Vinceś Mudroŭ. Sustreča ŭ Hrasie. Apaviadańnie

Ja apynuŭsia ŭ Hrasie — nievialikim horadzie ŭ Prymorskich Alpach — dziŭnaj paroj. Toju paroju, kali z kamiennych muroŭ vadaspadami abrynajucca ružy z ukrapinami fijaletavych buhienvilijaŭ, kali aliŭkavyja hai dryžać ad ptušynaha hałasu i ciomnyja konusy kiparysaŭ pracinajuć vałoškavaje, z prazrystaj pavałokaj nieba.

Viła, dzie žyŭ Ivan Alaksiejevič, padałasia mnie niesamavitaj. Vidać, z-za ščylna pryčynienych akanicaŭ i ciomnych cieniaŭ, jakija kidali na jaje staryja palmy. Adna z palmaŭ stajała niepadalok ad hanka, i ja nie ŭtrymaŭsia ad spakusy pamacać dałońniu varsisty staŭbur.

U hrudzinie błukaŭ chaładok chvalavańnia, ale kali ŭbačyŭ piśmieńnika — vysokaha, sucharlavaha, u biełaj pižamie i z hazietaj u rukach, — chvalavańnie vomiham źnikła. Tvar aŭtara «Antonaŭskich jabłykaŭ», majho ŭlubionaha tvoru rasiejskaj prozy, nahadaŭ znakamity rachmaninaŭski partret pendźla Kanstancina Somava. Ja navat padumaŭ — ci nie Siarhiej Vasilevič vyjšaŭ mnie nasustrač? Ale tut ciopłaja suchaja ruka pacisnuła maje palcy i vušy praciała karotkaje proźvišča: «Bunin».

Dumaŭ, mianie zaprosiać u dom, ale piśmieńnik kiŭnuŭ na łaŭku, što stajała pad kustom aleandra, i my prysieli na jaje, nie zvodziačy vačej adzin z druhoha. Ivan Alaksiejevič hladzieŭ mnie nie ŭ vočy, a niekudy na brovy i ja zrazumieŭ u čym sprava. Apranuŭsia pa tahačasnaj modzie, a voś akulary zamianić zabyŭsia, i ich vyhlad, miarkujučy pa ŭsim, zacikaviŭ piśmieńnika.

 — A vy, Ivan Alaksiejevič, padobny da Rachmaninava, pramoviŭ ja, nie paznajučy ŭłasnaha hołasa.

 — Da Rachmaninava? A dzie vy jaho bačyli? — Bunin skruciŭ u trubku hazietu — milukoŭskija «Poślednije novosti», — prybiŭ tłustuju muchu, jakaja sieła na prysłon łaŭki.

 — Dy ja, ułasna kažučy, kažu pra partret raboty Somava.

 — A-a, Somaŭ… Daŭno jaho nie bačyŭ. A jon ža tut, u Paryžy atabaryŭsia. Treba budzie pry vypadku sustrecca.

 — Somavu vielmi spadabałasia «Micieva kachańnie». Piša pra heta kožnamu znajomcu.

 Piśmieńnik čarhovy raz zirnuŭ na apravu maich akularaŭ, hłyboka ŭzdychnuŭ.

 — Dziŭna heta čuć. Dahetul jon nie ŭsprymaŭ maju tvorčaść i pisaŭ pra heta ŭ svaich epistolach. Zrešty, Boh ź im. Mastak jon niakiepski. Prynamsi, zvyrodnaść Kuźmina pakazaŭ z ułaścivym jamu majsterstvam.

U śpiešcy ja zabyŭsia pra natatnik i tolki ciapier dastaŭ jaho z nahrudnaj kišeni. U maim rasparadžeńni było piatnaccać chvilin, i pytańniaŭ było narychtavana taksama piatnaccać. Napiaredadni vyvučyŭ ich napamiać, ale načysta zabyŭ, i tamu staŭ lichamankava hartać staronki.

— Tolki, šanoŭny, nie pytajciesia — ci viarnusia ja na Radzimu. Mnie ŭžo młosna ad hetych pytańniaŭ. Skažu adrazu: pakul u Rasiei panujuć chamuły niamytyja, nahi majoj tam nie budzie. Dy i byłoj krainy ŭžo niama. Ciapier na rasiejskich prastorach žyvie novaja, darešty čužaja mnie cyvilizacyja.

 — Ale vas tam pamiatajuć. U leninhradskaj drukarni toje ž «Micieva kachańnie» nabrali. Dyj, kazaŭ toj, tempora mutantur, et nos mutamur in illis.

 — Heta vy da čaho?

 — Da taho, što vaš kaleha, Alaksiej Tałstoj, taksama balšavikoŭ łajaŭ, a voś daviałosia viarnucca.

