«Не проста запальваем, а адраджаем традыцыю». Ліхтаршчык з Брэста расказаў пра магію святла, гузік на ўдачу і старадаўнюю музыку

— Мяне называюць талісманам горада, але да гэтага стаўлюся дастаткова спакойна. Зоркай сябе не лічу, ды і ніколі не імкнуўся да нейкай славы. Проста стараюся добра выконваць сваю працу, дарыць людзям трохі святла і цяпла, — сціпла кажа пра сваю працу Кірысюк.

— Віктар Пятровіч, адкуль вы родам?

— Я нарадзіўся ў вёсцы Залядынне Іванаўскага раёна Брэсцкай вобласці. Месцы там прыгожыя, ціхія, жыццё простае. Сям'я ў нас была вялікая: сямёра дзяцей. Дзве сястры жывуць у Брэсце, брат паехаў у Ніжні Ноўгарад… Дваіх ужо няма з намі, і бацькоў таксама. Што зробіш — жыццё бярэ сваё.

Дзяцінства прайшло ў роднай вёсцы, там скончыў сярэднюю школу. Паступіў у Пінскую марскую школу ДТСААФ, затым была служба ў вайскова-марскім флоце на дэсантным караблі ў Каспійскай флатыліі.

— Гэта значыць марылі быць мараком, а сталі электраманцёрам?

— Па спецыяльнасці я электрык падводных караблёў. Пасля войска лёс прывёў у Брэст, дзе і асеў. У адной арганізацыі працую ўжо больш за 40 гадоў: першапачаткова яна называлася «Брэстгарсвятло», а цяпер мы адносімся да КУП «Брэсцкае дарожна-эксплуатацыйнае прадпрыемства». Я верны свайму месцу. Мне тут спакойна, звыкла, надзейна.

— А да таго, як стаць ліхтаршчыкам, бачылі кагосьці, хто гэтым займаецца?

— Ліхтаршчык у маім дзяцінстве? Ды вы што! Гэта як аднарога ўбачыць. Я рос пры электрычнасці, толькі ўрокі часам даводзілася рабіць пры святле газоўкі. Але каб убачыць сапраўднага ліхтаршчыка, які ішоў па вуліцах з драбінамі і ліхтаром, такое было хіба што ў кніжках і старых фільмах. Гэта здавалася чымсьці далёкім і нерэальным.

— Як думаеце, ваша прафесія — выпадковасць ці ўсё ж такі пакліканне?

— Хутчэй выпадковасць. У дзяцінстве ніхто не марыць стаць ліхтаршчыкам — гэта дакладна не самая папулярная прафесія. Проста так склаліся абставіны. У 2009 годзе прапанавалі паспрабаваць — я пагадзіўся. І вось, як бачыце, уцягнуўся надоўга.

Але, ведаеце, часам у выпадковасцях хаваецца нешта большае. Можа, у гэтай нечаканай працы і ёсць нейкае схаванае пакліканне. Мы ж не проста запальваем ліхтары — адраджаем традыцыю, якая была страчаная. І гэта важна для многіх. Калі бачыш, як людзі радуюцца, крычаць «ура!», разумееш, што робіш нешта патрэбнае, сапраўднае.

— Праўда, што адбор на пасаду ліхтаршчыка быў дастаткова сур'ёзным?

— Так, нешта накшталт кастынгу было. Наколькі я ведаю, шукалі чалавека, які ўмее размаўляць з людзьмі і любіць свой горад. Чаму выбар прыпаў на мяне — лепш у начальства пытацца. Людзі часта кажуць, што я вонкава падобны на тых самых ліхтаршчыкаў, якіх апісваюць у архіўных дакументах.

Шчыра кажучы, калі мне прапанавалі, першая думка была адмовіцца. Думаў: «Што за глупства? Каму гэта наогул трэба?» Планавалі так: запаліў ліхтары і пайшоў. А атрымалася, што ўжо ў першы вечар я з цяжкасцю паспяваў фатаграфавацца з усімі ахвотнымі. Вядома, куча часу праходзіць, але цяпер не ўяўляю сябе без усіх гэтых агнёў, усмешак. Як быццам усё жыццё да гэтага ішоў.

