Ukraina, Polšča i Brytanija źniali tryler pra Haładamor
Histaryčny tryler «Cana praŭdy», jaki supolna zrabili Polšča, Ukraina i Vialikaja Brytanija, užo nazvali najlepšaj stužkaj pra Haładamor. Sioleta na Hdynskim kinafestyvali film atrymaŭ Hran-Pry.
Prezydent Ukrainy Ŭładzimir Zialenski ŭznaharodziŭ režyserku filmu Ahniešku Holand ordenam Kniahini Volhi za «značny ŭniosak va ŭšanavańnie pamiaci achviaraŭ Hienacydu ŭkrainskaha narodu i aśviatleńnie praŭdy pra Haładomor».
Pra što film i čamu jaho varta pahladzieć?
Pra Haładamor i nia tolki
Film zasnavany na realnaj historyi ab tym, jak były kansultant brytanskaha ŭradu ŭ mižnarodnych spravach Haret Džons, žurnalist-pačatkoviec, jedzie ŭ Maskvu, kab uziać interviju ŭ Stalina i razabracca, jak savieckaja ŭłada finansuje sferu abarony.
Paśla svajho interviju z Hitleram Haret Džons sprabuje pierakanać brytanski ŭrad, što treba rychtavacca da novaj hlabalnaj vajny, a dla supraćstajańnia hitleraŭskim planam stvarać aljans z Savieckim Sajuzam. Ale jahony vystup va ŭradzie Vialikaj Brytanii ŭsprymajuć sa śmiecham — maŭlaŭ, treba ratavać «ekanomiku ad depresii», a nie fantazijavać pra niemahčymaje.
Užo ŭ Maskvie žurnalist daviedvajecca ab hibieli svajho kalehi, jaki pieršym pačaŭ źbirać materyjał pra hoład va Ŭkrainie. Savieckija ŭłady nakłali tabu na hetuju temu, a zamiežnyja žurnalisty, akredytavanyja ŭ SSSR, nie zakranali jaje sa zhody ŭradaŭ svaich krain. Eŭropa i ZŠA razhladali supracu z Savieckim Sajuzam jak šaniec na adradžeńnie nacyjanalnych ekanomik.
U toj čas dziejnaść zamiežnych žurnalistaŭ u Maskvie kaardynavaŭ kiraŭnik biuro amerykanskaha vydańnia The New York Times Uołter Duranci, jaki za knihu ab stalinskaj industryjalizacyi atrymaŭ Pulitceraŭskuju premiju.
Haretu Džonsu ŭdajecca vyjechać z Maskvy ŭ savieckuju Ŭkrainu, padrabiŭšy dakument. Pa darozie jon uciakaje ad svajho «spadarožnika z orhanaŭ» i mianiaje zaćvierdžany im maršrut. Va ŭkrainskich vioskach jon bačyć čerhi pa chleb, adpraŭku zbožža ŭ Maskvu, naziraje, jak źbirajuć na vulicach cieły pamierłych, a navat sam jeść čałaviečynu…
Ale jaho aryštoŭvaje NKVD razam z šaściu inšymi brytanskimi specyjalistami, jakich abvinavačvajuć u špijanažy. Umovaju vyzvaleńnia Hareta Džonsa stanovicca admova ad publikacyjaŭ pra Haładamor u abmien na žyćcio inšych aryštavanych brytancaŭ. Viarnuŭšysia na radzimu, jon, niahledziačy na cisk svaich uładaŭ, jakija kirujucca «hieapalityčnaj metazhodnaściu», admaŭlajecca zamoŭčvać praŭdu pra Haładamor va Ŭkrainie. I heta rujnuje jahonuju karjeru i asabistaje žyćcio.
Zorny skład stvaralnikaŭ
Praca nad filmam pačałasia ŭ 2017 hodzie. Zdymki adbyvalisia va Ŭkrainie, Polščy i Šatlandyi.
Stužku pastaviła viadomaja polskaja režyserka Ahnieška Holand — staršynia Eŭrapiejskaj kinaakademii, naminantka premijaŭ Oscar, BAFTA, uładalnica «Srebnaha miadźviedzia» Berlinskaha mižnarodnaha kinafestyvalu (2017).
Rolu Hareta Džonsa vykanaŭ brytanski aktor Džejms Nortan. Jon staŭ viadomym paśla roli Andreja Bałkonskaha ŭ miniseryjale BBC «Vajna i mir» i Aleksa Hodmana ŭ amerykanska-brytanskim seryjale «MakMafija».
Jašče adna brytanskaja aktorka Vanesa Kirbi, viadomaja rolaju pryncesy Marharet u seryjale Netflix «Karona» ab historyi brytanskaj karaleŭskaj siamji, vykanała rolu reparterki New York Times Ady Bruks, jakaja dapamahała hałoŭnamu hieroju stužki Haretu Džonsu ŭ raśśledavańni.
U zdymkach udzielničali i šerah ukrainskich aktoraŭ — Jakaŭ Tkačenka, Aleh Drač, Uładzimir Fiedaruk, Hanna Šajdziuk, Anastasija Čała i Alina Kavalskaja.
Aficyjnym saŭndtrekam da filmu stała adnajmiennaja pieśnia «Cana praŭdy», jakuju napisała viadomaja ŭkrainskaja śpiavačka krymskatatarskaha pachodžańnia Džamała.
Chto finansavaŭ
Stužku supolna stvarali ŭkrainskija kinakampanii Kinorob i Film.ua, polskaja Film Produkcja i brytanskaja Crab Apple Film.
Finansavuju padtrymku dla zdymak filmu dali Dziaržaŭnaje ahienctva Ŭkrainy ŭ pytańniach kino, Polski instytut kinematahrafii, Kraków Film Commission, ORKA, Kino Świat i kampanija Creative Scotland.
Ahulny biudžet «Cany praŭdy» skłaŭ 262,2 miljona hryŭniaŭ (amal 11 młn dalaraŭ).
Premjera na vialikim ekranie adbyłasia 28 listapada — pierad dniom, kali va Ŭkrainie ŭšanoŭvajuć pamiać achviaraŭ Haładamoru. Naleta zaplanavanaja televizijnaja premjera na telekanale «Ukrajina».
Za tydzień kinapakazaŭ, pavodle vytvorcaŭ, stužku va Ŭkrainie pahladzieli 40 tysiač 957 hledačoŭ, a zbory na siońnia skłali amal 4 miljony hryŭniaŭ (pryblizna 300 tysiač biełaruskich rubloŭ).
Čamu heta važna i dla Biełarusi
Viarchoŭnaja Rada Ŭkrainy pryznała Haładamor 1932—1933 hadoŭ hienacydam ukrainskaha narodu ŭ listapadzie 2006 hodu. Ad taho času ŭkrainskaja ŭłada pravodzić paśladoŭnuju vonkavuju palityku ab pryznańni hetaha faktu na mižnarodnym uzroŭni. Pavodle historykaŭ, u toj čas ad hoładu było źniščana da 4 miljonaŭ ukraincaŭ.
Za 13 hadoŭ na parlamenckim uzroŭni Haładamor pryznali hienacydam Hruzija, Ekvador, Estonija, Kalumbija, Łatvija, Litva, Meksika, Parahvaj, Peru, Polšča, Vuhorščyna. Taksama — na parlamenckim i rehijanalnym uzroŭni — u Aŭstralii, Kanadzie i Partuhalii. Na rehijanalnym (municypalnym) uzroŭni adpaviednyja rašeńni taksama pryniali ŭ Arhientynie, Brazylii, Vialikaj Brytanii, Hišpanii, Italii, ZŠA.
Biełaruś, niahledziačy na zaklik ukrainskaj dyplamatyi, dahetul nie pryznaje Haładamor hienacydam ukrainskaha narodu. Chacia ŭ tyja časy biełaruski narod taksama vymiraŭ ad hoładu, spryčynienaha «industryjalnaj» palitykaj Maskvy.
Zhodna z archiŭnymi dakumentami, mienskaje partyjnaje kiraŭnictva navat było vymušana pryznavać fakty kanibalizmu ŭ biełaruskich vioskach i patrabavać ad «centru» dapamohi, kab prydušyć chlebnyja bunty.
Pra hoład u Savieckaj Biełarusi ŭ 1933 hodzie zhadvaŭ u adnym sa svaich artykułaŭ i Haret Džons. Što praŭda, maštaby biełaruskaha haładamoru, pavodle historykaŭ, nielha paraŭnoŭvać z ukrainskimi.
Padtrymka — na dziaržaŭnym uzroŭni
Va Ŭkrainie ŭšanavańnie pamiaci achviaraŭ Haładamoru stała nieadjemnaju častkaju ŭnutranaj i zamiežnaj palityki. Niahledziačy na častuju źmienu ŭradaŭ, dziaržava padtrymlivaje i finansuje ŭsie mastackija prajekty, pryśviečanyja hetaj staroncy ŭkrainskaj historyi.
Na stvareńnie filmu «Cana praŭdy» ź dziaržaŭnaha biudžetu pajšło bolš za miljon dalaraŭ.
U 2008 hodzie ŭ centry Kijeva paŭstaŭ memaryjał achviaram Haładamoru, naviedańnie jakoha zamiežnymi delehacyjami faktyčna adrazu było ŭklučana ŭ dziaržaŭny pratakoł.
Kiraŭnik Biełarusi Alaksandar Łukašenka za ŭsiu historyju svaich vizytaŭ u Kijeŭ naviedaŭ memaryjał tolki ŭ 2017 hodzie. Na sustrečy z tahačasnym prezydentam Ukrainy Piatrom Parašenkam jon paviedamiŭ, što hety muzej zrabiŭ na jaho «vialikaje ŭražańnie». Ale hetaje ŭražańnie nie nabliziła ŭładu Biełarusi da pryznańnia histaryčnaha faktu.
Načalnik milicyi Brahina stralaŭ u svaju žonku. Jana cudam vyžyła8
Kamientary