Vynik debataŭ u Miensku: telekanał nie idealny, ale patrebny.
Vynik debataŭ u Miensku: telekanał nie idealny, ale patrebny.
8 traŭnia na Ŭpravie partyi BNF adbylisia debaty na temu «Jaki Biełsat nam patrebny?» Da vystupu byli zaprošanyja Źmicier Padbiareski, viadučy muzyčnaj prahramy «Kuchnia» na Biełsacie, i Sieviaryn Kviatkoŭski, jaki taksama maje dośvied pracy na telekanale.
Pakazalna, što arhanizatary dyskusii vyrašyli krychu źmiakčyć farmuloŭku, jakaja pieršapačatkova była padadziena nastupnym čynam: «Ci patrebny nam taki Biełsat?» Adnak, niahledziačy na heta, Kviatkoŭski dy Padbiareski, jakija byli anansavanyja jak apanenty, usio roŭna apynulisia na adnym baku barykadaŭ, vymušanyja abaraniać svaich kalehaŭ-televizijščykaŭ. Abodva vystupoŭcy adrazu papiaredzili, što niepasredna da telekanału adnosinaŭ nia majuć, tamu nia mohuć kamentavać jahonuju infarmacyjnuju palityku. Jak patłumačyŭ Źmicier Padbiareski, jon kali i kantaktuje z administracyjaj Biełsatu, to tolki praz pradusara svajoj pieradačy. Što da Kviatkoŭskaha, dyk jahonaje supracoŭnictva z telekanałam abmiažoŭvajecca tryma siužetami, jakija jon zrabiŭ na zamovu stvaralnikaŭ «Kuchni».
Aryna Lisieckaja, pradstaŭnica kulturnickaj kamisii PBNF i maderatarka dyskusii, pasprabavała akreślić «zabaronienyja» temy: «Siońnia my nia budziem razmaŭlać pra palityku kanału, bo nia majem na heta prava. Taksama prašu vas nie padymać pytańnie hrošaj, bo hramadzianie Polščy pavinny sami vyrašać, jak im vykarystoŭvać ułasny biudžet». Zrešty, jak vyjaviłasia ŭ časie dyskusii, publika hetyja zakliki całkam praihnaravała.
Palityka ci kultura?
Va ŭstupnym słovie vystupoŭcy raspaviali pra svaje pieršyja ŭražańni ad novaha telekanału. «Kali ja paznajomiŭsia z papiaredniaj sietkaj viaščańnia, to vielmi ŭzradavaŭsia – pa niekalkich pryčynach, – raspavioŭ Padbiareski. – Pa-pieršaje, tam było vielmi mała palityki. Hety telekanał stvaraŭsia nie dla taho, kab absłuhoŭvać apazycyjnyja partyi ci ruchi. Jon u svajoj asnovie kulturnicka-adukacyjny. Asnoŭnaja ideja hetaha telekanału – pasprabavać zrabić dla biełarusaŭ toje telebačańnie, jakoha jany nia majuć u siabie na radzimie».
A voś Sieviaryn Kviatkoŭski nia ličyć palityčny kampanent druharadnym: «Dla mianie było vidavočna, što heta palityčny krok polskaha ŭradu. Heta pieršaja kraina ŭ Eŭropie, jakaja za svaje hrošy, dziaržaŭnyja – hrošy padatkapłatnikaŭ, a nie fundacyjaŭ – prafinansavała taki prajekt. Navat Łukašenka ŭ svaich vystupach pačaŭ palivać hety Biełsat». Adnak i ŭ Kviatkoŭskaha telekanał pakinuŭ zbolšaha stanoŭčyja ŭražańni: «Učora specyjalna pajšoŭ da siabroŭ pahladzieć jaho, bo jašče nia vyrašyŭ, ci vydatkoŭvać hrošy na talerku – jana mnie, u pryncypie, nie patrebnaja, ja ŭsiu infarmacyju praź internet atrymlivaju. Ale dziela Biełsatu kupiŭ by, dumaju».