— Існуе легенда: калі пацерці гузік на мундзіры ліхтаршчыка, збудзецца запаветнае жаданне. Вашы гузікі сапраўды прыносяць поспех?

— Безумоўна. Ёсць старадаўняе павер'е: чалавек, які дорыць людзям святло, прыносіць шчасце і поспех. А калі верыць у цуд, ён абавязкова збудзецца. Раней на поспех церлі гузікі камінароў. Цяпер іх няма, вось і просяць выканаць жаданне ў ліхтаршчыка. А я не супраць — заўсёды рады, калі людзі цягнуцца да святла і вераць у цуды. Самае кранальнае, што многія, загадаўшы жаданне, вяртаюцца і расказваюць, што яно спраўдзілася, дзякуюць.

Улетку, калі турыстаў шмат, вакол мяне і тысяча чалавек збіраецца. Усім удзяліць час немагчыма, і на дапамогу прыйшлі ўлады горада. На пешаходнай вуліцы нядаўна паставілі арт-аб'ект — выкананую з нержавеючай сталі дакладную копію гузіка з маёй формы. Ды яшчэ і вялікага памеру.

Са з'яўленнем вялікага гузіка стала крышачку лягчэй усім. Цяпер у любы час можна прыйсці на Савецкую і дакрануцца да мары. Дарэчы, гэты гузік валодае такой жа сілай, што і гузікі на маім мундзіры.

— А калі раптам захварэеце або ідзяце ў адпачынак, хто запальвае ліхтары?

— За 16 гадоў, што я верны сваёй справе, ні разу не здарылася, каб мяне не было на пасадзе. Відаць, прафесія такая — здароўе ўмацоўвае, ды і агонь засцерагае. Зрэшты, хітраваць не стану, пару разоў адлучаўся. Але гэта былі асаблівыя выпадкі, звязаныя з важнымі падзеямі. Памятаю, ездзіў на выставу ў Мінск. І на VI Усебеларускі народны сход. Увесь астатні час я на варце святла і традыцый.

Дарэчы, праца ліхтаршчыка — гэта не толькі рамантыка вячэрніх агнёў. Гэта і ранні пад'ём, і тушэнне ліхтароў, і заліванне газы. Раніцай два разы на кожны ліхтар трэба падняцца, лямпу зняць, даліць, колбы памыць, кнот падрэзаць. На самай справе працы шмат, але зносіны з людзьмі кампенсуюць усе цяжкасці.

— Добра, а калі раптам ураган, моцны мароз?

— Непагадзь — гэта не падстава ўхіляцца ад працы. У мяне ёсць спецыяльны плашч, непрамакальны, надзейны. Надзену яго — і наперад. Ліхтары чакаць не будуць, бо людзям патрэбна святло і ў самае пахмурнае надвор'е.

Дарэчы, нават у непагадзь знаходзяцца адважныя людзі, якія прыходзяць паглядзець на запальванне ліхтароў. Уяўляеце, стаяць пад дажджом, без парасонаў, прамоклыя да ніткі, але шчаслівыя. Кажуць, спецыяльна прыехалі, каб убачыць гэта на свае вочы. Часта здалёк: з Далёкага Усходу, з Казахстана, з Сахаліна, нават з Кітая. Гледзячы на гэтых людзей, разумееш, што твая праца патрэбная. Хіба можна пасля гэтага застацца дома?

— А дзе шыюць вашу форму?

— Форма — гэта асобная гісторыя. Шыюць яе па старых узорах, знойдзеных у архівах. Каб узнавіць кожную дэталь, правільна закроіць, пашыць, ідзе вельмі шмат працы і часу. Форма павінна сядзець ідэальна, адпавядаць эпосе. Яе, дарэчы, мяняю кожны год, таму што зношваецца, выліньвае на сонцы.

Вось цяпер якраз новы камплект пашылі. Усё як належыць: і мундзір, і штаны, і туфлі новыя, начышчаныя да бляску. Галаўны ўбор таксама новенькі. З ім заўсёды праблема: даводзіцца ў Мінску заказваць. У Брэсце ніхто не шые такія. Бо гэта не проста адзенне — мая візітоўка.

