«Stračany los» — pieršaja kniha vuhorskaha piśmieńnika Imre Kiertesa, jakaja ŭ 2002 hodzie pryniesła aŭtaru Nobieleŭskuju premiju «za tvorčaść, u jakoj krochkaść asoby supraćpastaŭlajecca varvarskamu despatyzmu historyi».
Raman šmat u čym aŭtabijahrafičny. Aŭtar, jak i hałoŭny hieroj knihi, byŭšy habrejem-padletkam, padčas vajny trapiŭ u Aŭšvic (Aśviencim), a potym u Buchienvald. Ale hety raman uražvaje nie tak apisańniami žachaŭ i piekła kancłahieraŭ, jak niezvyčajnaj intanacyjaj apoviedu, pazbaŭlenaj pafasu i praźmiernych emocyjaŭ. Hałoŭny hieroj knihi pa-dziciačy naiŭna ŭsprymaje ŭsio, što ź im adbyvajecca, namahajecca prystasavacca da varunkaŭ kancłahiera, asvoicca z dadzienym jamu losam.
U 2005 hodzie pavodle hetaha ramana byŭ źniaty film, scenarystam jakoha staŭ sam Imre Kiertes. Słohan filma — «Ty možaš zapluščyć vočy. Ty možaš adviarnucca. Ale ty nikoli nie zabudzieš».
Kali Imre vystupaŭ sa słovam na nobieleŭskaj cyrymonii, jon raspavioŭ pra taki vypadak: «Pakul ja rychtavaŭsia da hetaj havorki, zdaryłasia adna nadzvyčajnaja padzieja, i jana ŭ niekatoraj stupieni adnaviła maju dušeŭnuju raŭnavahu. Ja atrymaŭ pa pošcie vialiki karyčnievy kanviert. Adpraŭnikom značyŭsia dyrektar miemaryjalnaha kompleksu «Buchienvald» doktar Folkchard Knihe. Razam z łaskavymi vinšavańniami ŭ pakiecie byŭ jašče adzin, nievialikaha pamieru, kanviert, pra jaki na vypadak, kali ŭ mianie nie stanie sił uskryć jaho, doktar Knihe napisaŭ mnie asobna. U kanviercie lažała kopija štodzionnaj zvodki pra asabovy skład łahiera pa stanie na 18 lutaha 1945 hoda, dzie ŭ hrafie «Abgang», što značyć «źmianšeńnie», ja pračytaŭ pra śmierć viaźnia № 64921 Imre Kiertesa, 1927 hoda naradžeńnia, habreja, zavodskaha rabočaha. Iłžyvyja źviestki pra hod naradžeńnia i rod zaniatkaŭ trapili ŭ łahiernuju statystyku nie vypadkova: kali ŭ kantory Buchienvalda zapisvali maje dadzienyja, ja dadaŭ sabie dva hady, kab nie trapić u katehoryju dziaciej, i nazvaŭsia pracoŭnym, a nie navučencam, kab jany źličyli mianie karyśniejšym.
Tak što adnojčy ja ŭžo pamior — pamior dla taho, kab vyžyć. Peŭna, heta i jość maja sapraŭdnaja historyja».
Raman «Stračany los» byŭ pierakładzieny na biełaruskuju movu ŭ 2012 hodzie Śviatłanaj Rohač, vydali knihu «Halijafy».
Nabyć knihu možna na sajcie vydaviectva ci ŭ kniharni na Niamizie, 3 (cokalny pavierch, boks 47).
Kamientary