyndlera — realnaja. U 1980 hodzie piśmieńnik Tomas Kienili pačuŭ jaje ad adnaho z tych jaŭrejaŭ, jakich jakraz i vyratavaŭ Šyndler. U vyniku atrymałasia kniha, recenzija na jakuju trapiła ŭ ruki Śpiłbierha.
«Chirasima, luboŭ maja» (1959)
Paślavajennaja Japonija, Chirasima. U strašnych abstavinach sustrakajucca dvoje. Jana — francuzskaja aktrysa, što źbirajecca vylatać u Paryž, ale zatrymałasia ŭ Chirasimie na zdymkach niejkaha kino. Jon — japonski architektar, jaki paznajomiŭsia z zamiežnaj pryhažuniaj u bary.
Chutkaje, mimalotnaje kachańnie ŭźnikaje pamiž hetymi ludźmi. Ale pry hetym jak jon, tak i jana trymajuć u hałavie svajo minułaje. Jon pamiataje pra toje, jak praź jadzierny ŭdar nie stała ni jaho horada, ni jaho siamji. Jana — jak straciła kachanaha, akupanta, jakoha zabili z zasady, i była duža ščaślivaja, kali jadzierny ŭdar pa Chirasimie spyniŭ vajnu. Ale ž takoje trahičnaje minułaje nie pieraškoda dla mocnaha kachańnia.
U filmie nie hučać imiony hałoŭnych hierojaŭ. Tolki ŭ samym kancy jany dajuć imiony adzin adnamu — nazvy haradoŭ, adkul jany rodam. Jana nazyvaje jaho Chirasima, jon jaje — Nievier.
«Sucelnamietaličnaja abałonka» (1987)
Pieradapošni film hienijalnaha Stenli Kubryka. Hledaču pakazvajuć amierykanskuju bazu padrychtoŭki navabrancaŭ dla marskoj piachoty, jakim daviadziecca pajechać na vajnu ŭ Vjetnam. Usio, što budučyja sałdaty bačać padčas navučańnia, — ździeki, prynižeńni i hvałt, nakiravanyja na toje, kab zabić u ich čałaviečaje i vychavać sapraŭdnych zabojcaŭ. Heta jakaść, bieź jakoj kursantam budzie ciažka vytrymlivać žachi vajny (ich hledaču taksama pakažuć).
Hety film nie pra aptymizm i pačućci (ale ž čorny humar tam jość). Chutčej, heta historyja toj kryvavaj bojni, u jakuju trapili amierykanskija padletki. Mahčyma, kali takija historyi dobra raspaviadać i analizavać, takich bojniaŭ narešcie nie stanie.
Što pahladzieć. Top-6 ukrainskich filmaŭ roznych časoŭ, kab lepš zrazumieć charaktar ukraincaŭ i kulturu krainy
Film tydnia: «Kamon Kamon». Kranalnaja čorna-biełaja drama z hienijalnym Chaakinam Fieniksam
Ciapier čytajuć
«Hubazikaŭcy schilajuć Kaleśnikavu da vysyłki, ale jana nie choča»4
Kamientary