«Bolš čym siaredni zarobak». Mahiloŭski ramieśnik raskazaŭ, ci realna prakarmicca z draŭlanaha posudu
26-hadovy Kiryła Litvinienka pa adukacyi inžynier-budaŭnik. Jašče 3 hady tamu pracavaŭ majstram u pryvatnaj arhanizacyi, a ciapier aformiŭ ramieśnictva i stvaraje z dreva ŭnikalnyja pradmiety dekoru: interjernyja vazy, škatułki i aŭtarski posud, piša Magilev.by.
«Jana chacieła kupić kačałku, a ja skazaŭ, što sam vytaču»
Kiryła raspaviadaje, što jahonaja duša zaŭsiody lažała da tvorčaści: U dziacinstvie zajmaŭsia malavańniem, kamieńčyki źbiraŭ pa rečkach, u junactvie zachaplaŭsia strynh-artam, tady ž navučyŭsia pracavać z drevam. Jahonaja siamja žyła ŭ svaim domie. Kab dom utrymlivać, treba prykłaści ruku. U pryvatnym dvary zaŭsiody jość, čym zaniacca. Dobry haspadar u siamji Kiryły — jahony baćka, jaki zaŭsiody lubiŭ i ŭmieŭ pracavać pa drevie. Ź jaho i braŭ prykład syn.
Doma było ŭsio nieabchodnaje:
«Zaŭsiody byŭ niejki zapas dubu, stanki drevaapracoŭčyja: i samyja prostyja, i prafiesijnyja. Ja navučyŭsia rabić vyraby na takarnym stanku, jaki dazvalaje z dapamohaj elemientaŭ kručeńnia damahčysia niejkich formaŭ. Tamu maje vyraby, u asnoŭnym, kruhłyja, — tłumačyć chłopiec. — Ciapier u mianie šmat usiaho: čaša z hrušy, pijała z dubu, talerka ź jasieniu z žyvym krajem, z karoj — niezvyčajnyja. Ale spačatku, viadoma, było ŭsio vielmi prościeńka».
Pieršy svoj vyrab chłopiec stvaraŭ nie na prodaž. Heta byŭ asablivy padarunak dla kachanaj dziaŭčyny.
«Jana chacieła kupić kačałku ŭ kramie, a ja skazaŭ, što sam vytaču. Chaciełasia joj zrabić pryjemnaje, — z uśmieškaj uspaminaje Kiryła. — A jak dziaŭčyna z hetym nikoli źviazanaja nie była, joj spadabałasia. Plus, ja vielmi skrupulozna padychodziŭ da hetaha pytańnia, jak i ŭvohule da ŭsiaho: usio idealna adšlifavaŭ, vymieraŭ, vyvieryŭ — atrymałasia pryhoža».
Zatym małady čałaviek staŭ hladzieć u internecie videaroliki pra toje, jak ludzi zajmajucca takarnaj apracoŭkaj dreva (woodturning), vyrašyŭ sam pasprabavać niešta padobnaje i zrabiŭ ź biarozy misačku, jakaja ciapier upryhožvaje jahony chatni interjer.
«Možna zarabić i 2 000 za kirmaš»
Paŭtara hoda tamu chłopiec syšoŭ z asnoŭnaj pracy. Nie śpiecyjalna, prosta tak skłalisia abstaviny. Adnak dziakujučy hetamu jon zmoh nadavać lubimaj spravie nie 2 hadziny ŭ tydzień, jak raniej, a stolki, kolki nieabchodna, tamu raptam chobi stała pieratvaracca ŭ asnoŭny vid dziejnaści.
«Ja pačaŭ hetym zajmacca maštabna, — raskazvaje majstar. — U lutym zarehistravaŭsia jak ramieśnik, u traŭni zavioŭ staronki ŭ tyktoku, u instahramie, u jutubie. Pakul što padpisčykaŭ tam niašmat — krychu bolš za 200. Asnoŭnyja prodažy — na kirmašach, na niejkich haradskich mierapryjemstvach. Jeździŭ i ŭ inšyja harady: u Homiel, u Hrodna, na «Čaroŭny młyn» u Minsk. Tam možna pradać značna bolš, čym u nas.
Tut (na vystavie-kirmašy «Klukva Markiet» u Mahilovie — zaŭv. aŭt.) — my prosta stali ŭ handlovym centry, ludzi vypadkovyja zachodziać siudy i kuplajuć. A tam ža kirmaš, jaki niekalki hadoŭ. Jon prachodzić u adnym i tym ža miescy, u ich staronka svaja, dzie kuča kankretnych padpisčykaŭ. Jany ŭvieś čas rekłamaj zajmajucca.
Kali jość kolkaść hatovych vyrabaŭ, u Minsku možna zarabić i 2 000 za kirmaš — plus-minus 500 rubloŭ. I posud, i vazy ludzi dobra biaruć. Siaredniaja cana na ich — 50-60 rubloŭ. Maleńkija vazački možna kupić i pa 20, samyja bujnyja — pa 100».
«Ja, možna skazać, jašče i mastak»
Kab syści z pastajannaj pracy i pačać zajmacca lubimaj spravaj, patrebna peŭnaja śmiełaść, adnak naš hieroj byŭ upeŭnieny, što finansavy bok nie pacierpić, a hałoŭnaje, — znojducca jašče i dadatkovyja bonusy.
«Viadoma, kali b heta nie prynosiła dachod, ja b hetym nie zajmaŭsia, — kanstatuje Kiryła. — Łahična: treba na niešta žyć, niešta jeści. A ŭ maim vypadku heta jašče i taki sposab samavyjaŭleńnia. Ja, možna skazać, jašče i mastak. Starajusia padabrać niejkija kavałački pryhožyja, niejkija malunki pryrodnyja.
