«Ab biełaruskich aŭtaraŭ vycierli nohi». Kurejčyk i Marynič sudziacca za sieryjał «Akreścina»
Sieryjał «Akreścina», pryśviečany historyi zatrymanych biełarusaŭ u minskim IČU, zdymaŭsia ŭ 2022 hodzie. Dahetul publika nie pabačyła film, a ŭ litoŭskim sudzie pačaŭsia sud ab aŭtarskich pravach na jaho. Režysior Andrej Kurejčyk daviedaŭsia ab razhladzie spravy vypadkova. Pačytaŭšy dakumienty, jon miarkuje, što pryčynaj razborak stali prykładna 50 tysiač jeŭra.
Aŭtar i režysior sieryjała «Akreścina» Andrej Kurejčyk zaraz znachodzicca ŭ ZŠA — vykładaje ŭ Jelskim univiersitecie.
U pačatku 2024 hoda jon daviedaŭsia pra raźbiralnictva ŭ Haradskim sudzie Vilni. Tady jamu na elektronnuju poštu ŭ tečku «spam» pryjšoŭ list na litoŭskaj movie. Praź jaho režysior zrazumieŭ, što fihuruje ŭ spravie ab aŭtarskich pravach na «Akreścina», i źviazaŭsia z sudom.
«I ŭ vyniku litoŭski sud mianie padklučyŭ pa Zoom da hetaha pracesu, dzie ja paprasiŭ usiu dakumientacyju. Mnie jaje dali. Ja patrabavaŭ pahladzieć film, kab ubačyć citry hetaha filma (paśla pracy nad prajektam u Kurejčyka nie było dostupu da źniataha materyjała — NN).
I ja ŭbačyŭ, što ŭ citrach nie paznačany biełaruski aŭtar scenaryja ŭvohule — film biez aŭtara, a hałoŭnym režysioram paznačany litoviec. Choć usie pamiatajuć, jak film stvaraŭsia, što ja źniaŭ jaho ad pieršaha da apošniaha kadra, jak da mianie tam byli niejkija pretenzii pra niejkija niapravilna źniatyja sceny, i ŭsie kamientavali», — raskazaŭ jon.
Kurejčyk miarkuje, što da suda sprava dajšła praź niuans z padatkami ad hrošaj na film:
«Nakolki ja daviedaŭsia, Pavieł Marynič i «Małanka Miedyja» atrymali ad Jeŭrasajuza sapraŭdy vialiki hrant — bolš za 400 tysiač jeŭra na hety film. Film byŭ źniaty, a dalej adbyłasia situacyja, jakuju ja spačatku nie razumieŭ, a ciapier, kali apynuŭsia ŭ hetym sudovym pracesie, u mianie skłałasia karcina.
Jon vyrašyŭ viarnuć PDV z vytvorčaści filma. Reč u tym, što kiniematahrafisty Litvy majuć prava na viartańnie PDV. Heta nazyvajecca kina-rybiejt.
Ale była prablema — na biełaruski film hety PDV viarnuć nielha. Možna viarnuć tolki na litoŭski film».
Tamu, miarkuje Kurejčyk, Marynič ukazaŭ litoŭskaha aŭtara, kab viarnuć hrošy.
Kolki dakładna składała heta suma, Kurejčyk nie viedaje, ale nazyvaje ličbu pamieram kala 25% ad usiaho hranta. Litoŭskaha aŭtara režysior viedaje: upeŭnieny, što ŭ jaje, režysiorki Ramunie Kudzmanajcie, nie było nijakich drennych namieraŭ. Pra situacyju całkam jana mahła nie viedać.
«Uźnikła takaja prablema, što kali jon apublikuje film, u jakim hety fejkavy aŭtar i režysior, to ŭsie biełarusy, jakija zdymalisia, i biełaruskaje hramadstva spytajuć: a chto heta ahułam?
Jaho nie było na haryzoncie, a ŭsie ž bačyli, jak film zdymaŭsia, sotni ludziej byli na placoŭcy. Jość intervju, artykuły taho času, sotni publikacyj, navat film pra film. I tam adziny aŭtar i adziny režysior — ja.
A ź inšaha boku, kali jon apublikuje film ź biełaruskim składam, to Ministerstva kultury Litvy spytaje: «Pačakajcie, a na jakich padstavach vy viarnuli sabie 50 tysiač jeŭra (prybliznaja suma, jakuju ŭjaŭlaje Kurejčyk. — NN)», — razvažaje režysior.
Kurejčyk kaža, što za pracu nad prajektam jamu ničoha nie zapłacili. U ich z Maryničam była «damoŭlenaść ab sumiesnym pradziusavańni prajekta».
«Ja liču, heta całkam aburalnaja historyja. Heta niejki naohuł zaškvar. Film tyčycca biełaruskich palitviaźniaŭ, Siarhieja Cichanoŭskaha. Ja prydumaŭ kancept, scenar, sabraŭ unikalny tvorčy kalektyŭ, najlepšych akcioraŭ, inviestavaŭ bolš za paŭhoda svajho času. Karcina pavinna była vyjści jašče ŭ 2022 hodzie.
Biełaruskija aŭtary — ab ich vycierli nohi. Biełaruskija artysty, jakija, niahledziačy na vielizarnuju niebiaśpieku, pryjechali zdymacca ŭ hetym filmie, — ab ich vycierli nohi».
Pavieł Marynič admoviŭsia kamientavać «Našaj Nivie» situacyju ź sieryjałam «Akreścina» da vynikaŭ suda.
Skandał ź sieryjałam «Akreścina» — stvaralniki adstojvajuć pravy na prajekt
«I pra Aśviencim treba było zdymać, kali tam hareli piečy». Intervju z Andrejem Kurejčykam pra našumieły sieryjał
Kurejčyk: Ujaŭlaju, što budzie, kali vyjdzie film
Kurejčyk apublikavaŭ anons sieryjała pra Akreścina. Ludzi ŭ šoku
Vaskrasienski: Adkryvajecca nieba — i Aleś Bialacki adrazu vychodzić31
Kamientary