 — Abrydła šlachietnamu hrafu pa meblavanych pakojach vałendacca, dy francuzskuju bułku suchama aplatać. Viarnuŭsia ŭ spadzieŭcy, što znoŭ buduć na stale raściahai dy «Śmirnoŭskaja» ŭ zapaciełaj plašcy. Zvyksia, harotnik, u babrovym futry chadzić. Babior jamu naŭrad ci dastaniecca, a voś pabitaj mollu lisinaj dochaj, mahčyma, i razžyviecca. A docha taja svojčas z čužoha plača rekvizavanaja. Dy i atrymaje jaje tolki paśla taho, jak hvałtaŭnikam Rasiei paniehiryki napiša.

— Alaksiej Maksimavič na epikurejstva nie chvareje, ale apošnim časam taksama na Uschod pahladaje.

— U Horkaha inšaja biada. Lubić syn čyrvonadreŭščyka kazionnuju słavu. Chaj viartajecca. Arkiestr ADPU jamu tuš syhraje. A hetaha dastatkova, kab u vačach sumlennych ludziej pieratvarycca ŭ niahodnika.

— Jak vy miarkujecie — kamu z rasiejskich bieletrystaŭ daduć Nobieleŭskuju premiju? — zadaŭ ja, narešcie, pieršaje pytańnie, paznačanaje ŭ natatniku.

— Kali ŭžo jaje i daduć, dyk Mieražkoŭskamu. U jaho jeŭrapiejskaja viadomaść, łobi ŭ asiarodku anhielskich arystakrataŭ.

— A Kupryn? Ci, vybačajcie, Bunin? Vy ich skidajecie z rachunkaŭ? Vas ža, Ivan Alaksiejevič, katory hod vyłučaje na Nobiela sam Ramen Rałan.

— My z Kuprynym zaduža rasiejcy… — surazmoŭnik zadumaŭsia, źbirajučysia jašče štości dadać da skazanaha, ale tut z raznaściežanych dźviarej viły vyrvaŭsia na praściah žanočy hołas:

— Ja-an! Abied na stale!

— U vas da mianie jašče šmat pytańniaŭ? — rasiejski kłasik padniaŭsia z łaŭki, lapnuŭ hazietaj pa ściahnie.

— Čatyrnaccać…

— Vybačajcie, ale… — surazmoŭnik machnuŭ hazietaj u bok viły, — niama času. Viera Mikałajeŭna, žonka maja, da stała kliča. Jak, darečy, vaša proźvišča?

— Mudroŭ.

— Viedaŭ ja adnaho Mudrova, telehrafista. U «Orłovskij viestnik» natatki pisaŭ. Vy, časam, nie z Arła pryjechali?

— Nie, ja z Połacka.

— Połack… Staražytny horad. Niejak prajazdžaŭ praź jaho. Nadvorje, pamiataju, było nijakaje: ciemra, zimovy doždž sypaŭ. Chacieŭ, było, spynicca na sutki, cerkvy naviedać, ale tolki zirnuŭ miž ciahnikoŭ i padaŭsia ŭ Picier. Dumaŭ pabačyć Usiasłavaŭ cieram, a ŭbačyŭ mokruju habrejskuju hłuchmień.

— Jan, usio stynie! — u hołasie Viery Mikałajeŭny čulisia notki lohkaj paniki.

— A intervju dla niejkaj haziety rychtujecie? — zapytaŭsia Ivan Alaksiejevič, stupiŭšy na hanak viły.

 Ja kiŭnuŭ hałavoj i, schamianuŭšysia, błytana pramoviŭ:

— Tak, rychtuju materyjał dla «Našaj Nivy». Ja intervjujer z dalokaj budučyni.

Piśmieńnika, padobna, maje słovy nikolki nie ździvili. Jon paśviatleŭ tvaram i znoŭku lasnuŭ haziecinaj — ciapier užo pa kalenie.

— Z budučyni? Voś tabie i maješ… I jak tam, u Połacku… abstalavali «pnieŭmatyčnuju» poštu, jak u Paryžy?

— Dy zaraz paŭsiul internet. Nabraŭ tekst, nacisnuŭ na kłavišu — i jaho ŭžo čytajuć u Aŭstralii.

— U Aŭstralii? — rahatnuŭ Ivan Alaksiejevič i nieprykmietna dla voka schavaŭsia ŭ projmie rasnaściežanych dźviarej.

U nietrach doma štości hrymnuła, pačuŭsia pryhłušany hołas Bunina:

— Ujaŭlaješ, Vieruša, piatnaccać chvilin na jaho zmarnavaŭ, a jon varjatam akazaŭsia. Z budučyni, kaža, pryjechaŭ… — ja nastruniŭ słych, ale ŭ hety momant dzmuchnuŭ viecier z hor, zašumieŭ u vysokich palmach i zahłušyŭ słovy vialikaha piśmieńnika.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0