Ale mnohaje zaležyć i ad mianie. Treba hladzieć i dumać, jakim bokam paviarnuć vyrab — malunak vychodzić rozny, atrymlivajecca ŭnikalnaja reč. Takoha ŭ pryncypie nidzie niama, a kali i jość, to ŭ vielmi redkich ekzemplarach, tamu ludzi kuplajuć.
Kali surjozna hetym zajmacca, u miesiac možna zarabić dobryja hrošy — bolš čym siaredni zarobak».
«Starajusia vybirać dreva, u jakoha jość niejkija asablivaści»
Plusy svajoj spravy Kiryła bačyć nie tolki ŭ zarobku, ale taksama ŭ estetycy svaich vyrabaŭ i ŭ ekałahičnaści materyjału.
Pracavać z drevam, pa słovach Kiryły, štuka pracazatratnaja. Kali paličyć čas ad narychtoŭki draŭniny da kančatkovaha vyrabu, pa jaho słovach, sychodzić nie mienš za dva miesiacy.
«Ja pracuju z syrym drevam, — tłumačyć tonkaści pracesu Kiryła. — Kab damahčysia taŭščyni ścienki sałatnika ŭ 10 santymietraŭ i šukać dla hetaha suchi materyjał, to atrymajecca vielmi doraha, i šmat materyjału pojdzie va ŭtyl, budzie šmat raskolin. Tamu ja vytočvaju z syroj draŭniny, apracoŭvaju pa syrym, a kali padsychaje — pa suchim.
Draŭninu narychtoŭvaju sam. Praktyčna lubuju. Nie pracuju z volchaj, asinaj i lipaj, tamu što jany niebahatyja na teksturu. A ja starajusia vybirać dreva, u jakoha jość niejkija asablivaści. U asnoŭnym heta jasień, dub, viaz, hruša, jabłynia, śliva, čarešnia.
Materyjał šukaju ŭsiudy. Časta na mašynie jezdžu, słuchaju huk bienzapiły abo hladžu: dreva pavaliła ŭ kahości, viadziecca ramont darohi, prarvała ciepłatrasu, kapajuć abo viaduć kabiel. U takich vypadkach dreva śpiłoŭvajuć zvyčajna, i jano jašče niekalki tydniaŭ ci dzion lažyć. Kali jość takaja mahčymaść, padychodžu i damaŭlajusia zabrać.
Jezdžu pa vioskach, šukaju jabłyni abo hrušy vielizarnyja. Ja ž razumieju, što jany ludziam prosta nie patrebnyja. Čym bolšaja hruša abo jabłynia, tym mienš jana pładanosić: usie siły sychodziać u draŭninu, u karani, a nie ŭ płod, tamu ludzi časta zhadžajucca za adnosna nievialikuju sumu śpiłavać staroje dreva, a niechta i biaspłatna addaje».
Ci vyhadnaja heta sprava — vytočvać dekaratyŭnyja vyraby z dreva – i ci možna niejak raźvivacca ŭ hetym kirunku, pakaža čas, a ciapier Kiryła razvažaje pra heta pa-fiłasofsku:
«Pytańnie navat nie ŭ vyhadzie, a ŭ tym, da čaho duša lažyć. Žyćcio adno, i rastračvać jaho na toje, čym tabie nie padabajecca zajmacca, mnie zdajecca, niapravilna».
«Nie chapiła majho žyćcia, kab niešta samavitaje zrabić». Fiermier raskazaŭ, ci možna ŭ Biełarusi razbahacieć, hadujučy aviečak
«Chacieŭ ubačyć śviet na svaje vočy — i lubujusia pryhažościu samych roznych krain śvietu». Biełarus-dalnabojnik raskazaŭ pra ramantyku i budzionnaść jeŭrapiejskich daroh
«Časam ludzi kažuć, što jany dačny dom kupili tańniej, čym abyšłasia piečka». Prafiesijny piačnik raskazaŭ pra tonkaści svajho zaniatku
Ciapier čytajuć
«Ja nie prysvojvaŭ sabie miljon». 17‑hadovy błohier z Hrodna, jaki źbiraŭ hrošy na lačeńnie dziciaci, raspaviadaje svaju viersiju1
«Ja nie prysvojvaŭ sabie miljon». 17‑hadovy błohier z Hrodna, jaki źbiraŭ hrošy na lačeńnie dziciaci, raspaviadaje svaju viersiju
«Ja suprać. Movy, jakija pakinuli paśla siabie kałanizatary ŭ Afrycy, stali šlacham da cyvilizacyi». Aleksijevič adkazała, jak stavicca da admovy ad ruskaj movy va Ukrainie6666
«Ja suprać. Movy, jakija pakinuli paśla siabie kałanizatary ŭ Afrycy, stali šlacham da cyvilizacyi». Aleksijevič adkazała, jak stavicca da admovy ad ruskaj movy va Ukrainie66
«U turmie ja lubiŭ vynosić śmiećcie». Historyja Mandeły, jaki razumieŭ, što niemahčyma zamanić voraha ŭ zasadu, kali nie viedaješ, jak myślać jaho hienierały88
«U turmie ja lubiŭ vynosić śmiećcie». Historyja Mandeły, jaki razumieŭ, što niemahčyma zamanić voraha ŭ zasadu, kali nie viedaješ, jak myślać jaho hienierały8
«Jak Volski prychodziŭ ź pieratrusam da Kołasa, a Krapiva i Hlebka danosili na kaleh». Apublikavanyja žachlivyja ŭspaminy Ryhora Biarozkina pra represii 1920—1940-ch1717
Kamientary