Palityčny padtekst
Na dumku Sieviaryna Kviatkoŭskaha, jość vialikaja prablema ŭ tym, što zamiežža padtrymlivaje najpierš takija prajekty, jakija musiać ździajśniać peŭnuju palityčnuju misiju, choć dla Biełarusi bolš aktualnaj źjaŭlajecca mienavita kulturnickaja, adukacyjnaja praca. Ale jana zamiežnych fundataraŭ cikavić u apošniuju čarhu. «Lubaja finansavaja dapamoha z-za miažy Biełarusi robicca ź niejkim palityčnym pasyłam, – razvažaŭ Sieviaryn Kviatkoŭski. – Niadaŭna ŭ internecie pračytaŭ pytańnie: jak vy dumajecie, ci jość efektyŭnaść nia tolki ad Biełsatu dy inšych medyjaŭ, jakija viaščajuć z terytoryi Polščy? A ja padumaŭ: jakaja musić być efektyŭnaść? Što, praz hod-dva dziakujučy pracy hetych medyjaŭ u Biełarusi pavinna adbycca pamarančavaja, aksamitnaja ci jakaja inšaja revalucyja?” Na dumku žurnalista, u Biełarusi idzie kulturnaja vajna, i dapamoha z-za miažy pavinna być skiravanaja na toje, kab dapamahać biełarusam zrabicca sapraŭdnymi eŭrapiejcami. Adnak, adzin z prysutnych u zali słuchačoŭ mienavita ŭ hetym uhledzieŭ niebiaśpieku: Polšča, maŭlaŭ, z dapamohaj Biełsatu akurat i padtrymlivaje vyhadnuju joj «eŭrapiejskacentryčnuju» supolnaść u Biełarusi, prasoŭvajučy svaje nacyjanalnyja intaresy.
Chto robić Biełsat – i dla kaho?
Sieviaryn Kviatkoŭski zaŭvažyŭ, što telekanał nia budzie adnolkava cikavy dla ŭsich: «Nadoječy ja hladzieŭ pa Biełsacie tok-šoŭ, dzie šmat było maich znajomych dy kalehaŭ. Heta była prahrama, prymierkavanaja da Dnia žurnalistyki. Inšaje pytańnie – ci z tym ža zadavalnieńniem pahladzieŭ by hetaje tok-šoŭ adzin z redkich paspalitych biełarusaŭ, jaki siadzić u Ružanach, uviečary ščoŭkaje ad adnoj prahramy da inšaj, i raptam natykajecca na niejkuju pieradaču Biełsatu». Na dumku žurnalista, pakul što Biełsat zastajecca telekanałam dla tusoŭki. Pryčyna hetaha, pavodle mierkavańnia Sieviaryna Kviatkoŭskaha, chavajecca ŭ tym, što kanał nie da kanca sfarmavany kanceptualna: «U Biełsacie musiać brać bolšy ŭdzieł biełarusy. Palaki dla biełarusaŭ naŭrad ci zmohuć stvaryć kankurentnazdolny pradukt. Jany mohuć finansavać, być dyrektarami, ale sama kreatura, sam mesydž, usio roŭna musić sychodzić ad prafesijanałaŭ adsiul. Pakul što biełarusy znachodziacca ŭ stanie hastarbajteraŭ».
Pytańnie jakaści
Ładnaja častka času pajšła na abmierkavańnie jakaści navinaŭ na Biełsacie. «Kali ja daznaŭsia, što planujecca paŭnafarmatnaja televizija, to zadumaŭsia: a jak buduć śviežyja aktualnyja telenaviny vydavacca ŭ padpolnych umovach? – razvažaŭ Sieviaryn Kviatkoŭski. – Bo adna sprava – žurnalist-hazetčyk, jaki pryjšoŭ, pahladzieŭ dy napisaŭ. Navat dla radyjo možna pracavać, nie pryvablivajučy ŭvahi da siabie z dyktafonam. A telekameru za kilametar bačna. Ciapier ja baču, u jakich umovach jak heta robicca, i tamu liču, što nia maju maralnaha prava hetych ludziej, maich kalehaŭ ź Biełsatu, krytykavać za naviny, jakija jany stvarajuć».
Padbiareski źviarnuŭ uvahu na składanaści, ź jakimi musiać sutykacca karespandenty Biełsatu: «Pracavać telereparcioram biez akredytacyi na vulicach u našych umovach źjaŭlajecca, pa sutnaści, parušeńniem zakanadaŭstva. Pakul nia budzie vyrašana pytańnie akredytacyi tych ludziej, jakija zdymajuć naviny, patrabavać ad ich jakasnaha praduktu prosta nie vypadaje. Ludzi zdymajuć ciškom. Što možna zrabić u takich umovach, kali ty, naprykład, nia možaš trapić choć by ŭ tuju ž pałatu pradstaŭnikoŭ i adźniać tam siužet?»
