Ivan-čaj raspaŭsiudziŭsia pa Uschodniaj Jeŭropie ŭ XIX stahodździ ź bierahoŭ Finskaha zaliva i zavajavaŭ papularnaść dziakujučy svaim lekavym ułaścivaściam. U toj ža čas ź ivan-čajem treba być aściarožnym.
Ivan-čaj, ci kaporski čaj (pa naźvie Kaporskaj huby Finskaha zaliva) — raspaŭsiudžanaja nazva dla napoju ź liścia skrypieniu, jakoje prachodzić fiermientacyju. Padčas jaje vydzialajecca sok, fiermienty jakoha zapuskajuć peŭnyja bijachimičnyja pracesy, u vyniku liście źmianiaje svoj koler na ciamniejšy, nabyvaje pryjemny smak i vodar.
U XIX stahodździ kaporski čaj šyroka vykarystoŭvali jak zamieńnik čornaha kitajskaha, jaki jon nahadvaŭ jak koleram, tak i smakam.
Z punktu hledžańnia fitachimii ivan-čaj u pieršuju čarhu vyłučajecca najaŭnaściu dubilnych srodkaŭ — ełahitaninaŭ. U hetym jon padobny da hranata. Samaja važnaja ŭłaścivaść ełahitaninaŭ u tym, što jany zapavolvajuć dziejańnie ŭ našym arhaniźmie fiermientaŭ, jakija razburajuć chrastki ŭ sustavach i pryvodziać da artrozu.
U pracesie fiermientacyi kolkaść ełataninaŭ istotna źmianšajecca. U toj ža čas liście nasyčajecca svabodnymi fienolnymi kisłotami, jakija pavyšajuć antyaksidantnyja ŭłaścivaści napoju. Ivan-čaj taksama vyłučajecca tym, što nie maje kafieinu.
Akramia antyaksidantaŭ i dubilnych srodkaŭ, kaporski čaj utrymlivaje šmat vitaminaŭ (tolki vitaminu S u 5—6 razoŭ bolej, čym u limonie) i bijałahična-aktyŭnych rečyvaŭ. Napoj sa skrypieniu sadziejničaje źnižeńniu zapaleńnia, palapšeńniu krovazvarotu, rehulacyi harmanalnaha bałansu, ačyščeńniu arhanizmu ad taksinaŭ, umacavańniu kaściej i zuboŭ, pavyšeńniu tonusu i nastroju.
Ivan-čaj rajać užyvać pry zachvorvańniach straŭnikava-kišačnaha traktu, piačonki, nyrak, sasudaŭ, niervovaj sistemy, skury i vałasoŭ, źnižeńni imunitetu, zapaleńni vušej, horła, nosu.
Isnuje mierkavańnie, što ivan-čaj, jak i ahuročnik lekavy, padbieł ci žyvakost utrymlivaje niaznačnuju kolkaść piralizidzinavych ałkałoidaŭ, jakija mohuć być škodnymi dla arhanizma. A niadaŭna źjaviłasia publikacyja kitajskich daśledčykaŭ ab tym, što ŭ skrypieni znajšli ałkałoid anhuścifalin A (angustifoline A).
Jak śćviardžaje chimik Siarhiej Biesarab, niama novych daśledavańniaŭ, jakija b paćvierdzili daŭni tezis ab tym, što skrypień utrymlivaje piralizidzinavyja ałkałoidy. A znachodcy kitajskich vučonych nie treba nadavać vialikaj uvahi. Anhuścifalin A byŭ znojdzieny tolki ŭ adnym uzory ivan-čaju z Kitaja i ŭ vielmi małoj kolkaści. Da taho ž jon adnosicca da inšaha chimičnaha cykłu, jaki nie zjaŭlajecca takim škodnym, jak piralizidzinavyja ałkałoidy.
Ale treba pamiatać, što ivan-čaj, jak i lubaja inšaja lekavaja raślina, maje svaje supraćpakazańni i pabočnyja efiekty. Hety napoj rekamiendujuć z aściarožnaściu pić ludziam z parušeńniami zhortvańnia kryvi. Napoj moža mieć efiekt lohkaha słabicielnaha, a paśla praciahłaha ŭžyvańnia moža pravieści da razładu straŭnikava-kišačnaha traktu.
Nie rajać taksama pić ivan-čaj adnačasova z zaspakajalnymi, rassłablajučymi srodkami, a taksama z rečyvami, jakija źnižajuć cisk ci vysokuju tempieraturu. Bo ŭ takim vypadku efiekt ad kambinacyi budzie praźmierna mocnym.
Taksama varta ŭstrymacca ad užyvańnia hetaha napoju ludziam z panižanym arteryjalnym ciskam, ciažarnym i kormiačym žančynam.
Čytajcie jašče:
Ciapier čytajuć
«Škada, što ludzi mianie ličać takim idyjotam». Dziadok raskazaŭ, jak jaho zmahli vysačyć paśla piaci miesiacaŭ padpolla4
Kamientary