Zhodna z novym daśledavańniem, mova, na jakoj my razmaŭlajem, značna ŭpłyvaje na naša pačućcie rytmu i miełodyi.
Da takoj vysnovy pryjšli amierykanskija navukoŭcy, jakija paraŭnali zdolnaści zvyš paŭmiljona čałaviek z roznych krain śvietu, jakija razmaŭlajuć na 54 movach, adčuvać rytm i miełodyju. Vyniki svajho daśledavańnia jany apublikavali ŭ časopisie Current Biology.
Tanalnaj nazyvajecca mova, u jakoj kožny skład vymaŭlajecca z peŭnym tonam. U zaležnaści ad hetaha mianiajecca i značeńnie. Takija movy šyroka raspaŭsiudžany ŭ Paŭdniova-Uschodniaj Azii i Afrycy. Samaja vyvučanaja tanalnaja mova, viadoma, kitajskaja.
U tanalnych movach navukoŭcy vydzielili padhrupu moŭ z muzyčnym naciskam (pitch-accent language). Da ich adnosiacca, naprykład, šviedskaja, narviežskaja, słavienskaja, charvackaja, litoŭskaja, japonskaja i karejskaja movy.
Da nietanalnych moŭ adnosiacca takija movy, jak biełaruskaja, ukrainskaja, ruskaja, anhlijskaja, francuzskaja, arabskaja, chindzi. U ich vyšynia tonu moža być vykarystana tolki dla pieradačy emocyj ci pytańnia, i nijak nie mianiaje značeńnia słova.
U daśledavańni brali ŭdzieł nośbity 19 tanalnych moŭ, 29 — nietanalnych i 6 — moŭ z muzyčnym naciskam.
Udzielnikam daśledavańnia davali try muzyčnyja zadańni, jakija praviarali ich zdolnaść usprymać miełodyi, što źlohku adroźnivalisia adna ad druhoj (heta taja ž miełodyja ci inšaja?), asablivaści rytmu (ci bje baraban u takt pieśni?) i nievialikija adroźnieńni ŭ vyšyni tonu (ci papadaje vakalist u noty?).
U zaležnaści ad taho, nakolki dobra ŭdzielniki rašali zadańni, im prapanoŭvalisia ŭsio bolš składanyja testy, u jakich adroźnieńni ŭ miełodyi byli bolš tonkija, rytmy bili amal u takt, a vakalist śpiavaŭ praktyčna tak, jak treba.
U cełym daśledčyki vyjavili, što typ rodnaj movy źviazany z usprymańniem miełodyi i rytmu, ale nie ŭpłyvaje na zdolnaść ludziej vyznačyć, traplaje niechta ŭ noty ci nie.
Navukoŭcy adznačyli, što nośbity tanalnych moŭ u siarednim lepš adroźnivali miełodyi, čym nośbity nietanalnych moŭ i moŭ z muzyčnym akcentam. Hety efiekt byŭ vymiaralny z efiektam, atrymanym pry zaniatkach muzykaj. Ale pry hetym hetyja ŭdzielniki horš rašali zadańnie, zasnavanaje na rytmie.
Apošniaje stała dla daśledčykaŭ niečakanaściu. Aŭtary ličać, što heta, mahčyma, źviazana z tym, što nośbity tanalnaj movy nadajuć mienš uvahi rytmu i bolš — vyšyni tonu, tamu što ton bolš važny dla kamunikacyi.
Pytańnie ab tym, ci mohuć nośbity tanalnaj movy być bolš muzyčnymi, užo vyvučałasia raniej, ale papiarednija daśledavańni nie mahli adździalić uździejańnie movy ad upłyvu kultury.
«Papiarednija daśledavańni ŭ asnoŭnym prosta paraŭnoŭvali nośbitaŭ adnoj movy ź inšymi, zvyčajna anhlijskaj z mandarynskim abo kantonskim varyjantam kitajskaj movy. Adnak nośbity anhlijskaj i kitajskaj moŭ adroźnivajucca svaim kulturnym pachodžańniem i, mahčyma, tym, jak časta i jakuju muzyku jany słuchali i jak navučalisia. Vielmi ciažka vyklučyć hetyja kulturnyja faktary, kali vy prosta paraŭnoŭvajecie dźvie hrupy», —
adznačaje adna z aŭtaraŭ daśledavańnia Czinsiuań Lu (Jingxuan Liu), psichołah z Univiersiteta Dziuka (ZŠA).
Aŭtary novaha daśledavańnia vykarystoŭvali značna šyrejšuju vybarku i vyjavili, što ŭpłyŭ rodnaj movy na ŭsprymańnie muzyki zachoŭvajecca niezaležna ad kultury, adukacyi i sacyjalna-ekanamičnaha statusu.
Pa słovach Lu, vyniki paćviardžajuć tezis ab tym, što jarka vyjaŭlenaje pačućcie miełodyi ŭ nośbitaŭ tanalnych moŭ źviazana ź ich ahulnym moŭnym dośviedam, a nie z kulturnymi adroźnieńniami.
Pa słovach aŭtaraŭ daśledavańnia, zastalisia pytańni, jakija patrabujuć dadatkovych daśledavańniaŭ.
Naprykład, navukoŭcy zmahli praanalizavać zdolnaści tysiač nośbitaŭ šaści moŭ z muzyčnym naciskam da ŭspryniaćcia muzyki. Adnak vyniki atrymalisia niezrazumiełymi i supiarečlivymi pry vykarystańni roznych mietadaŭ analizu. Nośbity moŭ z muzyčnym naciskam taksama demanstravali vialikuju varyjatyŭnaść unutry kožnaj moŭnaj hrupy.
U vyniku navukoŭcy nie zmahli znajści siarod udzielnikaŭ daśledavańnia jakohaści ahulnaha mocnaha abo słabaha boku. Zbolšaha heta źviazana z tym, adznačajuć daśledčyki, što movy z muzyčnym naciskam ciažej kłasifikavać, čym tanalnyja movy, bo jany pa-roznamu vykarystoŭvajuć vyšyniu huku.
Čytajcie jašče:
YouTube dazvoliŭ stvaralnikam videa dadavać dublaž na inšych movach
«U Viciebsku zachodziŭ u tralejbus i kazaŭ «Słava Ukrainie!». Ukrainca ŭ 67 hadoŭ pasadzili za kamienty, napisanyja paśla hibieli chrosnaj dački pad abstrełam u Kijevie1010
Kamientary