Krepaści, kanały i łunajučyja skały. Kudy pajechać z Hrodna na vialikija majskija vychadnyja
U čas, kali vybar krain dla vandrovak abmiežavany, dobra zachavany Hrodna z pałacami i kaściołami staŭ ajčynnaj alternatyvaj dla amataraŭ atmaśfiery staroj Jeŭropy. A dla tych, chto ŭžo dobra jaho vyvučyŭ, «Naša Niva» prapanuje cikavostki ŭ hadzinie jazdy ad horada.
Śviacki pałac
Adzin z najbolš vidavočnych kirunkaŭ, jaki moža dapoŭnić pryjemnyja ŭražańni ad histaryčnaha Hrodna — heta Śviacki pałac, jaki raźmieščany na paŭnočny zachad ad horada.
Pałac u Śviacku byŭ pabudavany ŭ apošnija dziesiacihodździ XVIII stahodździa Antonijem Vałovičam. Pradstaŭniki rodu Vałovičaŭ stahodździami zajmali najvyšejšyja pasady ŭ krainie. Novuju rezidencyju ŭ Śviacku budavaŭ karaleŭski architektar, italjaniec Džuzepe de Saka, jaki stvaryŭ taksama pałacy ŭ Ščorsach, Hrodnie i Stanisłavavie. Cikava, što hety ŭskrajek Biełarusi ŭ toj čas trapiŭ pad uładu pruskaha karala, tak što Śviacki pałac, vidać, adziny pałac u krainie, jaki byŭ pabudavany za časami Prusii.
Pra jaho historyju my padrabiazna raspaviadali ŭ asobnym artykule.
U 2023 hodzie skončyłasia pieršaja čarha restaŭracyi kompleksu. U hrafskim pałacy adkrytaja haścinica sa SPA-centram i restaranam.
Udzień pa terytoryi siadziby pravodziacca ekskursii. Vakoł pałaca raźbity park z žyvapisnaj vodnaj sistemaj. Baročny pałac i nieahatyčnuju kaplicu-pachavalniu pakul možna pabačyć tolki zvonku, bo restaŭracyja kompleksu praciahvajecca.
Na terytoryi siadziby pracuje atmaśfierny restaran-pivavarnia «Śviacki brovar». Pracuje, praŭda, tolki try dni na tydzień — ź piatnicy pa niadzielu, z 11:00 da 20:00.
Uvachod na terytoryju siadziby płatny: dla darosłych 5 rubloŭ, da dziaciej z 7 pa 14 hadoŭ — 2 rubli, dzieciam da 6 hadoŭ uklučna ŭvachod biaspłatny. Infarmacyju možna ŭdakładnić na sajcie Śviackaha pałaca.
Jak dajechać?
Adlehłaść pa darozie ad centra Hrodna da Śviacka składaje 25 km.
Na aŭtamabili: daroha z centra Hrodna zojmie prykładna 30 chvilin.
Na hramadskim transparcie: ad aŭtavakzała «Hrodna» chodziać pryharadnyja aŭtobusy 230-S, 213-S, 236-S, 295-S. Pryblizny čas u darozie — kala 45 chvilin.
Raskład aŭtobusaŭ udakładniajcie pa transpartnych mabilnych dadatkach i ŭ daviedcy aŭtavakzała.
Aŭhustoŭski kanał
Dalej za Śviack na paŭnočny zachad raźmieščany inžynierny cud pačatku XIX stahodździa. Ahulnaja praciahłaść kanała, jaki padzieleny na dźvie častki biełaruska-polskaj dziaržaŭnaj miažoj, składaje zvyš 100 km.
Ambicyjny prajekt kanała byŭ prydumany, kab źviazać centralnuju Polšču, jakaja była ŭ toj čas adrezana ad mora, z partami Rasijskaj impieryi na Bałtyjskim mory ŭ abychod Prusii, jakaja ŭviała vialikija pravaznyja myty. Zaviaršeńniu apošniaha etapa budoŭli pieraškodziła paŭstańnie, paśla pabudavanaja častka kanała vykarystoŭvałasia dla haspadarčych metaŭ unutry krainy.