Było zakranutaje i pytańnie prafesijnaha majsterstva žurnalistaŭ. «U Biełarusi niama patrebnaj kolkaści televizijščykaŭ-prafesijanałaŭ, - miarkuje Kviatkoŭski. – Ja viedaju, što ź minułaha hodu šmat moładzi vučycca pracavać z televizijaj na Biełsacie. Inšaje pytańnie, što treba mieć jašče i žurnaliscki dośvied jak taki. A na elementarnym uzroŭni z karcinkaj, z kameraj ty navučyšsia za paŭhodu pracavać. Tamu ja ździviŭsia, kali daviedaŭsia, što arhanizatary Biełsatu źbiralisia zapuskać taki paŭnavartasny telekanał z usimi mahčymymi farmatami, z navinami, z roznymi prahramami... Moža varta było b spačatku jak «Eŭrańjus» – nabyvać karcinku dla navinaŭ?» «Ale ŭ kaho nabyvać, u BT? – paryravaŭ znakamity teleaperatar Uładzimier Babarykin, jaki, adkłaŭšy ŭ bok videakameru, vyrašyŭ paŭdzielničać u dyskusii na pravach słuchača. Na dumku spadara Babarykina, jaki doŭhi čas pracavaŭ u Biełarusi aperataram-strynhieram dla ahienctva Rojterz, u Biełarusi niama stałaj prafesijnaj škoły dla televizijščykaŭ. «Vy kažacie, možna navučyć zdymać za paŭhodu – ale pa takoj lohicy i knižku možna navučyć pisać za paŭhodu! A tak da mianie padychodzić chłopiec z vulicy dy kaža: ja čatyry hady pracuju prafesijnym aperataram, ź ich try hady viasielli zdymaŭ, a ciapier naviny rablu. Chłopcy, telebačańnie tak nia robicca!». Na dumku Uładzimiera Babarykina, mnohija prafesijanały prosta nia mohuć i nie žadajuć pracavać u takich umovach, kali niama akredytacyi i chacia b minimalnaj jurydyčnaj abarony dla žurnalista dy aperatara.
Sprava techniki
Adzin z prysutnych spytaŭsia ŭ Padbiareskaha, ci zadavalniaje jaho jakaść karcinki jahonaj pieradačy. «Heta asobny bok, – pryznaŭsia žurnalist. – Kaniečnie, nie. U nas niama hodnym čynam abstalavanaj studyi. Majem navat prablemu ź mikrafonami. Byŭ asobny vypadak, kali prahrama była ŭžo zroblenaja, zmantavanaja, dasłanaja ŭ Varšavu, a tam zabrakavali pa huku studyjnuju častku – nam daviałosia pierapisvać jaje».
Praŭda, inšyja prysutnyja raili nie zacyklivacca na techničnym baku pracy Biełsatu. «Mnie zdajecca, našaja dyskusija źviałasia da taho, jak treba nasić dźviery pa lesie – uzad ci ŭpopierak, – z horyčču zajaviŭ adzin z udzielnikaŭ. – Vyjšła niejkaja majstar-klasa pa aperatarskim majsterstvie. Kali ŭ pieradačy budzie dobraja dumka, to ja jaje pahladžu, navat kali jaje dahary nahami zdymuć. Kab było što pahladzieć i što pasłuchać – voś što važna».
Šmat sprečak vyklikała prablema vybaru spadarožnika, praź jaki viadziecca viaščańnie Biełsatu. Źmicier Padbiareski pasprabavaŭ patłumačyć sytuacyju: «Dla taho, kab zapuścić telekanał na tranślacyju praz peŭnyja spadarožniki, jak i pryniata ŭ Eŭropie, patrebnaja doŭhaja biurakratyčnaja pracedura. Našyja biurakraty – chłopčyki zialonyja ŭ paraŭnańni z eŭrapiejskaj biurakratyjaj. Ale pakolki da peŭnaha momantu nia było vyrašanaje pytańnie finansavańnia, nichto nia moh pačynać pieramovy z tym ža kiraŭnictvam spadarožnika «Syryjus», jaki najbolš hladziać ludzi ŭ Biełarusi. Samy tanny i samy chutki varyjant dla pačatku viaščańnia byŭ praz spadarožnik «Astra». Pa maich źviestkach, tranślacyja praz «Syryjus» pavinna pačacca niedzie ŭ kastryčniku. Možacie sabie ŭjavić, jaki doŭhi čas zajmajuć hetyja pieramovy – praktyčna ceły hod».
Biełsataŭskija miljony
Niekatorych udzielnikaŭ dyskusii duža cikavili pytańni biudžetu Biełsatu, pra jaki chodziać lehiendy. Źmicier Padbiareski vyrašyŭ raźviejać usie mity: «Kali zapuskaŭsia telekanał, jak viadoma, razmova viałasia pra sumu niedzie piać z pałovaj miljonaŭ eŭra. Dla paraŭnańnia, hadavy biudžet francuskaha infarmacyjnaha kanału, jaki idzie kruhłyja sutki bieź pierapynku, z paŭtorami, kštałtu «Eŭrańjus», składaje 143 miljony dalaraŭ”.
Aperatar Uładzimier Babarykin pryvioŭ u prykład film pra Volhu Korbut, u zdymkach jakoha jon udzielničaŭ: «Film – praciahłaściu hadzina dvaccać chvilinaŭ. Hadoŭ piać tamu jaho Bi-Bi-Si zdymała. Miljon trysta tysiačaŭ dalaraŭ biudžet! A vy, ludzi, kažacie – aperatar ništo, aby ideja była. Mnie aperatar ź Londanu daŭ zadańnie: sfatahrafavać dom, dzie žyła Korbut, ranicaj, udzień i ŭviečary. Ja nie razumieŭ, dla čaho – a jany tam u Londanie ŭžo vybirali, pry jakim nadvorji buduć jaho zdymać... Planavali dni. Voś z hetaha składajecca jakaść».
Pa słovach Padbiareskaha, navat vydzialeńnie hrošaj jašče nie harantyja taho, što praca pojdzie hładka: «Vialikaja prablema – niapeŭnaść finansavańnia. Hrošy byli vydzieleny vielmi daŭno, ale jany lažali ŭ Ministerstvie zamiežnych spravaŭ Polščy, i pierakazać ich było vielmi prablematyčna. Voś pakazčyk eŭrapiejskaj biurakratyi. Polski MZS kaža: pakažycie, jak vy pracujecie. Biełsat im adkazvaje: jak my možam pakazać, kali ŭ nas niama ni hrošaj, ni techniki? Tyja kažuć: a my nia možam ničoha pierakazać na vaš rachunak, pakul my nia ŭbačym choć niešta z vašaha praduktu. I voś heta ciahnułasia niedzie z paŭhodu. Zakončyłasia ŭsio tady, kali ja byŭ na treninhu ŭ Varšavie. U toj čas akurat prachodziła pasiedžańnie kamisii Sojmu, dzie abmiarkoŭvali hetuju prahramu. Kali my zavichalisia ź dźviuma pazyčanymi vučebnymi nieprafesijnymi kamerami, pradstaŭnik MZS Polščy spytaŭsia: dyk kali vy pačniecie pracavać? Dyrektarka Biełsatu Ahnieška Ramašeŭskaja adkazała: dyk voś ža ludzi pracujuć, ale ŭ doŭh. Kamery nia našyja, aperatar nia naš, ništo nia naša, ale jany zdymajuć siužet!»
Usio napieradzie
Zaprošanyja žurnalisty zaklikali hledačoŭ nie pryśpiašać padziei. «Kab stvaryć i raskrucić televiziju navat hodu mała», – zaŭvažyŭ Kviatkoŭski. «Kab raskrucić hazetu ŭ narmalnych umovach rynku patrabujecca najmienš dva hady. Telebačańnie – jašče bolš składanaja sprava», – padtrymaŭ jaho Padbiarezski.
«Nia viedaju, chto skazaŭ, ale klasnaja fraza: nia moža być kino lepšym za našaje žyćcio, – adznačyŭ Uładzimier Babarykin. – Nia možam my, žyvučy tak, kali nia ŭsio ŭ nas u paradku, mieć idealnaje, jakasnaje telebačańnie. Ale ludzi dla hetaha ŭ Biełarusi jość. Nie kažu, što heta tysiačy. Ale kolki pracuje moładzi ŭ Niamieččynie, kolki ŭ Maskvie prabilisia... Dziaŭčaty, maładzieńkija, vybilisia ŭ ludzi i robiać narmalny pradukt. Tut jany znajšli b siabie? Dy nikoli. Tamu ŭsio ŭ nas jašče napieradzie».
Debaty vyjavili hałoŭnuju prablemu – vielmi ciažka vieści dyskusiju, kali jaje pradmiet zbolšaha nieviadomy. U dyspucie ŭdzielničała kala tryccaci čałaviek. Praviedzienaje arhanizatarami apytańnie vyjaviła, što kala 40 % prysutnych bačyli pieradačy Biełsatu, ale amal usie jany prosta aznajomilisia z prahramami telekanału ŭ internecie. Stałych hledačoŭ Biełsatu siarod prysutnych praktyčna nia było. Cikavaść da telekanału vialikaja, a viedaŭ pra jaho brakuje. «Nam patrebny hety telekanał, fajna, što jon isnuje, – reziumavała Aryna Lisieckaja. – Prablema ŭ tym, što Biełaruśsiu nie zajmajucca sami biełarusy. Ale heta sprava dla asobnaj praciahłaj dyskusii».
Poŭny aŭdyjozapis dyskusii možna prasłuchać tut.
Spampavać tut.
Kamientary