Imklivaje raźvićcio štučnaha intelektu i farmakałohii adkryvaje šlach da stvareńnia zbroi, zdolnaj uździejničać na čałaviečy mozh i śviadomaść. Tyja ž mietady, što lečać psichičnyja razłady, mohuć stać srodkami kantrolu, zdolnymi parušać kahnityŭnyja funkcyi i pieratvarać ludziej u nieśviadomych vykanaŭcaŭ čužoj voli.
Navukoŭcy Bredfardskaha ŭniviersiteta Majkł Kroŭli (Michael Crowley) i Małkalm Danda (Malcolm Dando) vydali daśledavańnie, u jakim papiaredžvajuć śviet pra novuju pahrozu — chimičnuju «niejrazbroju», raspracavanuju dla ataki niepasredna na centralnuju niervovuju sistemu (CNS).
Jak adznačajecca na sajcie ŭniviersiteta, u svajoj knizie pad nazvaj «Praduchileńnie pieratvareńnia ŭ zbroju chimičnych rečyvaŭ, jakija ŭździejničajuć na CNS: analiz cełasnaha kantrolu nad uzbrajeńniami» (Preventing Weaponization of CNS-acting Chemicals: A Holistic Arms Control Analysis) aŭtary śćviardžajuć, što zdolnaść chimičnym šlacham źmianiać usprymańnie, pamiać ci pavodziny čałavieka stanovicca realnaściu, da jakoj mižnarodnaje prava absalutna nie hatovaje.
Ad ekśpierymientaŭ Chałodnaj vajny da kanvierhiencyi XXI stahodździa
Kniha prasočvaje historyju dziaržaŭnych daśledavańniaŭ chimičnych rečyvaŭ, jakija ŭździejničajuć na CNS: ad ekśpierymientaŭ CRU i Savieckaha Sajuza časoŭ Chałodnaj vajny da bolš poźnich incydentaŭ, takich jak zachop zakładnikaŭ u teatralnym centry na Dubroŭcy ŭ Maskvie ŭ 2002 hodzie.
Tady rasijskija siłaviki vykarystali aerazol na asnovie vytvornych fientaniłu, kab abiasškodzić terarystaŭ. Vynik apieracyi pakazaŭ niepradkazalnaść takoj zbroi: bolš za 120 zakładnikaŭ zahinuli ad uździejańnia hazu.
Z taho času navuka mocna rušyła napierad. Kali raniejšyja sakretnyja prahramy časta nie mahli stvaryć nadziejnuju zbroju z-za niedachopu viedaŭ i technałohij, to siońnia, na dumku aŭtaraŭ, navukova-techničny łandšaft vyhladaje zusim inakš. Dasiahnieńni ŭ halinie niejranavuki, farmakałohii, sintetyčnaj bijałohii, štučnaha intelektu i srodkaŭ dastaŭki zabiaśpiečvajuć uzrovień dakładnaści i kantrolu, jaki raniej niemahčyma było ŭjavić.
«My ŭvachodzim u epochu, dzie sam mozh moža stać polem bitvy, — zajaŭlaje doktar Kroŭli. — Instrumienty dla manipulacyi CNS — kab usypić, zabłytać ci navat prymusić padparadkoŭvacca — stanoviacca ŭsio bolš dakładnymi, dastupnymi i pryvabnymi dla dziaržaŭ».
Aŭtary apisvajuć, jak navukoŭcy ŭžo navučylisia składać karty «łancuhoŭ vyžyvańnia» mozhu — niejronnych šlachoŭ, adkaznych za strach, son, ahresiju i pryniaćcie rašeńniaŭ. Razumieńnie hetych łancuhoŭ adkryvaje dźviery dla patencyjnych manipulacyj, jak u terapieŭtyčnych, tak i ŭ varožych metach.
«Tyja ž viedy, što dapamahajuć nam lekavać nieŭrałahičnyja razłady, mohuć być vykarystanyja dla parušeńnia myśleńnia, prymusu da pakorlivaści ci navat, u budučyni, dla pieratvareńnia ludziej u mižvolnych vykanaŭcaŭ. Heta dylema dvajnoha pryznačeńnia, ź jakoj my sutyknulisia», — adznačaje prafiesar Danda, jaki źjaŭlajecca viadučym ekśpiertam u kantroli bijałahičnaj i chimičnaj zbroi.
Šeraja zona ŭ zakonach i što rabić
Hałoŭnaja prablema, na dumku ekśpiertaŭ, palahaje ŭ jurydyčnych dzirkach. Isnujučyja damovy, takija jak Kanviencyja ab bijałahičnaj zbroi i Kanviencyja ab chimičnaj zbroi, sastareli.
Choć jany zabaraniajuć chimičnuju zbroju, jany dapuskajuć užyvańnie peŭnych chimičnych rečyvaŭ u kankretnych abstavinach, u pryvatnaści, u pravaachoŭnych metach. Aŭtary aścierahajucca, što heta stvaraje niebiaśpieku dla lehalizacyi raspracoŭki bajavych niejrarečyvaŭ pad vyhladam palicejskich śpiecsrodkaŭ.
Aŭtary prapanujuć kancepcyju «Cełasnaha kantrolu nad uzbrajeńniami» (Holistic Arms Control). Jana praduhledžvaje nie prosta farmalnaje padpisańnie novych papier, a stvareńnie realnaj šmatuzroŭnievaj sistemy abarony. U pieršuju čarhu nieabchodna abnavić mižnarodnyja damovy i narešcie dać dakładnaje vyznačeńnie zabaronienym rečyvam, jakija ŭpłyvajuć na psichiku.
Adnak adnych tolki jurydyčnych mier niedastatkova. Ekśpierty nastojvajuć na intehracyi norm miedycynskaj etyki i pravoŭ čałavieka niepasredna ŭ sistemu kantrolu ŭzbrajeńniaŭ. Asobnaja ŭvaha nadajecca adukacyi: chimiki i niejrabijołahi pavinny jašče padčas navučańnia ŭśviedamlać ryzyki vykarystańnia ich adkryćciaŭ u vajennych metach. Zamykaje hety łancuh hramadstva — navukovaja supolnaść musić vyjści ź cieniu i pačać aktyŭna sačyć za tym, kab dziaržavy dobrasumlenna vykonvali ŭziatyja na siabie abaviazacielstvy.
Aŭtary padkreślivajuć, što ich meta — nie strymlivać navukovy prahres, a zabiaśpiečyć jaho raźvićcio etyčnymi i pravavymi harantyjami. Jany śćviardžajuć, što militaryzacyja niejranavuki nie źjaŭlajecca niepaźbiežnaj, ale biez aktyŭnych dziejańniaŭ jana stanovicca ŭsio bolš imaviernaj.
«Heta tryvožny zvanok, — padsumavaŭ doktar Kroŭli. — My pavinny dziejničać zaraz, kab abaranić čyściniu navuki i niedatykalnaść čałaviečaha rozumu».
Ci adroźnivajecca žanočy mozh ad mužčynskaha i što vyznačaje ŭzrovień intelektu? Niejrabijołah adkazvaje na roznyja pytańni pra mozh
Mozh moža sastareć na adzin-dva hady za adnu biassonnuju noč — daśledavańnie
Japonskaja kampanija pakazała pieršy ŭ śviecie štučny intelekt dla navukovych adkryćciaŭ. Jon adrazu pasprabavaŭ pierapisać svoj kod
Chto taja Alina, ź jakoj Łukašenka tancavaŭ hetym razam na navahodnim bali18
Kamientary