Kultura44

Biełarusy spraścili pošuk pa tysiačach raniej zasakrečanych aerafotazdymkaŭ Biełarusi, apublikavanych Nacyjanalnym archivam ZŠA

Ciapier vielmi lohka pravieryć, ci pralataŭ raźviedvalny samalot nad vašymi rodnymi miaścinami i jak jany vyhladali ŭ čas Druhoj suśvietnaj vajny.

Šukać pa karcie niamieckija aerafotazdymki značna praściej, čym pa sajcie archiva. Skrynšot sajta

Nahadajem, što amierykanski archiŭ vykłaŭ u svabodny dostup 2176 niamieckich aerafotazdymkaŭ Biełarusi, jakija byli zrobleny niamieckimi vajskoŭcami ŭ 1939-1945 hady. Jany źjaŭlajucca častkaj vielizarnaj kalekcyi zdymkaŭ terytoryi SSSR, što trapiła ŭ ZŠA paśla zaviaršeńnia vajny. Zdymki doŭhi čas byli zasakrečanymi, bo vykarystoŭvalisia amierykanskaj raźviedkaj u svaich metach.

Zdymki achoplivajuć jak harady, tak i sielskuju miascovaść i mohuć słužyć unikalnaj krynicaj dla vyvučeńnia historyi i architektury kraju. Ale šukać pa kankretnaj miascovaści na sajcie Nacyjanalnaha archiva ZŠA prablematyčna, tamu biełarusy stvaryli adrazu dźvie karty, na jakija sabrali spasyłki na aerafotazdymki. Ciapier adšukać zdymki kankretnaj miascovaści možna ŭ paru klikaŭ.

Karta, stvoranaja karystalnikam garnikis. Skrynšot sajta
Z kožnaj hieamietki na karcie možna pierajści na staronku aerafotazdymka na sajcie Nacyjanalnaha archiva ZŠA. Skrynšot sajta

Pieršaja karta była stvorana karystalnikam pad nikam garnikis na asnovie Google Maps. Na asobnym słoi źmieščany hieamarkiery, vybraŭšy jaki možna atrymać spasyłku na staronku z kartaj u amierykanskim archivie. Google dazvalaje pieraklučacca pamiž standartnaj i spadarožnikavaj kartaj dla paraŭnańnia sučasnaj miascovaści z aerafotazdymkami vajennaha času.

Karta, stvoranaja karystalnikam shappoff. Skrynšot sajta
Hieamietki dazvalajuć pierajści abo na staronku patrebnaha aerafotazdymka na sajcie archiva, abo adrazu adkryć poŭnafarmatny fajł aerafotazdymka. Skrynšot sajta

Druhuju kartu karystalnik pad nikam shappoff vykłaŭ na ajci-płatformie GitHub. Kłastarnaja karta zroblena na asnovie OpenStreetMap i spadarožnikavaj kartaj Google Maps. Adnoj ź pieravah hetaj karty źjaŭlajecca toje, što možna z vybranaj mietki adrazu pierajści na poŭnafarmatny aerazdymak, abminajučy staronku na sajcie archiva. Da taho ž na kartu naniesieny nie tolki niamieckija aerafotazdymki Biełarusi, ale Rasii, Ukrainy, krain Bałtyi i navat jość niekalki zdymkaŭ terytoryi Małdovy. 

Hieamietki pakazvajuć trasy pralotu niamieckich samalotaŭ nad Biełaruśsiu. Skrynšot sajta. 

Hetyja karty dobra pakazvajuć, jak niamieckija samaloty ździajśniali paloty ŭzdoŭž kirunku zachad-uschod, mietadyčna fatahrafujučy terytoryju z peŭnym intervałam. Inšyja sieryi aerafotazdymkaŭ hrupujucca ŭzdoŭž čyhunačnych linij, jakija naturalna cikavili niemcaŭ praz svajo stratehičnaje značeńnie. 