Kanał staŭ turystyčnym abjektam jašče ŭ mižvajenny čas. Pa maršrucie Hrodna — Aŭhustaŭ rehularna kursiravali pasažyrskija parachody. Siońnia dajechać da polskaha Aŭhustava pa kanale niemahčyma, ale prakacicca pa biełaruskaj častcy kanała moža kožny.
Na biełaruskaj častcy kanała raźmieščany dźvie płaciny i try šluzy. Pabačyć ich možna ŭ čas prahułak pa kanale na ciepłachodach, jakija adpraŭlajucca ad prystaniaŭ kala šluza «Dambroŭka». Ciepłachod «Volha Sołamava» vozić tolki arhanizavanyja hrupy, źniać jaho na rejs praciahłaściu ŭ hadzinu možna za 510 biełaruskich rubloŭ.
Ciepłachod «Nioman» ažyćciaŭlaje hadzinnyja prahułačnyja rejsy dla indyvidualnych naviedvalnikaŭ čatyry razy na dzień: u 11:20, 13:40, 16:00 i 18:20.
Košt prahułki na ciepłachodzie «Nioman» — 15 biełaruskich rubloŭ, dla dziaciej da 7 hadoŭ — biaspłatna. Bilet možna nabyć na borcie ciepłachodzie. Varta zahadzia ŭdakładniać infarmacyju pra rejsy, bo jany mohuć być zaniatyja turystyčnymi hrupami. Ciepłachod taksama možna ŭziać u arendu za 650 biełaruskich rubloŭ.
Kala šluza «Dambroŭka» možna pakatacca taksama na prakatnych katamaranach, łodkach i viełasipiedach, naviedać Muziej Aŭhustoŭskaha kanała, jaki adkryty ŭ histaryčnym budynku šluzavaha majstra i raspaviadaje pra historyju i asablivaści hidratechničnaha zbudavańnia, a taksama pra pobyt miascovych žycharoŭ na miažy XIX i XX stahodździaŭ. Na inšym baku kanała znachodziacca letnija kafe.
Z 2025 hoda prakat katamaranaŭ arhanizavany i kala šluza «Niamnova».
U lesie, niedaloka ad šluza «Dambroŭka», znachodziacca doty Zachodniaha asobaha ŭmacavanaha rajona, uźviedzienyja ŭ 1940 hodzie. U červieni 1941 hoda ŭmacavańni adnymi ź pieršych pryniali na siabie ŭdar 28-j niamieckaj piachotnaj dyvizii.
Jak dajechać?
Adlehłaść pa darozie ad centra Hrodna da šluza składaje 35 km.
Na aŭtamabili: daroha z centra Hrodna zojmie prykładna 40 chvilin.
Na hramadskim transparcie: ad aŭtavakzała «Hrodna» chodziać pryharadny aŭtobus 295-S. Pryblizny čas u darozie — kala 55 chvilin.
Farty Hrodzienskaj krepaści
Amataram fartyfikacyi i historyi Pieršaj suśvietnaj vajny moža być cikava naviedać farty Hrodzienskaj krepaści. Z zachadu i poŭdnia ad Hrodna raźmieščany dzieviać fartoŭ, jakija budavalisia ŭ 1913-1915 hadach dla abarony horada, ale nie byli skončany navat na pałovu praz chutki nastup niamieckaj armii ŭ čas Pieršaj suśvietnaj vajny.
Farty ŭzvodzilisia pa indyvidualnych prajektach, ni adzin ź jakich nie paŭtaraŭsia, praz što kožny ź ich byŭ dobra prystasavany da reljefu miascovaści. Taŭščynia bietonnych sklapieńniaŭ fortaŭ dasiahała kala 4 mietraŭ bietonu, a taŭščynia ścien, źviernutych da supiernika, była jašče bolšaj, kab abaranić harnizon ad varožaj artyleryi.
