Pra novy raman Niaklajeva piša Siarhiej Vahanaŭ.
Pračytaŭ uryvak z novaha ramana Uładzimira Niaklajeva. I skałanułasia pamiać.
Stylahi... dysidenty... paety... fiłosafy... hienii...
Zładziei, špiki, cichary, pravakatary i sieksoty...
Mastactvu dazvolena nie ličycca z tym, što amal nikoha, kaho zhadvaje tvorca, ni ŭ Minsku, ni na śviecie ŭžo niama.
Ale jość tumba.
I čaho ja pryčapiŭsia da taho, što na pačatku 60-ch vieršy čytalisia nie na prystupkach teatra Junaha hledača, jak piša Niaklajeŭ, a ź bietonnaj tumby la kinateatra «Pijanier»?
Ci, moža, heta nie ja, uražany ŭłasnaj biessaromnaściu, nachabna ŭźlez adnojčy na tuju tumbu i, padchopleny vieršavanaj płyńniu, namahaŭsia vykryčać praź ścisnutaje horła svoj adziny na tuju časinu vierš?
Nie, mianie nie dušyła praha ni paetyčnaha, ni tym bolš dysidenckaha, jak stali pisać paźniej, samavyjaŭleńnia. Tolki pomsta Vadzimu, jakoha ja zaŭvažyŭ u natoŭpie poruč z pryhažuniaj Vikaj, taksama byłoj adnakłaśnicaj...
...1956 hod, ci to kaniec sakavika, ci to pačatak krasavika, i ja, byccam upieršyniu ŭ žyćci, čuju, jak traščyć, łamajecca lod na Śvisłačy, i natchniona składaju vierš:«...Nie vieŕtie kandałam! Kto był choť raz zakovan v stalnyje ciepi zła, mołčanija i sna, tot znajet, kak viesna nužna, čtob lod był słoman... Nie vieŕtie kandałam! Pridiet viesna!» — i śpiašajusia ŭ škołu, dzie z paŭhoda ŭžo navičok, i, zabiŭšysia ŭ ciomny kaniec kalidora, čytaju, razmachvajučy rukoj, Vadzimu —pryznanamu lidaru kłasa, kamsorhu i redaktaru naściennaj haziety. «Zdorava!», — havoryć jon i čamuści rasšpilvaje apliki stajačaha kaŭniera školnaha kiciela...
Jon byŭ vielmi pryhožy, naš kamsorh, čymści nahadvaŭ maładoha Majakoŭskaha. I heny kiciel, jaki ślapuča bliščeŭ našaravanymi krejdaj huzikami...
Jak ja zajzdrościŭ jahonamu ŭładalniku, maŭkliva pahadžajučysia z tym, što jamu, synu ministra, vydatniku i niepadkupnamu prychilniku kamsamolskaj marali, pa ranhu naležyć być pieršym u našeńni novaj školnaj formy myšynaha koleru, uklučajučy furažku z łakavym brylom...
Ale što kiciel, kali ŭ jaho była Vika, na jakoj usio čaściej zatrymlivaŭsia moj pozirk?!
...«Zdorava!», — uskliknuŭ jon. A ŭviečary kłasnaja nastaŭnica pakinuła mianie paśla ŭrokaŭ. «Anu, anu, — vočy jaje pramianilisia ščyraj cikavaściu i sabranaj u marščynistuju sietačku dabrynioj. — «Što ty tam naskładaŭ?» Ja maŭkliva praciahnuŭ sšytačny liścik. «Sam, skam pačytaj... Što ž, niadrenna. Tolki voś kajdany... Nu, jakija ŭ naš čas mohuć być kajdany? I jakoje zło? Što ty maješ na ŭvazie? Ty što, nie razumieješ, što heta palityčna niepiśmienna, - suchija palcy pabiehli pa stału, - i navat palityčna škodna! Tabie ž ustupać u kamsamoł...»
