Dźmitryj «Šery kot» Kazłoŭ — pra toje, jak staŭ palityčnym błohieram i za heta akazaŭsia za kratami. A ciapier buduje novaje žyćcio ŭ vyhnańni
Błohier Dźmitryj Kazłoŭ, taksama viadomy jak «Šery kot», pravioŭ za kratami bolš za piać hadoŭ. I kali inšyja palitviaźni zbolšaha tryvajuć na dapamozie blizkich svajakoŭ, chłopiec takoj mahčymaści nie mieŭ — jon sirata. Voś jaho historyja pra toje, jak ad razborki noŭtbukaŭ vyraści da palityčnaha błohiera i jak spraŭlacca ŭ turmie, kali ty — sirata.
«Kali ŭ ciabie jość hrošy, ciabie dastanuć»
Dźmitryj raskazvaje, što jaho jutub-kanał źjaviŭsia jašče ŭ kancy 2010‑ha hoda. Praŭda, pačynaŭsia jon zusim nie z palityki i hramadskich spraŭ:
«Ja tady pahladzieŭ, što niejak małavata kantentu pa razborach noŭtbukaŭ, i vyrašyŭ źniać takoje videa, kab było karysna. Viadoma, jakaść zdymkaŭ tady była vielmi drennaja, internet jašče byŭ prymityŭny, tamu i kamiera była nie najlepšaja.
Dalej zbolšaha vykarystoŭvaŭ kanał dla prahladu videa. A niedzie ŭ 2016‑m ja zacikaviŭsia elektronikaj i źniaŭ videa pra toje, jak rabić śviatłodyjodny kub».
U 2015‑m vyjšaŭ dekret ab darmajedach. Dźmitryj adčuŭ, jak hetaja tema ŭschvalavała hramadstva, tym bolš što jon i sam tady farmalna padpadaŭ pad dziejańnie dekreta. Chłopiec zarablaŭ kapirajtynham i cikaviŭsia kryptavalutami.
Na toj čas, kaža Dźmitryj, jon ničoha nie razumieŭ u biełaruskaj palitycy:
«Tolki viedaŭ, što [biełaruskaja] apazicyja isnuje, a tak nie viedaŭ ni ludziej, ni struktury. Čuŭ niejkija imiony nakštałt Milinkieviča, Statkieviča. Dy i nie było niejkaha davieru da ich, jak i da ŭłady.
A tut vyjšaŭ dekret ab darmajedach. Ja zrazumieŭ, što ŭ hetaj krainie kim by ty ni byŭ i čym by ni zajmaŭsia, sistemie patrebnyja resursy, i jana ich zžyraje. Spačatku jany zžerli bujny biznes, potym pajšli pa siaredni i drobny. Potym dajšli i da pracoŭnych, i da biespracoŭnych. Dabiarucca da ŭsich — kali ŭ ciabie jość hrošy, ciabie dastanuć».
Dźmitryju było ciažka źmirycca z tym, što biełarusy nie paŭstali masava suprać dekreta ab darmajedach. Jon uspaminaje, jak pačaŭ čytać roznyja forumy, kab zrazumieć, jak možna supraćstajać dekretu, i tam znajšoŭ šmat biełarusaŭ-adnadumcaŭ. Potym pačalisia pratesty suprać dekreta — chłopiec paŭdzielničaŭ i ŭ ich.
Praź situacyju z dekretam, kaža Dźmitryj, jon pačaŭ asensoŭvać, chto nasamreč na baku biełaruskaha naroda, a chto — suprać:
«Roznyja dziaržaŭnyja struktury, prafsajuzy i instancyi, jakija musiać za hetym nazirać, niejak rehulavać — jany naležać toj ža struktury, jakaja i karaje. To-bok ja zrazumieŭ, što takoje zło — heta naša dziaržava.