Siońnia raskidanyja vakoł Hrodna masiŭnyja fartyfikacyjnyja zbudavańni byccam słužać nadmahilnymi kamianiami byłoj impieryi i jaje hieapalityčnym ambicyjam.
Fort № 1 Hrodzienskaj krepaści raźmieščany ŭ vioscy Zaharany, za 7 km na paŭnočny zachad ad Hrodna, fort № 2 — u sadovym tavarystvie Aŭtatranspartnik, fort № 3 — u vioscy Łabna-Aharodniki, fort № 4 — u lesie kala sadovaha tavarystva Sunička, fort № 5 — u sadovym tavarystvie Pryhraničnaje, fort № 6 — u sadovym tavarystvie Kamienka, fort № 7 — u lesie pamiž Małoj Alšankaj i Brostami, fort № 8 — u lesie kala Hibuličaŭ, fort № 9 — u lesie kala sadovaha tavarystva Niva-2.
Farty №№ 4-8 taksama pryznanyja bataničnymi pomnikami. Tut rastuć čyrvonaknižnyja vidy dzikarosłych raślin.
Jak dajechać?
Na aŭtamabili: Niekatoryja farty znachodziacca za kiłamietr ad miažy horada, ale hetaja blizkaść padmanlivaja. Najlepš dabiracca da fortaŭ na aŭtamabili — šlach da luboha ź ich z centra horada nie zojmie bolš za paŭhadziny, da taho ž jość mahčymaść naviedać adrazu niekalki abjektaŭ. Ale naviedać usie farty zadača składanaja navat na aŭtamabili.
Na hramadskim transparcie: niekatoryja farty Hrodzienskaj krepaści raźmieščany pablizu maršrutaŭ pryharadnych aŭtobusaŭ.
Kala forta № 2 raźmieščany prypynak S/t Aŭtatranspartnik, dzie spyniajucca aŭtobusy maršrutaŭ 213-S, 230-S i 236-S.
Da vioski Łabna-Aharodniki, na ŭskrainie jakoj znachodzicca fort № 3, daviazuć aŭtobusy 231-S, 208 i 218-S.
Astatnija farty patrabujuć jašče paŭhadziny piešaj prahułki pa lesie ad prypynkaŭ hramadskaha transpartu.
Alternatyŭnyja varyjanty: farty raźmieščany niedaloka ad horada, tak što dabracca da ich na ŭłasnych viełasipiedach ci elektrasamakatach całkam pasilnaja zadača.
Słupy ziamli
Na ŭskrainie Hrodna, niedaloka ad darohi na Minsk jość niezvyčajnaja pryrodnaja słavutaść. Na pravym bierazie Niomana, niedaloka ad byłoj vioski Žydaŭščyna znachodzicca ahaleńnie Kałodziežny Roŭ, adno z samych bahatych na reštki vykapniovych raślin i žyvioł miescaŭ na terytoryi Biełarusi, jakoje maje suśvietnaje značeńniem.
Ale turysta tut pryvablivaje zusim nie heta. Cisk ledavika scemientavaŭ tut ziamlu tak, što ŭtvarylisia šeść vielizarnych hrudaŭ, padobnych da sapraŭdnych skał, jakija ŭzvyšajucca da 5 mietraŭ nad ziamloj. Hety Pryniomanski kanhłamierat (kaardynaty) pryciahvaje mnohich amataraŭ zrabić niezvyčajnyja fotazdymki.
Jak dajechać?
Na aŭtamabili: daroha z centra Hrodna zojmie prykładna 20 chvilin. Ale zručnaha padjezda niama, dalej daviadziecca prabiracca svaim chodam.
Na hramadskim transparcie: zručnych maršrutaŭ niama. Možna dajechać na haradski aŭtobusie № 18 da prypynka SU-178 ci na № 52 da S/t Chimik-Azot, ale ŭ lubym vypadku jašče prynamsi paŭhadziny treba iści pieššu.
