Радзіма савецкага міністра і каталіцкага рэктара

Альковічы — гэта вёска ў Вілейскім раёне, дзе на трэці дзень дарогі з Мінска на Будслаў спыняюцца пераначаваць пілігрымы.

У Альковічах жыве 22 чалавекі. Вёска ляжыць паміж большымі Юнцавічамі і Мацькаўцамі. У апошняй пабудавалі аграгарадок. Туды перавезлі і альковіцкую амбулаторыю. Там жыхароў больш. Але касцёл застаецца ў Альковічах.

Па нядзелях, як кажа мясцовы святар Анатоль Парахневіч, памаліцца ў Альковічы прыходзіць да 200 чалавек. З кожным годам лічба скарачаецца. Ксёндз Анатоль служыць у Альковічах амаль тры гады. Ён кажа, што яго папярэднік а. Уладзімір за шэсць гадоў пахаваў 800 чалавек з наваколля. Вёскі выміраюць.

«Што будзе з касцёлам, калі Альковічаў не стане? — пытаюся ў святара. — Нічога. З іншых жа вёсак найбольш вернікаў».

Праблема, з якой ксёндз змагаецца ад прыезду на Вілейшчыну — няправільнае назва храма, якой карыстаюцца і вілейскія чыноўнікі, і музейшчыкі. За тры кіламетры ад вёскі стаіць указальнік — «Касцёл Дабравесчання Найсвяцейшай Дзевы Марыі 1897-1902» (правапіс захаваны). Святара здзіўляе, адкуль узялася такая назва. І паказвае каталіцкае выданне 1884 года, у якім пазначана, што ў Альковічах маецца касцёл Адзведзінаў Найсвяцейшай Марыі Панны, пабудаваны ў 1722 годзе. Стары, драўляны храм, разабралі ў канцы ХІХ стагоддзя, як пачалі будаваць цагляны. Ад старога касцёла захавалася агароджа і ніжні ярус званіцы.

Што да драўлянага храма, то ён узнік пасля таго, як у лесе між вольхаў (раней, па словах ксяндза, і вёска называлася менавіта Альховічы) знайшлі абраз Маці Божай з дзіцяткам. Ён захаваўся і да нашых дзён.

За савецкім часам у касцёле знаходзілася зернясховішча. Калгаснікі сюды заязджалі на трактарах. Тады і арган вывезлі. Аб колішнім інструменце сведчыць толькі стары здымак на сцяне. А. Анатоль распавядае, што камуністы громаадвод прыбралі ад касцёла. І падчас навальніцы маланка трапіла ў вежу. А крыж, праламаўшы дах, упаў унутр. Вежу аднавілі. Але цяпер яна меншая на шэсць метраў.

Калі ў 1989 годзе святыню вярнулі вернікам, у храм пачалі вяртацца абразы і іншыя рэчы, што людзі хавалі ад саветаў. Што да абразоў, то маюцца тут і зусім старыя.

Ёсць абраз Святой Барбары, які ксёндз адносіць да ХVІІ стагоддзя, бо пісаны ў барочным стылі.

Больш дакладную дату павінны сказаць спецыялісты, якіх святар хоча запрасіць для рэстаўрацыі рэліквіі.

Некалькі гадоў таму з храма скралі ікону Міхала Арханёла. Але цяпер яна зноў вісіць на ранейшым месцы. Пару месяцаў таму адзін расійскі калекцыянер, падазраючы, што рэліквіі, якія з’явіліся ў яго, былі скрадзены, перадаў іх у кляштар францішканцаў у Івянец. Адтуль альковіцкі абраз манахі вярнулі назад.

Наконт гэтага кс. Анатоль распавядае цікавую гісторыю. Калі гэтая ікона вісела ў касцёле, над ёй знаходзіўся абраз францысканца Максіміліяна Марыі Кольбэ. І выйшла, што вярнулі скрадзены абраз менавіта браты аднаго з Кольбэ ордэна. «Можна сказаць: «супадзенне», а можна сказаць: «цуд», — адзначае а. Анатоль.

Святар і сам любіць старасвеччыну. У касцёле ён стварыў нават невялікі музей. Тут драўляныя жорны, ручнікі, начоўка, медны посуд, кросны.

«Што не навучыўся ад бабулі, дык гэта хлеб пячы ды на кроснах ткаць», — заўважае ксёндз.

