Цяпер пра Чарнобыль тут нагадвае толькі адселеная вёска Родзькі
Жыхары Пяршаяў (Валожыншчына) выкарыстоўваюць забруджаныя радыяцыяй землі для вырошчваньня кармоў.
Жыхары Пяршаяў (Валожыншчына) выкарыстоўваюць забруджаныя радыяцыяй землі для вырошчваньня кармоў.
Сельскагагаспадарчы каапэратыў «Пяршаi‑2003» — адно з аграпрамысловых прадпрыемстваў, якое мае на сваёй тэрыторыi землi, забруджаныя радыяцыяй. Амаль на тысячы гектарах сельскагаспадарчых палеткаў быў зафiксаваны «фон» у межах 5 кюры. Калi параўноўваць з найбольш пацярпелымi раёнамi Гомельшчыны цi Магiлёўшчыны, то ўзровень, здаецца, не такi ўжо i вялiкi, аднак для цэнтральнага рэгiёна Пяршайшчына ў плане радыяцыi з’яўлялася адным з «крытычных» пунктаў. Агульная плошча палеткаў СВК «Пяршаi‑2003» складае 5,5 тысячы гектараў, атрымлiваецца, што забруджана амаль пятая частка ўсёй тэрыторыi.
— Спачатку нават пэўная панiка была сярод жыхароў, — узгадвае Яўген Скрундзь. — Адна сям’я нават пераехала, аднак у большасцi людзi неяк адаптавалiся да новых умоў жыцця. Канешне, давялося перанесцi стрэс, радыяцыi апасалiся, як апасаюцца ўсяго невядомага. Нейкi недавер у жыхароў застаўся i зараз, на псiхалагiчным узроўнi.
«Праблемныя» землi зараз выкарыстоўваюцца для вырошчвання кармоў — тут засяваюць шматгадовыя травы. «Зялёнку» пасля збiраюць на сянаж, сена не сушаць, паколькi яно пылiць, а пыл можа быць небяспечным. Зразумела, глебу апрацоўваюць «па навуцы» — уносяць павышаныя дозы мiнеральных угнаенняў у адпаведнасцi са спецыяльнымi разлiкамi. Кантроль вельмi жорсткi — у гаспадарцы ёсць уласная лабараторыя, якая дакладна ўсё адсочвае. Да таго ж прадукцыю правяраюць яшчэ на некалькiх узроўнях, так што да спажыўцоў трапляе толькi чыстае малако, мяса i каўбаса (у «Пяршаях‑2003» працуе i ўласны каўбасны цэх).
За апошнiя дзесяць гадоў не было нiводнай пробы, якая б не адпавядала нарматыўным патрабаванням. Вастрыня праблемы зменшылася, мабыць таму i згорнуты навуковыя даследаваннi. Раней тут невялiчкая станцыя працавала, якая займалася вывучэннем уздзеяння радыяцыi на розныя сельскагаспадарчыя культуры. Праводзiлiся розныя эксперыменты — на забруджаных тэрыторыях сеялi бульбу, збожжавыя, пасля чаго вымяралi ўзровень радыяцыi, перавышэнняў не адзначалася. Аднак iсцi далей эксперыменту ў гаспадарцы не рашылiся — навошта рызыкаваць?
Зараз у Пяршаях 650 жыхароў — гэта палова ўсяго насельнiцтва аднайменнага сельсавета, у склад якога ўваходзяць 29 населеных пунктаў. Навакольныя вёскi маланаселеныя: у васьмi з iх засталося толькi па два «жылыя» дамы. Забруджанай аказалася пэўная тэрыторыя — радыяцыя прайшла быццам бы «паласой». Там i зараз, здараецца, што грыбы «свецяцца», iх амаль не збiраюць, а калi i збiраюць, то iмкнуцца заўсёды правяраць. Па малаку праблем не ўзнiкае.
— Зараз жыхары трымаюць 161 карову, — заўважае старшыня Пяршайскага сельскага Савета Зiгмунд Пратасевiч. — Колькасць жывёлы штогод змяншаецца, паколькi больш чым палова месцiчаў — пенсiянеры, iм не па сiлах трымаць тую ж карову. Тым не менш, з пачатку года сабралi больш чым 30 тон малака, яго штодня правяраем, адхiленняў ад нормы па радыяцыi не адзначалася. Раней перасялялi людзей, даведкi выдавалi аб тым, што жывуць у забруджанай зоне. А зараз былой вастрынi няма — многiя ўжо кажуць: дзе тая «зона»? Трэба жыць i працаваць, а не кпiць на лёс. Цi нам бедаваць?!
Слаўнае месца працягвае сваю амаль 570‑гадовую гiсторыю — летась Пяршаi сталi адным з першых на Валожыншчыне аграгарадкоў. Заробкі ў СВК нядрэнныя (па вынiках мiнулага года ў СВК у сярэднiм атрымлiвалi па 520 тысяч рублёў).
...Зараз пра Чарнобыль у тутэйшых мясцiнах нагадвае хiба толькi пустая вёска Родзькi, жыхары якой з‑за вялiкай радыяцыi былi адселены. Цэнтральная вулiца парасла вялiкiмi дрэвамi, кустоўем, побач — вялiкi дуб з пакiнутай ля яго лесвiцай. Дзiкавата i неяк вельмi ўжо няўтульна тут! Мiжволi ўзгадалiся малыя з Пяршайскага дзiцячага садка, якiя салодка спалi падчас нашага прыезду (была «цiхая гадзiна»), — няхай iх абмiне няшчасце.
Каментары