A dalej pačaŭ vyvučać asob. Jość apazicyja, jany nibyta na našym baku. Ale tam zaŭždy, nie tolki ciapier, isnavaŭ raskoł: usie abvinavačvajuć adno adnaho ŭ niaŭdačach, nazyvajuć adno adnaho ahientami. Važna było zrazumieć samomu i raskazać ludziam, chto jość chto, tamu što kožnaja arhanizacyja sprabuje vykarystać padziei navokał na svaju karyść».
Tak Dźmitryj vyznačaŭ, pra što jon budzie raskazvać na svaim kanale. Ale čas išoŭ, i źjaŭlalisia novyja prablemy. U sakaviku 2018‑ha jaho ŭpieršyniu zatrymali ŭłady, i chłopcu stała zrazumieła, što jaho dziejnaść robić jaho ŭraźlivym — treba dumać, dzie znajści jurydyčnuju padtrymku.
U 2019‑m chłopiec vyrašyŭ paŭdzielničać u parłamienckaj kampanii, ale jaho źniali z vybaraŭ za zaklik «Falšyvym vybaram basta». Na toj čas 31‑hadovy Źmicier bałatavaŭsia jak kandydat ad kampanii «Jeŭrapiejskaja Biełaruś» i byŭ vyłučany partyjaj BNF. Jon uspaminaje — maŭlaŭ, kab trapić na vybary, treba było iści pa partyjnych śpisach.
Tady chłopiec adčuŭ, što z čałavieka za kamieraj jon pieratvarajecca ŭ publičnuju asobu:
«Da mianie pačali źviartacca ludzi, prasili intervju, padzialicca mierkavańniem, pačali paznavać. Usio stała bolš składana i ŭ vyniku pryjšło tudy, dzie my ciapier znachodzimsia.
Čym ty bolš robiš, tym bolš pryciahvaješ uvahu ŭładaŭ. Da parłamienckaj kampanii ŭłady mianie nie čapali, a potym pačalisia štrafy, sutki».
«U Biełarusi zakony majuć rekamiendacyjny charaktar»
Dźmitryj pryniaŭ udzieł u pratestach suprać intehracyi z Rasijaj, što adbyvalisia ŭ śniežni 2019‑ha hoda.
«Spačatku hetyja pratesty zdavalisia niepierśpiektyŭnymi, ich ekspromtam anansavali — maŭlaŭ, davajcie źbiaremsia. Pašy Sieviaryncu kazali, što pryjdzie 100 čałaviek i heta budzie hańba, nie treba ničoha ładzić. A pa fakcie ŭ pieršy ž raz pryjšło čałaviek 400», — uspaminaje Kazłoŭ.
Paśla 20 śniežnia, kaža Dźmitryj, pačali zatrymlivać arhanizataraŭ pratestaŭ, u tym liku i Sieviarynca. 25 śniežnia zatrymali i samoha Dźmitryja. Pa administratyŭkach jamu tady prysudzili ŭ sumie 120 sutak aryštu, ź jakich chłopiec adbyŭ 26 dzion.
Jamu paviedamili, što ŭ izalatary infiekcyja i treba zładzić dezynfiekcyju, tamu jon musić iści dachaty — treba tolki napisać raśpisku, što jon vierniecca dasiedžvać sutki pa pieršym patrabavańni. Cikavaja detal — z nahody «infiekcyi» dachaty adpuścili tolki jaho.
Toj aryšt błohier nazyvaje «repietycyjaj»:
«Paśla hetaha ŭ mianie źjaviŭsia lubimy vyraz — maŭlaŭ, u Biełarusi zakony majuć rekamiendacyjny charaktar. Možna čałavieka pasadzić ni za što, a možna ŭziać i prosta tak jaho vypuścić.
Jość šmat kodeksaŭ i pracedur, jak ty pavinien siadzieć. Kali jość kryminalny artykuł, ty, [kab ciabie vypuścili,] musiš paprasić pra pamiłavańnie abo padpisać papiery. A nas, kali kazać pra ciapier, prosta vydvaryli».