А ручнікі — гэта для яго цікавыя сведкі гісторыі. А. Анатоль паказвае палтаўскі ручнік з двухгаловым арлом. І тлумачыць, што гэта не ад вялікай любові да расійцаў украінцы вышывалі сімвал самадзяржаўя. Проста гэтая традыцыя яшчэ пайшла да часоў Візантыйскай імперыі.

Асаблівы гонар ксяндза — арнат (верхняе літургічнае адзенне рымска-каталіцкага духавенства) з фрагментам слуцкага пояса.

На ім і подпіс маецца, што выраблены ў «градзе Слуцку».

Кім з ураджэнцаў адметная вёска?

Побач з касцёлам апошні прыстанак знайшоў а. Станіслаў Кучынскі (1914-1996). Гэта ён, вытрымаўшы выпрабаванні вайны і саветаў, стаў рэктарам адчыненай у 1990 годзе ў Гродне першай у Беларусі каталіцкай семінарыі. А як памёр, то пахавалі яго цела ў роднай вёсцы.

З Альковічаў паходзіць і апошні міністр гандлю СССР Кандрат Церах.

Гэтую пасаду ён займаў з 1986 па 1991. У роднай вёсцы пра земляка даўно не чулі. А раней заязджаў рэгулярна. Захаваўся і дом, дзе жыла сям’я Церахаў. Ён, праўда, ужо колькі гадоў не прыдатны для жылля. Зусім лядашчы. Аб земляку нагадвае і крама, якую Церах «падарыў» некалі вяскоўцам. Сёння тут найлепш ідзе недарагое віно. А што больш? Нічога. Хлеб пакупаецца ў аўталаўках, якія прыязджаюць сюды з Вілейкі і Мінска.

Некалі ў вёсцы былі кнігарня, бібліятэка, амбулаторыя, школа. А цяпер толькі сельсавет.

На мясцовых могілках закінутыя магілы змяняюцца дагледжанымі. Ксёндз Анатоль паказвае мне сямейныя пахаванні ўладальнікаў навакольных вёсак: Багдановічаў і Баркоўскіх. Некаторыя прадстаўнікі роду Багдановічаў пахаваны асобна. Чаму так, ксёндз не ведае. Але вось аб пані Марыі з гэтага роду расказвае, што яна пахавана была тут у 1942 годзе. Як прыйшлі немцы ў 1941, жанчына прыехала ў бацькоўскія мясціны. На што спадзявалася? Невядома. Можна толькі здагадвацца, што яна збіралася гаспадарыць у маёнтку пры новай уладзе. Але праз год немцы яе расстралялі. Побач з Багдановіч — магіла яе служкі. Калі паненку схапілі немцы, служцы дазволілі вяртацца дадому. На што тая сказала: «Не, я пайду там, дзе пані пойдзе». І абедзвюх жанчын расстралялі.

Пляменнік Марыі Анджэй Багдановіч, які цяпер жыве ў Варшаве, расказваў, што гэтую цётку не любяць у сям’і. Калі прыйшлі саветы ў Заходнюю Беларусь, Анджэй акурат у яе гасцяваў. Але цётка ўцякла ў Вільню, пакінуўшы пляменніка. І пяцігадовага хлопчыка адправілі ў Сібір.

Падчас вайны, па расповедах вяскоўцаў, у Альковічах размяшчаўся нямецкі гарнізон. Уезды ў вёску былі агароджаны калючым дротам. І жыхары навакольных вёсак прыганялі на ноч сюды сваю скаціну, каб уначы яе не забралі партызаны. Так яна знаходзілася пад абаронай.

Што пабачыць паблізу

Сосенка – Вілейскае вадасховішча і дамба цераз яго.

Паняцічы: радзіма Янкі Філістовіча.

Кучкі: багаты дачны пасёлак на беразе Вілейскага вадасховішча, у якім атабарыліся многія зоркі ТБ.

Кумельшчына і Кастыкі — краявіды даліны Вяллі і вярхоўяў Вілейскага вадасховішча.

Калодчына, Ільянскія хутары: магілы савецкіх актывістаў, забітых беларускімі партызанамі.

Мястэчка Ілья: касцёл св. Сэрца Ісуса (1909), царква св. Ільі (1828).

Старынкі: сядзіба, дзе можна пакатацца вярхом на кані.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0