— Як ставіцеся да таго, што ваш вобраз выкарыстоўваюць як брэнд?

— Гэта даволі пацешна: прыходжу ў краму, а там… мая фатаграфія на хлебе. Спачатку было трохі нязвыкла, а потым нават прыемна. Людзі ў крамах, на вуліцы пазнаюць, падыходзяць, кажуць: «Мы ваш хлеб купляем, вельмі смачна!»

— А які госць быў самы незвычайны ў Брэсце, якога вы запомнілі?

— Незвычайных за столькі гадоў было нямала… Але адзін выпадак асабліва ўрэзаўся ў памяць. Прыехаў мужчына з самога Байканура. Ды не на якім-небудзь сучасным аўто, а на старэнькіх «Жыгулях». Вось гэта была нечаканасць.

Апошнім часам, дарэчы, кітайцаў стала прыкметна больш. Расказалі, што я ў іх там свайго роду знакамітасць, нават на застаўкі тэлефонаў ставяць мае фатаграфіі. У іх жа асаблівая культура, трапяткое стаўленне да традыцый, ды і ліхтары яны вельмі любяць.

— Кажуць, у вас цікавая машына…

— У мяне «Масквіч». Стары, вядома, але я яго люблю. У апошнюю нядзелю ліпеня заўсёды на яго вайскова-марскі сцяг стаўлю, кветкі купляю і еду ў царкву, каб ушанаваць памяць загінулых маракоў. Вось прыязджаюць людзі з Курска, а ў мяне адразу перад вачыма гэтая падводная лодка, трагедыя…

Уяўляеце, як гэта цяжка? Я на караблі служыў, а падводнікі для мяне гэта наогул героі. Я перад імі на каленях гатовы стаяць. Нельга забываць тых, хто аддаў сваё жыццё за Радзіму.

— У вашым інстаграме ўбачыла выдатнае лецішча. Як праводзіце там час? 

— Працы заўсёды поўна: то паліваць, то падвязваць, то араць, то фарбаваць… У нас з жонкай Наталляй два ўчасткі, так што без справы не сядзім. Зямля патрабуе асаблівай увагі. Жонка наогул фанат — ружы вырошчвае з любоўю, з душой. У нас каля 200 кустоў руж. Уяўляеце, якая прыгажосць, калі яны цвітуць?

Неяк кітайскага карэспандэнта на лецішча запрашаў. Ён у захапленні ад прыгажосці і нашага гаспадарскага падыходу: у склеп палез, слоікі з саленнямі фатаграфаваў. Я яму закаткі з агуркамі даў у дарогу. Аказваецца, у Кітаі лецішчы не шануюцца, не прынята так час праводзіць. А для нас гэта і адпачынак, і хобі, і магчымасць вырасціць нешта сваімі рукамі, пачаставаць блізкіх і сяброў.

— І апошняе пытанне: ці ёсць у вас нейкія рытуалы перад тым, як выйсці на свой маршрут?

— Не, асаблівых рытуалаў няма. Паглядзець у люстэрка, пераканацца, што ўсё ў парадку — і наперад. Хоць… у мяне заўсёды ў кішэні мяшэчак солі. Кажуць, ад сурокаў дапамагае. Не тое каб я ў гэта моцна верыў, але, ведаеце, так спакайней.

Часам адчуваю сябе як выціснуты лімон, як быццам хтосьці выпіў усе мае сілы. Можа, гэта проста стомленасць, а можа і праўда нешта ёсць у гэтых павер'ях. Не ведаю, ці лічыцца гэта рытуалам, але я заўсёды музыку сабе ўключаю. Толькі не сучасную, а такую… старадаўнюю, атмасферную. Што-небудзь з класікі ці народныя мелодыі.

Яна дапамагае мне настроіцца на патрэбны лад, стварыць асаблівы настрой, адчуць сувязь з мінулым, з гісторыяй горада. І калі іду пад гукі гэтай музыкі, то здаецца, што я не проста ліхтаршчык, а вартавы гарадской легенды.

• 3
• 0
• 0
• 1
• 1
• 0
• 0
• 0