Paśla sutak Dźmitryj uklučyŭsia ŭ aktyvizm, tym bolš pačałasia prezidenckaja kampanija. Nie zabyvaŭsia i na błoh. Bačyŭ, jak palityčnyja temy robiacca bolš cikavymi ludziam: kali ŭ pačatku 2020‑ha kanał mieŭ kala 3500 padpisčykaŭ, u krasaviku ich było ŭžo kala 10 tysiač, a paźniej zrabiłasia jašče bolej.
Viasnoj 2020‑ha Dźmitryj zładziŭ strym z akcyi ŭ padtrymku Siarhieja Cichanoŭskaha, i za heta atrymaŭ jašče adzin administratyŭny pratakoł u dadatak da nieadbytych sutak. A ŭ pačatku červienia, kali chłopiec načavaŭ u minskim ofisie «Jeŭrapiejskaj Biełarusi», toj ofis rankam atačyli busy ź siłavikami.
Tydzień paśla hetaha Dźmitryj chavaŭsia, a 10 červienia jaho zatrymali:
«Ja zdahadvaŭsia, što bližej da vybaraŭ buduć incydenty ź siłavikami, ale nie dumaŭ, što tak chutka. Tamu nie pryniaŭ naležnyja miery pieraściarohi.
Ź inšaha boku, ciapier razumieju, što ŭ mianie prosta nie było šansaŭ: kali ź ciaham času pačali zatrymlivać ludziej, jakija ŭvohule ničoha nie rabili, to mianie b niekali dakładna zatrymali».
U mai 2021‑ha Dźmitryju prysudzili piać hadoŭ źniavoleńnia pa art. 293 (padrychtoŭka da ŭdziełu ŭ masavych biesparadkach). Paźniej dadali jašče hod pa art. 411 (złosnaje napadparadkavańnie administracyi kałonii).
Bolšuju častku termina jon adbyvaŭ u babrujskaj PK-2, a ŭ 2025‑m byŭ pieraviedzieny ŭ mazyrskuju PK-20.
«Razumieŭ, što heta rana ci pozna skončycca»
Dla kožnaha viaźnia za kratami važnaja padtrymka z voli, i heta nie tolki listy, ale i pasyłki, pieradačy, karotkija i doŭhija spatkańni. Zvyčajna hetym zajmajucca blizkija svajaki viaźniaŭ, tym bolš što, kali čałaviek u kałonii, tolki svajakam i dazvolena ŭdzielničać u tych pracesach.
Ale Dźmitryj — sirata. Jak jon spraŭlaŭsia za kratami?
«U mianie ŭvohule była vialikaja padtrymka, šmat chto dapamahaŭ – i znajomyja ludzi, i nieznajomyja. Pakul ja byŭ u SIZA, prablem z dapamohaj uvohule nie było, a potym, [u kałonii,] heta zrabiłasia niemahčymym. Tady ja napisaŭ zajavu na toje, kab atrymlivać srodki ad niesvajaka, i ŭ kałonii jaje zadavolili.
A ŭžo ŭ 2024-m, kali mianie raskručvali pa 411‑m artykule, ja znoŭ napisaŭ zajavu, bo hrošy skančvalisia. Ale jaje navat nie stali razhladać — maŭlaŭ, tady byŭ 2021-y, a ciapier 2024-y, prabačcie».
Ź inšaha boku, Dźmitryj pabačyŭ u svaim stanoviščy peŭnyja plusy:
«Bačyŭ, jak ludzi atrymlivali spatkańni i pieražyvali pra sustrečy z rodnymi. Mnie kazali, što mnie ŭ hetym płanie lohka, bo ŭ mianie nikoha niama. A inšyja ludzi kazali, jak chvalujucca za svaich blizkich, za toje, kab i ich nie pasadzili, za hrošy, jakija vydatkoŭvajuć tyja ludzi.
Tak, my pakutujem. Ale svajaki, jakija zvonku, pakutujuć nie mienš, a časam navat bolš, čym palitviaźni».
