Biełarusy spraścili pošuk pa tysiačach raniej zasakrečanych aerafotazdymkaŭ Biełarusi, apublikavanych Nacyjanalnym archivam ZŠA
Ciapier vielmi lohka pravieryć, ci pralataŭ raźviedvalny samalot nad vašymi rodnymi miaścinami i jak jany vyhladali ŭ čas Druhoj suśvietnaj vajny.
Nahadajem, što amierykanski archiŭ vykłaŭ u svabodny dostup 2176 niamieckich aerafotazdymkaŭ Biełarusi, jakija byli zrobleny niamieckimi vajskoŭcami ŭ 1939-1945 hady. Jany źjaŭlajucca častkaj vielizarnaj kalekcyi zdymkaŭ terytoryi SSSR, što trapiła ŭ ZŠA paśla zaviaršeńnia vajny. Zdymki doŭhi čas byli zasakrečanymi, bo vykarystoŭvalisia amierykanskaj raźviedkaj u svaich metach.
Zdymki achoplivajuć jak harady, tak i sielskuju miascovaść i mohuć słužyć unikalnaj krynicaj dla vyvučeńnia historyi i architektury kraju. Ale šukać pa kankretnaj miascovaści na sajcie Nacyjanalnaha archiva ZŠA prablematyčna, tamu biełarusy stvaryli adrazu dźvie karty, na jakija sabrali spasyłki na aerafotazdymki. Ciapier adšukać zdymki kankretnaj miascovaści možna ŭ paru klikaŭ.
Pieršaja karta była stvorana karystalnikam pad nikam garnikis na asnovie Google Maps. Na asobnym słoi źmieščany hieamarkiery, vybraŭšy jaki možna atrymać spasyłku na staronku z kartaj u amierykanskim archivie. Google dazvalaje pieraklučacca pamiž standartnaj i spadarožnikavaj kartaj dla paraŭnańnia sučasnaj miascovaści z aerafotazdymkami vajennaha času.
Druhuju kartu karystalnik pad nikam shappoff vykłaŭ na ajci-płatformie GitHub. Kłastarnaja karta zroblena na asnovie OpenStreetMap i spadarožnikavaj kartaj Google Maps. Adnoj ź pieravah hetaj karty źjaŭlajecca toje, što možna z vybranaj mietki adrazu pierajści na poŭnafarmatny aerazdymak, abminajučy staronku na sajcie archiva. Da taho ž na kartu naniesieny nie tolki niamieckija aerafotazdymki Biełarusi, ale Rasii, Ukrainy, krain Bałtyi i navat jość niekalki zdymkaŭ terytoryi Małdovy.
Hetyja karty dobra pakazvajuć, jak niamieckija samaloty ździajśniali paloty ŭzdoŭž kirunku zachad-uschod, mietadyčna fatahrafujučy terytoryju z peŭnym intervałam. Inšyja sieryi aerafotazdymkaŭ hrupujucca ŭzdoŭž čyhunačnych linij, jakija naturalna cikavili niemcaŭ praz svajo stratehičnaje značeńnie.
Analiz niamieckich aerafotazdymkaŭ užo daŭ pieršy plon. Naprykład, aktyvisty ź ich dapamohaj dakładna pryviazali da miascovaści tak zvany Kojdanaŭski zamak, pahorak jakoha byŭ amal całkam zryty ŭ 1950-ja hady, i vyznačyli, što cudam acalełyja padmurki naležać nie ścienam i viežam, a kalvinskamu zboru XVII st., pabudavanamu pa fundacyi Kryštofa Mikałaja Radziviła «Piaruna». Taksama pry supastaŭleńni zdymkaŭ i płanaŭ udałosia ŭdakładnić raźmiaščeńnie jevanhielskich mohiłak na susiednim pahorku, pachavańni na jakich byli zakranutyja ŭ 2023 hodzie pry budaŭnictvie kacielnaj dla rajonnaj balnicy.
Ciapier čytajuć
Andrej Švied, architektar represij, pryznačany staršynioj Viarchoŭnaha suda13
Kamientary