Chałodny pot strumieniŭsia ŭ mianie pa śpinie.Podły strach, što mianie mohuć nie pryniać, prasočvaŭsia ŭ dušu, prymušajučy marmytać u apraŭdańnie, što ničoha takoha ja nie mieŭ na ŭvazie, što heta ŭsiaho tolki lod dy curčańnie tałaj vady ŭ błakitnych pramyvinach... «Nu, dobra, — palcy jaje zahnulisia ŭ pabialełych kostačkach. — Spadziajusia, sam zrazumieješ. Tolki heta treba dakazać spravaj. My z Vadzimam chočam dać tabie kamsamolskaje daručeńnie. U ciabie ž niama daručeńniaŭ? Dyk voś. Ale ŭličy — jano sakretnaje. Ty pavinien budzieš dakładać nam pra ŭsio, što havorycca i što robicca ŭ kłasie. Spadziajusia, ty razumieješ, što my pavinny viedać pra ŭsio? — pozirk jaje zajmieŭ žorstkuju dziełavitaść i spakojnuju ŭpeŭnienuju adkrytaść. — Heta tvoj doŭh!»
Nie viedaju, adkul — mahčyma, z žulviernaŭskich albo džekłondanaŭskich knižak, ci mo z dvarovych hulniaŭ — znajšlisia ŭ mianie siły haračliva ŭskliknuć, što nikoli nie byŭ i nie budu danosčykam.«Jak chočaš, — jana pacisnuła plačyma. — Ty mianie nie tak zrazumieŭ. Tolki ŭličy — pamiž nami. A daručeńnie ja tabie dam inšaje. Budzieš rabić palitinfarmacyi. Zhoda?» I jana łaskava padpichnuła mianie da dźviarej...
Ja niadrenna rabiŭ palitinfarmacyi. Temaj numar adzin byŭ XX źjezd KPSS i vykryćcio kultu asoby. A 22 krasavika, u dzień naradžeńnia Lenina, mianie pryniali ŭ kamsamoł. Charaktarystyku pisaŭ Vadzim. U joj było skazana, što ja dobra raźbirajusia ŭ palitycy i składaju vieršy...
...Niešta kančatkova ścisnuła horła, ja papiarchnuŭsia i pad žarty siabroŭ pačaŭ złazić z tumby, šukajučy vačami Vadzima ź Vikaj. Ale ich nidzie nie było...
Vypłyli jany adniekul ź ciemry žyćcia praź piaćdziasiat hadoŭ paśla zakančeńnia škoły, na apošnim tradycyjnym zbory.Viadoma było, što peŭny čas jon kruciŭsia na niejkaj drobnaj partyjnaj pasadzie, potym abaraniŭ dysiertacyju i staŭ vykładčykam u adnym ź instytutaŭ. Chadzili čutki, što dysiertacyju pa niejkaj marksiscka-leninskaj mietadałohii napisaŭ jamu za hrošy Kim Chadziejeŭ. Praz kolki hod, pry Andropavie, Vadzima sudzili za chabar. Adsiedzieŭšy, pačaŭ pić. Razam s Vikaj, jakuju navat paznać było ŭžo amal niemahčyma...
A Vadzim, sivy i pjany, lez da ŭsich abdymacca i zapytalna dzioŭb adno i toje ž: «Ty ž razumieješ, što ja — achviara?» Potym uskliknuŭ za ahulnym stałom: «Usie my achviary!»...
Praz hod ci dva pamior.
Ale pieršaj adyšła Vika.
...Dziŭnaja ŭsio ž taki źjava — čałaviečaja pamiać. Ź ciaham času pieratvarajecca ŭ «biełaha karlika», hublajučy žyvatvornuju haračyniu, ściskajecca da nievialičkaj plamki, amal nieraspaznavalnaj u biezdani kosmasu. I raptam vypleśnie žyvy pratubieraniec, aśviecić prastoru pražytaha žyćcia i apiače podycham minułaha Času.
Ciapier čytajuć
Alaksandr Łukašenka tak lasnuŭsia na lod na chakiei, što trybuny zamierli VIDEA116
Alaksandr Łukašenka tak lasnuŭsia na lod na chakiei, što trybuny zamierli VIDEA
«Pa-biełarusku «Słana» Filipienki nabyvali bolš achvotna, čym pa-rusku». Jakija knihi siońnia ŭ topie? Intervju z kiraŭnicaj vydaviectva Gutenberg Publisher55
Kamientary