Alternatyŭnyja varyjanty: vieładarožka viadzie da samaha S/t Chimik-Azot — mahčyma, hetaj najlepšy vybar dla taho, kab pabačyć Pryniomanski kanhłamierat.
Indura
Na poŭdzień ad Hrodna znachodzicca miastečka Indura. U Indury jość staražytnaje haradzišča i Śviata-Alaksandra-Nieŭskaja carkva, pabudavanaja ŭ 1881 hodzie. Na inšym bierazie Indurki znachodziacca frahmienty siadziby Kazłoŭskich. Ale zajechać siudy varta nie z-za ich.
Hałoŭnaja pierlina miastečka heta kaścioł Najśviaciejšaj Troicy. Jon pabudavany ŭ 1815 hodzie ŭ standartnych dla kłasicyzmu formach z kałonnym porcikam na fasadzie. Ale Indurski kaścioł niepadobny ni na adzin z kaściołaŭ taho času, jon bolš elehantny i byccam pieraniesieny adniekul z Francyi. Hetaje ŭražańnie stvarajuć dźvie roznavialikija viežy, nakrytyja niezvyčajnaj formy kupałami sa špilami i lukarnami. Taki vyhlad kaścioł atrymaŭ u vyniku pierabudovy pačatku XX stahodździa pa prajekcie hubiernskaha architektara Vilhielma Sroki i vydatna zachavaŭ jaho da našaha času.
Druhi značny abjekt Indury heta vialikaja muravanaja sinahoha, jakaja była pabudavanaja ŭ 1885 hodzie, kali ŭ miastečku žyło bolš za dźvie tysiačy jaŭrejaŭ. Siońnia jaŭrejaŭ tut niama, a sinahoha staić zakinutaja, ale pamiery malitoŭnaha doma ŭ nievialikim miastečku ŭsio roŭna ŭražvajuć. Na pahorku, jaki ŭzvyšajecca nad Induraj na jaje zachodniaj uskrainie, taksama jość staryja jaŭrejskija mohiłki, adtul adkryvajecca dobry vid.
Jak dajechać?
Na aŭtamabili: daroha z centra Hrodna zojmie prykładna 30 chvilin.
Na hramadskim transparcie: z aŭtavakzała «Hrodna» praź Induru prachodzić mnostva pryharadnych aŭtobusaŭ: 211-S, 214-S, 239-S, 277-S, 288-S i 298-S. Pryblizny čas u darozie — kala 45 chvilin.
Skidziel
U hetym nievialikim horadzie na terytoryi Hrodzienskaha rajona, jaki bolš viadomy cukrovym kambinatam, zachavaŭsia stary šlachiecki park płoščaj bolš za 4 hiektary. Skidzielski majontak byŭ padaravany impieratrycaj Kaciarynaj II udavie kniazia Antonija Śviatapołk-Čaćviarcinskaha, jakoha raźjušany natop u Varšavie paviesiŭ jak zdradnika, bo jon prasoŭvaŭ intaresy Rasii i zahubiŭ svaju dziaržavu. U parku zachavaŭ pastamient, na jakim kaliści stajaŭ biust impieratrycy.
Siadzibny dom Čaćviarcinskich nie zachavaŭsia, zhareŭ jašče ŭ 1920 hodzie, ale zastalisia flihieli, kuchnia i młyn. Na ŭvachodzie ŭ park, jaki źjaŭlajecca bataničnym pomnikam pryrody, sustrakaje kazačnaja brama ŭ vyhladzie dźviuch viežaŭ, źmieščanaja na hierbie horada.
U inšym kancy parku, za rakoj Spušankaj, u 1870 hodzie Čaćviarcinskija pabudavali familny kaścioł Uniebaŭziaćcia Najśviaciejšaj Dzievy Maryi, achopleny kołam klonaŭ i jasieniaŭ. Jon nievialiki pa pamierach, ale maje vyraznyja nieahatyčnyja formy. Ad usich inšych nieahatyčnych kaściołaŭ na Biełarusi hety adroźnivajecca niezvyčajnymi dla stylu kruhłymi viežkami z kaničnymi zaviaršeńniami.
