Bieły vadarod: čystaje paliva moža chavacca pad harami

Jak piša CNN, bieły vadarod, viadomy taksama jak «naturalny» abo «hieałahičny», pryciahnuŭ uvahu navukoŭcaŭ adnosna niadaŭna. Tolki niekalki dziesiacihodździaŭ tamu źjavilisia pieršyja zdahadki, što jon moža isnavać u vialikich kolkaściach u ziamnoj kary. Z taho času hieołahi sprabavali zrazumieć miechanizmy jaho farmiravańnia i łakalizacyju bujnych radoviščaŭ.

Kab vyśvietlić, dzie mienavita mohuć znachodzicca vialikija zapasy biełaha vadarodu, kamanda daśledčykaŭ vykarystała kampjutarnyja madeli ruchu tektaničnych plit. Jany vyznačyli, što Pireniei, Alpy i častka Himałajaŭ — heta rehijony, dzie jość usie nieabchodnyja ŭmovy dla ŭtvareńnia hetaha paliva. Vyniki svajho daśledavańnia vučonyja apublikavali ŭ časopisie Science Advances. 

Čym admietny bieły vadarod?

Vadarod, jaki pry zharańni vydzialaje tolki vadu, daŭno razhladajecca jak ekałahična čystaje paliva, asabliva dla enierhajomistych halin, takich jak avijacyja i vytvorčaść stali.

Adnak asnoŭnuju častku kamiercyjnaha vadarodu atrymlivajuć z vykapniovaha paliva, i pry hetym u atmaśfieru traplaje vialikaja kolkaść vuhlakisłaha hazu. Heta zvodzić na ništo jaho ekałahičnyja pieravahi. Tamu bieły vadarod, jaki naturalnym čynam utvarajecca ŭ ziamnoj kary i moža zdabyvacca biez značnych škodnych vykidaŭ, maje vialiki patencyjał.

Pra isnavańnie biełaha vadarodu ŭpieršyniu daviedalisia ŭ 1987 hodzie, kali ŭ Mali rabočy z cyharetaj zazirnuŭ u novuju śvidravinu i vyklikaŭ vybuch. Paśla hetaha śvidravinu zasypali, ale ŭ 2011 hodzie znoŭ adkryli, i jana dahetul pastaŭlaje vadarod dla miascovaha pasielišča.

Zapasy hetaha hazu ŭžo znojdzieny ŭ ZŠA, Aŭstralii i Francyi, ale hałoŭnaj prablemaj zastajecca vyznačeńnie miescaŭ z dastatkovaj kancentracyjaj dla pramysłovaj zdabyčy.

Bieły vadarod moža ŭtvaracca ŭ vyniku niekalkich pracesaŭ, u tym liku radyjeaktyŭnaha raspadu ŭ ziamnoj kary. Ale asnoŭnaja ŭvaha daśledčykaŭ była nadadziena sierpientynizacyi — chimičnaj reakcyi pamiž vadoj i žalezaźmiaščalnymi parodami mantyi, jakaja pryvodzić da ŭtvareńnia vadarodu.

Zvyčajna takija parody znachodziacca vielmi hłyboka, dzie vadzie ciažka da ich dabracca. Ale hieałahičnyja pracesy, jakija adbyvajucca miljonami hadoŭ, mohuć vynosić ich bližej da pavierchni — naprykład, kali kantynienty sutykajucca abo razryvajucca, adkryvajučy dostup da mantyi.

Budučynia biełaha vadarodu

Daśledčyki padkreślivajuć, što bieły vadarod maje patencyjał kardynalna źmianić enierhietyčnuju halinu, ale hałoŭnaje pytańnie — ci ŭdasca znajści bujnyja radoviščy, ź jakich jaho možna budzie zdabyvać u pramysłovych maštabach.

Akramia taho, navukoŭcy razhladajuć mahčymaść štučnaj sierpientynizacyi — heta značyć bureńnia śvidravin u miescach, dzie mantyjnyja parody znachodziacca blizka da pavierchni, i zapampoŭvańnia ŭ ich vady dla hienieracyi vadarodu.

Pieršasnyja daśledavańni ŭžo iduć u Francyi, na Bałkanach i ŭ ZŠA. Novyja vyniki mohuć dapamahčy hieołaham znajści samyja pierśpiektyŭnyja rehijony dla zdabyčy.

Ale pakul isnuje šerah prablem: nieabchodna raspracavać nadziejnyja i ekanamična vyhadnyja mietady zdabyčy, a taksama stvaryć infrastrukturu dla zachoŭvańnia i transparciroŭki biełaha vadarodu. Navukoŭcy miarkujuć, što na kamiercyjalizacyju moža pajści niekalki dziesiacihodździaŭ.

«My nie pavinny čakać imhniennaha cudu. Nafta taksama doŭhi čas ličyłasia prosta cikavym fienomienam, pakul nie byli raspracavany mietady jaje zdabyčy ŭ pramysłovych maštabach. Mahčyma, bieły vadarod paŭtoryć hety šlach», —

adznačaje adzin z aŭtaraŭ daśledavańnia hieołah z Centra hieanavuk imia Hielmholca (Hiermanija) Frank Zvaan (Frank Zwaan).

• 7
• 0
• 1
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0