U Biełarusi da Radaŭnicy asablivaje staŭleńnie. Tolki ŭ našaj krainie jana źjaŭlajecca aficyjnym vychadnym dniom: ni ŭ Rasii, ni va Ukrainie hetaha niama. Asablivy i ciapierašni čas, kali tysiačy palitźniavolenych i sotni tysiač vyhnancaŭ nie mohuć adviedać rodnyja mahiły.
Sama nazva Radaŭnica (Radunica, Radanica) vielmi archaičnaja. Niama adzinaha mierkavańnia pra jaje pachodžańnie.
Zdavałasia b, značeńnie słova lažyć na pavierchni. Tak, doŭhi čas jaho etymałohiju vyvodzili ad «radavacca» abo «rod». «Rod» — jasna, čamu. Na karyść «radasnaj» teoryi śviedčyła toje, što ŭ chryścijanski čas Radaŭnica stała «Vialikadniem pamierłych»: śviatam, prasiaknutym nadziejaj na ŭvaskrašeńnie i viečnaje žyćcio. Adnak mnohija navukoŭcy ličać takoje tłumačeńnie paviarchoŭnym.
Bolš navukovym klučom da tłumačeńnia słova moža być litoŭskaje raudá «płač z hałašeńniem» i raudìnė «malitva z płačam i hałašeńniem». Heta padobna da słavianskaha «rydańnie».
Ad pačatku, jak i mnohija inšyja chryścijanskija śviaty, Radaŭnica była tradycyjaj pahanskaj, ale paźniej była pryniataja Pravasłaŭnaj carkvoj i adaptavanaja pad jaje kalandar.
Radaŭnica adznačajecca praz tydzień paśla pravasłaŭnaha Vialikadnia, zaŭždy ŭ aŭtorak. Tradycyi praviadzieńnia hetaha dnia roźniacca ŭ zaležnaści ad miascovaści.
Niedzie spačatku ludzi iduć paminać blizkich u carkvu, a potym na mohiłki, niedzie abychodziacca biez carkvy. Niedzie ŭ hety dzień dapuskajecca pracavać, niedzie nie.
Adroźnivajucca i tradycyi paminalnych pačastunkaŭ. Niedzie ŭsio abychodzicca ścipłym vielikodnym jajkam, pakinutym «dla spačyłych», a niedzie na mohiłkach nakryvajuć cełyja bahatyja stały. Choć Carkva ŭ cełym hetaha nie ŭchvalaje, ličačy, što pamierłym patrebnaja tolki malitva i pamiać pra ich.
U Biełarusi da Radaŭnicy asablivaje staŭleńnie. Tolki ŭ našaj krainie jana źjaŭlajecca aficyjnym vychadnym dniom, ni ŭ Rasii, ni va Ukrainie hetaha niama.
Adpaviedna, heta taksama ŭpłyvaje na miascovyja tradycyi. Navat tam, dzie Radaŭnicu raniej adznačali nie nadta aktyŭna i jana navat sastupała inšym paminalnym dniam, ciapier da hetaj daty prymiarkoŭvajuć naviedvańnie mohiłak.
Taksama ŭ hety dzień naviedvajuć mohiłki i mnohija biełarusy-katoliki.
Relihijnyja tradycyi adaptujucca i prystasoŭvajucca da śvieckich realij.
Kamientary
apošnim časam časta śnicca chata...
dumaju - tolki heta važna - pamiać. a nie mohiłki (kostki)... nie materyjalnaje. materyjalnaje druhasna. važna, što ŭ hałavie
našy rodnyja žyvyja, pakul my pamiatajem pra ich. i pakul pieradajem hetu pamiać naščadkam
ale naradziłasia ja...
maci raskazvała pra pieršuju jaho reakcyju, kali daznaŭsia, što dziaŭčynka - "ia jaje ŭ ruki nie vaźmu"
ale, jak tolki pabačyŭ maje vočy, adrazu rastaŭ...
jak ja škaduju, što jon nie pabačyŭ svajho ŭnuka... majho syna...
u majho syna maje vočy