Kamientary da artykuła

Ad klinapisu da vitražoŭ Sien-Deni. Telehram-kanały biełaruskich historykaŭ, na jakija varta padpisacca

  • Hryb
    08.08.2025
    Usio praściej - spiacy pa Eüropie üžo źjechali ü Eüropu i pracujuć u eürapiejskich instytutach. Za narmalnyja eürahrošy.
  • Dziakuj
    08.08.2025
    Na biełaruskamoŭnyja padpišusia, ruskamoŭnyja niachaj ŭ Maskvie čytajuć
  • .
    08.08.2025
    Słušnyja vysnovy. U impieryjach vyvučajuć toje, što žadajuć akupavać.
  • Vojšiełk
    08.08.2025
    Na piačatcy Vitaŭta napisana (1407 hod): łac. *Sigillum Allexandri allas Wytowdi magnis ducis Lithwanie d\[omini]ni Russie et cetera* — «Piačatka Alaksandra, abo Vitaŭta, vialikaha kniazia Litoŭskaha, haspadara Ruskaha i h. d.»

    Heta značyć, što Litva i Ruś – heta narody, a słova *et cetera* aznačaje dasłoŭna «inšyja» (inšyja narody). I na samoj piačatcy namalavany hierby inšych narodaŭ — Trakajskaha kniastva (Aŭkštajcii) i Žamojcii.

    Što śviedčyć pra toje, što Litva, Aŭkštajty i Žamojty — roznyja narody.

    Voś vyjava piačatki:
    [https://uk.wikipedia.org/wiki/Vitovt#/media/Fajł\:Witold\_Duke\_of\_Lithuania\_seal.PNG](https://uk.wikipedia.org/wiki/Vitovt#/media/Fajł:Witold_Duke_of_Lithuania_seal.PNG)

    Taksama pra toje, što VKŁ było zasnavana inšym etnasam (nie aŭkštajckim), śviedčyć nazva stalicy VKŁ — Vilnia / Vilnius / Vilno. Jana pachodzić ad hidronima *Vilija*, ale aŭkštajty nazyvajuć hetuju raku *Niares*.
    Heta prama śviedčyć pra toje, što nie aŭkštajty zasnavali VKŁ.

    Taksama varta adznačyć, što ŭ aŭkštajtaŭ (lijetuvisaŭ) piśmiennaść źjaviłasia tolki ŭ 1503 hodzie, adnak jana nikoli nie była dziaržaŭnaj u VKŁ.

    Toje, što nazva *Vilija* nie maje pachodžańnia z aŭkštajckaj movy, a taksama toje, što aŭkštajcka-lijetuviskaja mova nikoli nie była dziaržaŭnaj u VKŁ, śviedčyć pra toje, što litviny pierachodzili na aŭkštajckuju movu, a nie naadvarot.

    Viadoma, što pamiž Vilniaj (uklučna) i Mienskam žyli bałckija plamiony — heta paćviardžaje archieałohija. Mienavita jany zasnavali VKŁ, a paśla byli asimilavanyja aŭkštajtami-lijetuvisami i rusinami-litvinami.

    Takim čynam, možna śćviardžać, što biełarusy-litviny — takaja ž tytulnaja nacyja VKŁ, jak i aŭkštajty-lijetuvisy.

    Što datyčyć imionaŭ vialikich kniazioŭ litoŭskich, dyk aŭkštajcki etnas pazyčyŭ ich z movy litvinaŭ. Jak, naprykład, słavianie zapazyčyli skandynaŭskija imiony (Aleh, Volha) i nazvu naroda Ruś, ale pry hetym zastalisia pry svajoj kultury i movie.

    A sproby tłumačyć etymałohiju imionaŭ z aŭkštajcka-lijetuviskaj movy — heta pseŭdaetymałohija:
    [https://ru.wikipedia.org/wiki/Psievdoetimołohija](https://ru.wikipedia.org/wiki/Psievdoetimołohija)

    **P.S.**
    Navahrudak byŭ stalicaj VKŁ pry Vojšałku i Švarnie.
    Hrodna i Varšava byli stalicami Rečy Paspalitaj, choć jurydyčnaj stalicaj byŭ Krakaŭ (tam prachodzili karanacyjnyja sojmy).

    Dziaržaŭnaja mova VKŁ — heta sumieś starabiełaruskaj movy i carkoŭnasłavianskaha biełarusskaha izvoda. Heta značyć — sumieś razmoŭnaj i duchoŭnaj movy biełarusaŭ. Tamu pravilna nazyvać jaje — **starabiełaruskaja piśmovaja mova**.

    U 1696 hodzie starabiełaruskaja piśmovaja mova pierastała być dziaržaŭnaj u VKŁ. Dziaržaŭnaj stała polskaja, ale nie lijetuviska-aŭkštajckaja, što ŭstaloŭvała parytet pamiž našymi etnasami, bo VKŁ było niezaležnym kniastvam u składzie
    Rečy Paspalitaj.

    VKŁ było samastojnym kniastvam, bo isnavała prava **libieryum vieta**, i luby litvin moh zabłakavać rašeńnie ahulnaha sojmu, u jakim pieravažali palaki.

    Taksama varta dadać, što interpretavać imiony vialikich kniazioŭ litoŭskich možna amal ź luboj jeŭrapiejskaj movy — heta i jość pseŭdaetymałohija:
    [https://ru.wikipedia.org/wiki/Psievdoetimołohija](https://ru.wikipedia.org/wiki/Psievdoetimołohija)

 

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić