U Minadukacyi paabiacali pa adnoj biełaruskamoŭnaj hrupie ŭ sadku kožnaha rajona Minska
U Mižnarodny dzień rodnaj movy baćki dziaciej, jakija vychoŭvajucca ŭ biełaruskamoŭnym asiarodku, sustrelisia z namieśnicaj ministra adukacyi Biełarusi Raisaj Sidarenkaj,
Jak paviedamlaje Radyjo Svaboda, abmiarkoŭvałasia prablema adsutnaści jaślaŭ, sadkoŭ ci hrupaŭ, dzie vychavaŭčy praces adbyvaŭsia b całkam pa-biełarusku.
Na pryjom da čynoŭnicy miesiac tamu zapisalisia architektary Alaksandra Bajaryna i Vadzim Prakopčyk. U viedamstva jany pryjšli ź dziećmi: Janinie Maryi ŭ krasaviku spoŭnicca 3 hady, Janu Karalu ŭsiaho paŭhoda. Pa słovach baćkoŭ, małych niama kudy padzieć, bo dziaržava nia moža zabiaśpiečyć hramadzian daškolnymi ŭstanovami ź biełaruskaj movaj znosinaŭ.
Kiraŭnictva Minadukacyi ŭ Dzień rodnaj movy: rodnaja — rasiejskaja
Pryjom byŭ pryznačany na 21 lutaha, kali va ŭsim śviecie adznačajecca Dzień rodnaj movy. Praŭda, Ministerstva adukacyi ŭ hetym šerahu stała vyklučeńniem: Raisa Sidarenka zvykła spasłałasia na «dziaržaŭnaje dźviuchmoŭje» i skazała, što jaje rodnaja mova — rasiejskaja.
Jana naradziłasia ŭ Karelskaj ASSR Rasiei, dyplamavanaja vykładčyca rasiejskaj movy. Niadaŭna pryznačany ministram adukacyi Ihar Karpienka — taksama ŭradženiec Rasiei ź Kiemieraŭskaj vobłaści.
Da zajaŭnikaŭ dałučylisia i inšyja baćki, jakich nie zadavalniaje stan pasłuh, što prapanujuć daškolnyja ŭstanovy, padnačalenyja Minadukacyi — Maryna Kuryška, Volha Kavalčuk, Pavał Kołas.
Na pačatku sustrečy Vadzim Prakopčyk zaznačyŭ, što za dva dziasiatki hadoŭ u krainie nia tolki nia stvoranyja ŭmovy dla kamfortnaha isnavańnia tytulnaj nacyi, a źnikli apošnija šancy pačuć u dziaržaŭnych ustanovach biełaruskaje słova.
«My pradstaŭlajem intaresy nia tolki svaich siemjaŭ, — skazaŭ jon. — Ciapier, kali abmieńvacca infarmacyjaj stała tak prosta, my bačym, što nie adny takija. Isnuje mnostva ludziej, jakich chvaluje mahčymaść atrymańnia ich dzietkami adukacyi na rodnaj dla ich movie. My pryjšli z realnymi prablemami i spadziajomsia pačuć na ich adkazy».
Z ułasnaha dośviedu Alaksandra Bajaryna raskazała, što niekalki hadoŭ jany listujucca ź Leninskim rajonnym adździełam adukacyi, kab była jak minimum adna biełaruskamoŭnaja hrupa ŭ jaślach. Dzieci rastuć, ale dahetul ničoha nia zroblena. Pahadžacca na varyjant, jaki tolki na słovach ličycca ź «biełaruskaj movaj navučańnia», — nie pavažać siabie.
Pavodle namieśnicy ministra adukacyi Raisy Sidarenki, stvarać u Miensku całkam biełaruskamoŭnyja hrupy niemetazhodna. Z ulikam taho, što bolšaja častka baćkoŭ vybiraje rasiejskuju, heta spravakuje kanflikt intaresaŭ. Zhodna sa statystykaj viedamstva, u stalicy paŭtary sotni hrupaŭ, dzie farmalna isnuje dźviuchmoŭje. Pry hetym pa-sapraŭdnamu biełaruskamoŭnyja sadki tolki dva — u Frunzenskim i Centralnym rajonach.
U adkaz prysutnyja zajavili, što karcina achopu nibyta ŭsich «moŭnych płastoŭ» — nia što inšaje, jak prafanacyja. Najaŭnaść niekalkich biełaruskamoŭnych dziaciej siarod dvuch dziasiatkaŭ aznačaje poŭnaje ŭdušeńnie moŭnych pravoŭ mienšyni.
Jak skazała maładaja maci Maryna, u Zavodzkim rajonie Miensku niama nivodnaj jasielnaj hrupy ź biełaruskaj movaj, jaje zapyt tak i zastaŭsia niaŭličanym. U 362-m sadku Miensku, sa słoŭ jaje plamieńnika, nichto ŭ biełaruskaj hrupie nia čuŭ ad vychavalnic biełaruskaj movy. Pierad 8 sakavika dzieciam razdajuć vieršyki, i biełaruskamoŭnyja vychavancy atrymali svaje roli pa-rasiejsku.
Inšyja baćki kanstatujuć, što ŭ hrupach ź biełaruskaj movaj ź dzietkami razmaŭlajuć pa-rasiejsku; niama nastaŭnikaŭ muzyki, fizkultury, lahapedaŭ ź viedańniem biełaruskaj. Biełaruskaja kamunikacyja ŭ lepšym vypadku abmiažoŭvajecca čytańniem knižak.
A cpadarynia Volha narakaje, što nia moža trapić u hrupu ź biełaruskaj movaj navučańnia, bo tudy va ŭmovach deficytu miescaŭ nabirajuć i rasiejskamoŭnych, jakija ŭ vyniku akazvajucca ŭ balšyni. A jaje dačka nie razumieje pa-rasiejsku i adčuvaje siabie dyskamfortna.
Vyjście praz prava vybaru: asobnaja čarha dla biełaruskamoŭnych
Vadzim Prakopčyk ličyć, što ŭ padobnaj sytuacyi isnuje tolki adnoj vyjście — asobnaja čarha dla biełaruskamoŭnych padčas pastanoŭki na ŭlik.
Ideja nie znajšła vidavočnaj padtrymki, namieśnica ministra skazała, što pytańnie treba daskanała vyvučyć. Na jaje dumku, u takim vypadku biełaruskamoŭnyja atrymajuć pryvilej: maŭlaŭ, ich mieniej, tamu čarha budzie prasoŭvacca chutčej.
Pry hetym Raisa Sidarenka kaža, što narmatyŭnaja baza dazvalaje stvarać biełaruskamoŭnyja hrupy ŭ kožnym administracyjnym rajonie. Čamu heta nie realizujecca na praktycy, a vykładčyki i vychavalniki nie vałodajuć dźviuma dziaržaŭnymi movam, paabiacała razabracca ŭžo padčas nastupnaj kalehii Kamitetu adukacyi Mienharvykankamu.
Udzielniki sustrečy adznačyli, što apošnim časam hramadzkaść vykanała vializny abjom pracy, jakim musić zajmacca Ministerstva adukacyi — sabrała dziasiatki faktaŭ niepavažlivaha staŭleńnia da biełaruskaj movy i jaje nośbitaŭ u daškolnych ustanovach.
U petycyi, jakaja źjaviłasia na platformie i jakuju padpisali ŭžo bolš za 2 tysiačy čałaviek, siarod inšaha patrabujecca ŭviadzieńnie hrafy «mova» padčas pastanoŭki na ŭlik u daškolnuju ŭstanovu. U inšym vypadku vyrašeńnia prablemy nie pradbačycca.
Jak adznačyła na pryjomie ŭ namieśnicy ministra spadarynia Volha, u adździełach adukacyi da apošniaha nia viedajuć, dzie kankretna budzie sfarmavanaja biełaruskamoŭnaja hrupa — maŭlaŭ, usio zaležać ad naboru. Aktyŭnym baćkam samim davodzicca chadzić, ahitavać, źbirać podpisy.
Raisa Sidarenka pahadziłasia, što nasamreč heta abaviazak adździełaŭ adukacyi, a nie baćkoŭ. Adnak i prymušać zapisvacca ŭ biełaruskamoŭnyja hrupy dziela taho, kab jany pavalna adkryvalisia, čynoŭniki taksama nia mohuć.
«Z ulikam abjektyŭnych abstavinaŭ treba być hatovymi da taho, što pakrokavaj dastupnaści biełaruskamoŭnych daškolnych ustanovaŭ nia budzie, — skazała Raisa Sidarenka. — Vybar movy, farmavańnie hrupaŭ mahčymyja tolki pry najaŭnaści adpaviednych umovaŭ. Ale choć by adna takaja ŭstanova ŭ rajonie być pavinna».
Namieśnica ministra adukacyi acaniła sustreču jak «kanstruktyŭnuju» i vykazała hatovaść sustrakacca choć kožny miesiac. Pry hetym adznačyła, što za hadzinu kantaktavańnia źmianiłasia tanalnaść i ŭdzielnikaŭ impravizavanaha kruhłaha stała — niedavier u vačach źmianiŭsia na razumieńnie taho, što prablemy možna i treba vyrašać supolna.
Patrabavańni biełaruskamoŭnych: ułady pavinny ŭbačyć realnyja siemji
Nieabyjakavyja baćki patrabujuć ad Ministerstva adukacyi nieadkładnaha vykanańnia nastupnych patrabavańniaŭ.
- Źmianić systemu zapisu dziaciej u sadki. Dadać hrafu «Pažadanaja mova navučańnia» ŭ blank pry pastanoŭcy na ŭlik u słužbie «Adno akno». Vieści adkrytuju statystyku pažadańniaŭ baćkoŭ.
- Sfarmavać asobnuju čarhu dla baćkoŭ, jakija chočuć addać svaich dziaciej u hrupy ź biełaruskaj movaj navučańnia. Raźmiarkoŭvać dziaciej z adnoj čarhi ŭ hrupy razam.
- Uvieści ŭ słužbovyja patrabavańni da pedahahičnych rabotnikaŭ punkt pra abaviazkovaje vałodańnie biełaruskaj movaj na ŭzroŭni svabodnaha vykanańnia pracoŭnych abaviazkaŭ.
- Narmatyzavać paniaćcie «hrupa ź biełaruskaj movaj navučańnia» i vyrazna prapisać u zakanadaŭstvie mechanizm stvareńnia i patrabavańni da takich hrupaŭ.
- Ukamplektavać dziciačyja sadki nastaŭnikami muzyki, fizkultury dy inšych pradmietaŭ, jakija vałodajuć biełaruskaj movaj.
- Spynić štohadovuju ratacyju hrupaŭ ź biełaruskaj movaj navučańnia pa vypadkovych sadkach.
- Stvaryć u kožnym rajonie Miensku całkam biełaruskamoŭny sadok. A ŭ rajonach z bolšaj kolkaści žycharoŭ — niekalki takich ustanovaŭ.
- Arhanizavać roznaŭzrostavyja hrupy ź biełaruskaj movaj navučańnia.
Baćki prosiać Ministerstva adukacyi i Kamitet pa adukacyi Mienharvykankamu spynić dziažurnyja adpiski i narešcie ŭziacca za spravu — za bravurnymi spravazdačami narešcie ŭbačyć realnyja siemji ź ich patrebami.
Kamientary