Пажылым карэйцам купляюць «робатаў-унукаў» — каб дапамагчы справіцца з адзінотай
Паўднёвая Карэя, насельніцтва якой імкліва старэе, а татальная адзінота штурхае пенсіянераў на самагубства, спрабуе змагацца з гэтым цяжкім крызісам пры дапамозе нечаканага інструмента — «роба-ўнука». CNN знаёміць з падрабязнасцямі.
Кожны дзень у Паўднёвай Карэі каля 10 пажылых людзей заканчваюць жыццё самагубствам. Краіна таксама вельмі хутка старэе: людзей ва ўзросце 65+ тут больш за 10 мільёнаў, гэта ўжо каля пятай часткі насельніцтва. Сацыяльная сістэма не паспела адаптавацца да такіх тэмпаў.
Дадалася і яшчэ адна істотная змена — імклівая эканамічная трансфармацыя разбурыла традыцыйны сямейны лад. Калі раней пакаленні жылі разам, то цяпер кожны трэці карэйскі пенсіянер жыве адзін. Адзінота, фінансавыя цяжкасці і адчуванне сябе цяжарам для дзяцей прыводзяць да глыбокай дэпрэсіі.
Тэхналогіі замест сям'і
Каб вырашыць праблему недахопу сацыяльных работнікаў, улады звярнуліся да тэхналогій. Кампанія Hyodol распрацавала «разумную» ляльку-робата, прызначаную для адзінокіх старых.
Прылада падключана да спецыяльнага дадатку на тэлефоне і платформы вэб-маніторынгу для членаў сям'і або апекуноў. Яна выконвае дзве функцыі.
Па-першае, аказвае практычную дапамогу: нагадвае прыняць лекі, адсочвае актыўнасць і можа адправіць трывожны сігнал сваякам або сацыяльным службам праз мабільны дадатак.
Не менш важным з'яўляецца і эмацыйная падтрымка. Робат, які выглядае як мяккая цацка вышынёй 40‑50 см, рэагуе на дотыкі і голас. Ён размаўляе тонам сямігадовага дзіцяці, ставіць музыку, прапануе лёгкія кагнітыўныя практыкаванні. Асобная фішка — цёплае вітанне, калі гаспадар вяртаецца дадому, кшталту «бабуля, я цябе цэлы дзень чакала».
Па стане на лістапад 2025 года ў Паўднёвай Карэі раздалі больш за 12 тысяч такіх робатаў праз дзяржаўныя і муніцыпальныя праграмы. Яшчэ прыкладна тысячу купілі сем’і самастойна. Апошняя мадэль каштуе каля 880 даляраў.
Кіраўніцтва кампаніі падкрэслівае, што галоўная сіла Hyodol — у спецыяльна дзіцячым і мілым дызайне: пенсіянеру лягчэй прыняць як нешта сваё тое, што нагадвае пра ўнука, а не пра гаджэт.
Сацыяльныя работнікі распавядаюць гісторыі пра тое, як робаты літаральна ратавалі жыцці. Адна жанчына, якая жыла на 11‑м паверсе і думала пра самагубства, пасля з'яўлення робата адчула палёгку і прывязанасць да «электроннага ўнука».
Даследаванні паказваюць, што ў карыстальнікаў зніжаецца ўзровень дэпрэсіі і паляпшаюцца кагнітыўныя здольнасці. Многія пажылыя людзі даюць робатам ласкавыя імёны, купляюць ім дзіцячае адзенне і ўкладваюць спаць, што дапамагае ім адчуваць сябе патрэбнымі.
Этычныя пытанні і альтэрнатывы
Аднак не ўсё так адназначна. Эксперты па этыцы занепакоеныя тым, што выкарыстанне лялек, падобных да дзяцей, можа прывесці да інфантылізацыі старых і празмернай эмацыйнай залежнасці. Быў выпадак, калі жанчына назвала робата імем сваёй памерлай дачкі і цалкам ізалявалася ад рэальнага свету.
У самой кампаніі-вытворцы называюць ляльку не заменай чалавечага дагляду, а дапаможным інструментам. Яна найбольш пасуе вельмі сталым людзям (сярэдні ўзрост карыстальнікаў — каля 82 гадоў), якія часцей пакутуюць ад адзіноты і маюць менш энергіі для шырокіх кантактаў. Больш самастойныя пенсіянеры часам успрымаюць ляльку як «шумную» і «надакучлівую».
У суседняй Японіі, якая таксама з'яўляецца лідарам у робататэхніцы, папулярны іншы падыход. Там выкарыстоўваюць робата-цюленя PARO. Ён не размаўляе, а рэагуе на дотык і гукі як «тэрапеўтычная жывёла». Такая форма ўспрымаецца менш інтымна і не стварае ілюзіі чалавека, але ўсё адно супакойвае. PARO дапамагае людзям з дэменцыяй, трывожнымі станамі і посттраўматычным стрэсавым разладам; сёння гэтага робата выкарыстоўваюць у дзясятках краін свету.
Як адзначае выданне, незалежна ад таго, ці гэта гаваркі карэйскі «ўнук», ці ціхі японскі цюлень, штучны інтэлект становіцца неад'емнай часткай старасці ў сучасным свеце, прапаноўваючы тэхналагічнае рашэнне для вельмі чалавечай праблемы — адзіноты. Сусветны рынак робатаў для догляду за пажылымі людзьмі імкліва расце і, па прагнозах, да 2030 года дасягне 7,7 мільярда даляраў.
Каментары
Калі мне дачка такога ўнука прынясе - уся маёмасць адыйдзе кату.