Dźmitryj uspaminaje, što ź pieršych miesiacaŭ 2022‑ha palitviaźniam bolš nie pieradajuć listy ad niesvajakoŭ. Razam z tym, što chłopiec nie mieŭ spatkańniaŭ i zvankoŭ, heta spryjała tamu, što jon adčuvaŭ siabie abmiežavanym u infarmacyi.
Chłopiec razvažaje — jamu dapamahała toje, što jon mieŭ dośvied źniavoleńnia praz svaje sutki ŭ kancy 2019-ha. Dźmitryj zhadvaje słovy Mikoły Statkieviča pra toje, što śmiełaść — heta nibyta muskuł, možna jaje raźvivać, i pahadžajecca ź imi.
Jašče dapamahała padtrymka ludziej. I viera ŭ Boha:
«Ja razumieŭ, što heta rana ci pozna skončycca i treba vytryvać. I hałoŭnaje, kali ty ŭžo pajšoŭ hetym šlacham, treba iści da kanca.
Niekatoryja ludzi, chto išoŭ u palityku i pratesty dziela chajpu i hrošaj, chto nie maje stryžnia, vielmi chutka złamalisia. Jany čakali dla siabie niejkich bonusaŭ, a kali źjaviłasia pierśpiektyva turemnych terminaŭ, adrazu pieraabulisia, bo išli nie pa heta. U ich niama idej, tam čysta hrošy. Jany chutka advalilisia, a zastalisia tyja, u kaho ŭnutrany stryžań i pierakanańni».
«My spadziavalisia vyjści raniej, bo nadzieja dapamahaje»
Pra toje, što palitviaźniaŭ vypuskajuć na svabodu ŭ zamiežža, Dźmitryj viedaŭ zahadzia. Čuŭ u dziaržaŭnych navinach historyju Siarhieja Cichanoŭskaha, a taksama ŭ kałonii hutaryŭ ź Iharam Karniejem — žurnalist «Radyjo Svaboda» jašče zimoj 2025‑ha sustrakaŭsia z amierykanskimi dypłamatami, dzie daviedaŭsia pra pieramovy pa takich vyzvaleńniach.
U vyniku Dźmitryj apynuŭsia na voli 11 vieraśnia 2025‑ha razam ź jašče 36 biełaruskimi palitviaźniami, vyviezienymi ŭ Litvu. Chłopiec adsiedzieŭ amal uvieś termin — toj musiŭ skončycca ŭ kancy listapada.
Dźmitryj uspaminaje, jak biełarusy prahnazavali, što jon i inšyja palitviaźni nie adsiedziać svoj termin:
«Vy nie ŭjaŭlajecie, kolki ŭsiaho dasyłali: i haraskopy, i pradkazańni tarołahaŭ, i astrołahaŭ. Kazali, u žniŭni 2021‑ha ŭsie buduć doma, vy dakładna nie adsiadzicie svoj termin. A pa fakcie ja nie tolki adsiedzieŭ toj termin, a dadali jašče hod — i ja praktyčna adsiedzieŭ i jaho.
Chacia my spadziavalisia [vyjści raniej], bo nadzieja dapamahaje. Kali jana nie spraŭdžvajecca, byvaje ciažka, treba šukać novuju metu. Ale kali ty ŭmieješ z hetym pracavać, heta možna tryvać».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary
Žurnalisty, navošta pierakručvać fakty?
Źmicier adsiedzieŭ całkam uvieś termin i plus adsiedzieŭ amal całkam jašče adzin, jaki jamu nakinuli ŭ 2024 hodzie.
Jašče raz: Šery Kot poŭnaściu adsiedzieŭ termin, jaki jamu prysudzili ŭ 2020m hodzie.
A z vašaj niedakładnaj infarmacyi niekatoryja mohuć zrabić niapravilny vavad. Maŭlaŭ, trochi dadsiadzieŭ by ŭ vyjšaŭ biez departacyi. Nie. Moh i nie vyjści. Tamu što ŭžo adnojčy adsiadzieŭ uvieś termin całakam i nie vypuścili.