Kojdanaŭski kalvinski zbor, akružany ścianoj ź viežami. U 1950-ja hady pahorak byŭ amal całkam zryty, na jaho miescy zastaŭsia nievialiki astatak z padmurkami, jakija było ciažka identyfikavać. Fota: Wikimedia Commons
Łakalizacyja Haštoldavaj hary z kalvinskim zboram, jaki byŭ abniesieny ścianoj ź viežami, i jevanhielskich mohiłak na susiednim pahorku ŭ Dziaržynsku (Kojdanavie). Aerafotazdymki časoŭ vajny dazvalajuć dakładna łakalizavać abjekty, ad jakich siońnia nie zastałosia vyraznych śladoŭ. Fota: telehram-kanał «Spadčyna»

Analiz niamieckich aerafotazdymkaŭ užo daŭ pieršy plon. Naprykład, aktyvisty ź ich dapamohaj dakładna pryviazali da miascovaści tak zvany Kojdanaŭski zamak, pahorak jakoha byŭ amal całkam zryty ŭ 1950-ja hady, i vyznačyli, što cudam acalełyja padmurki naležać nie ścienam i viežam, a kalvinskamu zboru XVII st., pabudavanamu pa fundacyi Kryštofa Mikałaja Radziviła «Piaruna». Taksama pry supastaŭleńni zdymkaŭ i płanaŭ udałosia ŭdakładnić raźmiaščeńnie jevanhielskich mohiłak na susiednim pahorku, pachavańni na jakich byli zakranutyja ŭ 2023 hodzie pry budaŭnictvie kacielnaj dla rajonnaj balnicy. 

Kamientary4

  • jak znać
    05.03.2025
    Svabodny čałaviek, moža jašče vykładuć i vašu
  • vavan
    06.03.2025
    a nie kažietsia nikomu strannym čto istoriju izučajut po matieriałam zachvatčika, okupanta vraha???? To polskije fotohrafii, to niemieckich sołdat..... Čto nie tak so svoim rodnieńkim osvoboditielem? Hdie fotki sovietskoj raźviedki? Hdie fotki hieroičiekich partizan?
    • praŭda
      06.03.2025
      vavan, u ich fotaaparaty byli tolki ŭ NKUS, kab zrabić fotazdymak u spravu rasstralanaha.
 
Naciskańnie knopki «Dadać kamientar» aznačaje zhodu z rekamiendacyjami pa abmierkavańni.

Ciapier čytajuć

Łukašenka patłumačyŭ, čamu jaho nie vidać pa sieradach i subotach16

Łukašenka patłumačyŭ, čamu jaho nie vidać pa sieradach i subotach

Usie naviny →
Usie naviny

SBU ŭkaraniła svajho ahienta ŭ maskoŭski ofis paplečnika Janukoviča, jaki zajmaŭsia špijanažam dla FSB1

Važnyja źmieny ŭ zakonie ab nieruchomaści — jany tyčacca rehistracyi majomaści

Bieraściejcy ŭ Hdańsku staviać rekordy pa abarocie kantejnieraŭ1

Stała viadoma, kali možna spadziavacca na chutkasnuju elektryčku ź Minska ŭ aeraport1

U Francyi mohuć zabłakavać Bluesky i Reddit, a Makron uvohule za zabaronu sacsietak dla dziaciej3

Handlovym sietkam buduć davać ilhotnyja kredyty dla pieradapłaty za aharodninu2

Namieśnik dyrektara Vialikaha teatra Biełarusi — padpałkoŭnik milicyi3

Palitźniavolenaj Viktoryi Kulšy prysudzili jašče adzin hod źniavoleńnia2

U minskich kramach źjaviłasia maładaja bulba. Adkul i pa kolki?5

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Łukašenka patłumačyŭ, čamu jaho nie vidać pa sieradach i subotach16

Łukašenka patłumačyŭ, čamu jaho nie vidać pa sieradach i subotach

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić