Zakančvajecca termin daŭniny pa narodnym pratesnym artykule. Bolš nikoha nie pasadziać? Nie, jość niuansy
Sotni biełarusaŭ užo trapili za kraty pa «narodnym» artykule 342 Kryminalnaha kodeksa. Zatrymańni za ŭdzieł u pratestach praciahvajucca dahetul, ale chutka zakančvajecca termin daŭniny pa hetym artykule, jaki składaje piać hadoŭ. Što heta značyć?

Biełaruski advakat, jaki zajmaŭsia abaronaj palitviaźniaŭ (jaho imia nie nazyvajecca ŭ metach biaśpieki), patłumačyŭ «Našaj Nivie», što źmienicca dla ŭdzielnikaŭ pratestaŭ z zakančeńniem piacihadovaha terminu daŭniny.
Jość demanstrant, jaki ŭdzielničaŭ u akcyi pratestu 16 žniŭnia 2020 hoda (tut možna padstaŭlać i lubuju inšuju datu). Što jamu pahražaje ciapier i što budzie pahražać dalej?
Kali čałavieka ŭžo asudzili pa artykule 342 i jon trapiŭ u kałoniju ci na chimiju, to zakančeńnie terminu daŭniny nijak nie paŭpłyvaje na jaho los.
Kali čałavieka niadaŭna aryštavali — naprykład, adzin-dva miesiacy nazad, — to jość vialikaja roźnica, ci paśpiejuć jaho asudzić da 16 žniŭnia 2025 hoda. Pryčym važny nie dzień suda, a data, kali prysud nabudzie moc. Kali asudžany ŭ pieršasnym sudzie nie piša apielacyjnuju skarhu, to heta adbyvajecca praz 10 dzion paśla vyniasieńnia prysudu. A kali asudžany padaje na apielacyju, to ŭ dzień apielacyjnaha razhladu.
Adpaviedna, kali prysud pa artykule 342 nie ŭstupiŭ u siłu da piataj hadaviny «złačynstva», sprava musić być spynienaja. Sudździa pavinien spytać u abvinavačanaha, ci zhodny jon na spynieńnie spravy ŭ suviazi z zakančeńniem terminu daŭniny. I kali atrymaje zhodu, na hetym kryminałka budzie skončanaja. Ź inšaha boku, kali abvinavačany skaža «nie», jamu vynosiać prysud, ale vyzvalajuć jaho ad pakarańnia praz zakančeńnie terminu daŭniny.
Advakat tłumačyć, što hetaja łohika pracuje i ŭ vypadkach, kali b termin daŭniny skončyŭsia da padačy na apielacyju ci da jaje razhladu. U takim vypadku mienavita apielacyjny sud musić spynić spravu.
Heta značyć, što kali čałavieka aryštoŭvajuć pa 342-m artykule zaraz, to jość vialikija šancy, što pakarańnie abmiažujecca čakańniem suda ŭ SIZA. Bo navat kali pasadzili za marš, jaki adbyŭsia ŭ kastryčniku 2020 hoda, pakul sprava projdzie ŭsie instancyi, to ŭžo nastupić kastryčnik 2025 hoda — i čałavieka daviadziecca adpuskać.
Ale jość niekalki važnych niuansaŭ.
Moža być tak, što na pratestoŭca jašče raniej zaviali kryminałku pa narodnym artykule, ale čałaviek zdoleŭ pierabracca za miažu. Termin daŭniny i ŭ takim vypadku zakančvajecca praź piać hadoŭ ad «złačynstva», ale jość adno vyklučeńnie.
Kali čałavieka abviaścili ŭ vyšuk pa artykule 342, jaho asabisty termin daŭniny pavialičvajecca z 5 da 15 hadoŭ. Heta datyčyć i situacyj, kali čałaviek chavajecca ŭnutry krainy.
Pryčym niama sposabu addalena pravieryć sa stopracentnaj dakładnaściu, abvieščany ŭ vyšuk ci nie.
Inšy važny momant — ci vy nie ździejśnili za hetyja piać hadoŭ terminu daŭniny niešta jašče, što dziaržava moža kvalifikavać jak kryminalnaje złačynstva. Naprykład, napisali niejki rezki kamientar, jaki ŭ vas znojduć padčas ahladu mabilnika pry pieratrusie.
U takim vypadku termin daŭniny pa artykule 342 adličvajuć nanava z daty ździajśnieńnia novaha «złačynstva». Naprykład, kali vy ŭdzielničali ŭ pratestach 9 žniŭnia 2020-ha i napisali kamientar abo zrabili danat u žniŭni 2021-ha, vaš termin daŭniny pa artykule 342 skončycca ŭ žniŭni 2026-ha.
Ekśpiert tłumačyć:
«Navat kali taki kamientar pakinuć 8 žniŭnia 2025-ha, termin daŭniny pa artykule 342 pačnie iści nanava z hetaha dnia, chacia i prajšło amal piać hadoŭ. Ličycca pa apošnim złačynstvie».
Juryst nahadvaje: mahčyma, ciaham hetych piaci hadoŭ čałaviek pabyŭ u niejkim čacie, paźniej pryznanym ekstremisckim, ci repościŭ niešta zabaronienaje. Tamu i praź piać hadoŭ paśla pratestaŭ nijakich harantyj dla jaho niama.
Bolš za toje, navat kali termin daŭniny syšoŭ i biełarus ni ŭ čym novym za hety čas nie ŭdzielničaŭ, jaho mohuć zatrymać:
«Kab spynić spravu, pa jakoj skončyŭsia termin daŭniny, treba zhoda abvinavačanaha. Mahčyma, jon choča reabilitavacca i tamu nie žadaje skančvać spravu, choča pajści ŭ sud i tam dakazać, što jon nievinavaty. U takim vypadku spravu pavinny razhladać.
Adpaviedna, hetyja spravy zastajucca ŭ vytvorčaści orhanaŭ. I kali termin daŭniny skončyŭsia, hetyja spravy ŭsio adno mohuć vykarystoŭvać, kab zatrymlivać ludziej, znachodzić u ich niešta novaje i asudžać za heta — naprykład, za kamientary ci niejkija kantakty z «ekstremistami».
Surazmoŭca ličyć, što kali byŭ fakt udziełu ŭ prateście i pra heta viedajuć siłaviki, nielha ličyć, što pratestoviec budzie ŭ biaśpiecy praź piać hadoŭ paśla akcyi. Prosta ŭ takim vypadku, kali na jaho nie znajšli ničoha inšaha, jaho nie mohuć adpravić u kałoniju pa artykule 342.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆU Biełarusi apošnim časam stali aktyŭniej sudzić za ŭdzieł u pratestach
«Pracoŭny łahier z uzmocnienym charčavańniem». Architektar 17 hadoŭ u Kanadzie — i voś kali adčuŭ siabie svaim
«Dziaržava ličyć, što ŭ hetym prajekcie, jak i ŭ joj samoj, jość načalniki». Jak žyvie biełaruskaja Vikipiedyja padčas represij
Kamientary