Tyja, chto prybyvajuć u horad na čyhuncy, pačynajuć znajomstva z horadam z pryhožaha vakzała pačatku XX stahodździa. Pa darozie da parku možna pabačyć dva vialikija sučasnyja chramy — katalicki i pravasłaŭnyja, raźmieščanyja pasiarod pola adzin nasuprać druhoha, byccam u spradviečnym supraćstajańni za hety rehijon.
Jak dajechać?
Na aŭtamabili: daroha z centra Hrodna da Skidziela pa minskaj šašy zojmie prykładna 35 chvilin.
Na hramadskim transparcie: z aŭtavakzała «Hrodna» ŭ Skidziel iduć pryharadnyja aŭtobusy 5001S, 506 i 520. Pryblizny čas u darozie — kala 35 chvilin.
Praz Skidziel prachodzić elektryčka na linii Hrodna-Lida. Niahledziačy na ŭjaŭnuju zručnaść, heta samy pavolny varyjant — daroha na elektryčcy zojmie 45 chvilin.
Łunna
Łunna heta vydatna zachavanaje, uzornaje biełaruskaje miastečka, skiroŭvajciesia siudy, kab adčuć atmaśfieru miažy XIX i XX stahodździaŭ. Tut jość usio — dahledžanyja miłyja domiki, jakija jašče nie sapsavanyja jeŭraramontami, kvadratny plac byłoha rynku, samaja zvyčajnaja Śviata-Iaana-Pradciečanskaja carkva 1880-ch hadoŭ i kaścioł Śviatoj Hanny, pabudavany na stahodździe raniej za jaje ŭ charakternaj dla Biełarusi technicy razynkavaj muroŭki, vakoł kaścioła — pryhožyja nadmahilnyja pomniki miascovych ziemleŭłaśnikaŭ.
Z Łunnam i miascovym kaściołam ciesna źviazanaja historyi siamji Romieraŭ, ź jakoj vyjšła niamała vydatnych mastakoŭ i navukoŭcaŭ. Naprykład, na adnoj sa ścien kaścioła možna ŭbačyć epitafiju mastaku Edvardu Mateju Romieru, tvory jakoha siońnia zachoŭvajucca ŭ hałoŭnych muziejach Varšavy, Krakava, Vilni i Koŭna.
Abaviazkova naviedajcie atmaśfiernyja jaŭrejskija mohiłki za žyvapisnaj Stužkaj, na zachodniaj uskrainie vioski — chryścijanskija mohiłki z cahlanaj kaplica Śviatoha Rocha, jakaja ŭ svaim vyhladzie zachoŭvaje niešta niaŭłoŭna italjanskaje.
U Łuńnie cicha i spakojna — idealnaje miesca dla tych, chto nikudy nie śpiašajecca.
Jak dajechać?
Na aŭtamabili: daroha z centra Hrodna da Łunna zojmie prykładna 45 chvilin.
Na hramadskim transparcie: z aŭtavakzała «Hrodna» da Łunna praz Skidziel idzie pryharadny aŭtobus 5001S. Pryblizny čas u darozie — kala 55 chvilin.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆCiapier čytajuć
«Na vybarach prezidenta ja b hałasavaŭ za Łatušku». Hutarka z patencyjnym śpikieram KR Arciomam Bruchanam — pra śmierć maci, tatuiroŭki i Mielnikavu1515
«Na vybarach prezidenta ja b hałasavaŭ za Łatušku». Hutarka z patencyjnym śpikieram KR Arciomam Bruchanam — pra śmierć maci, tatuiroŭki i Mielnikavu15
«Ja skazaŭ na videa, što mianie nie katujuć — na toj momant heta było praŭdaj. A praź dźvie hadziny mianie źbili». Ukrainski žurnalist dva hady pravioŭ u rasijskim pałonie — voś što jon pieražyŭ11
Kamientary