«Ja nie źbiraŭsia siadać u turmu». Były ratavalnik pravioŭ 4,5 hady ŭ kałonii praź dźvie kinutyja butelki i žmieniu piasku
Andreju Chvieskaŭcu 27 hadoŭ, jon były ratavalnik ź Pinska. U žniŭni 2020 hoda jon kinuŭ u bok milicyi dźvie butelki i žmieniu piasku. Za hetyja dziejańni atrymaŭ piać hadoŭ kałonii pavodle artykuła ab masavych biesparadkach. 11 vieraśnia 2025 hoda Andrej staŭ adnym z 52 čałaviek, jakich niečakana vyzvalili i advieźli ŭ Litvu. U intervju «Lusterku» jon raskazaŭ pra «cyrkavoje pradstaŭleńnie» na sudzie, sotniu siłavikoŭ-paciarpiełych, mizerny zarobak u kałonii i pieršyja dni na voli.
«Nie prydumaŭ ničoha bolš razumnaha, jak nakiravacca ŭ centr horada»
Pieršyja dni na voli Andrej apisvaje jak niazvykłyja. Piać hadoŭ u źniavoleńni dajuć pra siabie znać.
«Składana adaptavacca, sacyjalizavacca. Vielmi niazvykłaje pačućcio svabody, — raskazvaje jon. — Napeŭna, bolš za ŭsio paradavała samo pačućcio taho, što heta ŭsio skončyłasia. Što mnie nie treba ŭstavać a šostaj ranicy, biehčy na niejkija pravierki, stroicca, iści na pramzonu pracavać».
9 žniŭnia 2020 hoda Andrej nie płanavaŭ udzielničać ni ŭ jakich akcyjach. Ale kali źnik internet, a daviedacca pra vyniki vybaraŭ vielmi chaciełasia, jon pryniaŭ spantannaje rašeńnie.
«Ja nie prydumaŭ ničoha bolš razumnaha, jak nakiravacca ŭ centr horada da harvykankama. Pryjšoŭšy na miesca, ubačyŭ, što tam akramia mianie taksama jość ludzi. Staić ačapleńnie z supracoŭnikaŭ AUS i zvyčajnyja mirnyja hramadzianie», — uspaminaje Andrej.
Na toj momant małady čałaviek kala paŭhoda pracavaŭ ratavalnikam u miascovym MNS — jeździŭ na tušeńnie pažaraŭ i pošuki ludziej. Nakiroŭvajučysia ŭ centr Pinska, jon dumaŭ, što jaho dapamoha moža kamuści spatrebicca. Adnak usio skłałasia inakš.
Pinsk byŭ adzinym horadam u krainie, dzie 9 žniŭnia aburanyja vynikami prezidenckich vybaraŭ ludzi nie prosta vyjšli na vulicy — a pajšli na harvykankam. Milicyja vyjšła ź imi na pieramovy, ad natoŭpu vydzielili parłamiencioraŭ… Ale ŭsio skončyłasia drenna. Kadry supraćstajańnia ŭ paleskim horadzie ablacieli ŭsie bujnyja biełaruskija telehram-kanały i ŚMI. Na zapisach vidać, jak ludzi z pałkami biahuć na ščyty siłavikoŭ, kidajuć u ich kamiani, butelki, tratuarnuju plitku, śmietnicy i navat kvietki z kłumby. Miascovyja heta tłumačyli ŭ tym liku i tym, što «milicyja ich padmanuła, a pinčuki — narod kryŭdlivy».
«Ja dumaju, što ludzi ni ŭ jakim razie nie stali b bić milicyju pieršymi, kali b jana nie pačała chapać ludziej i sadžać ich u aŭtazaki. Tolki kali jany heta zrabili, ludzi, naturalna, adkazali im», — miarkuje Andrej.
«Ja nie źbiraŭsia siadać u turmu»
U niejki momant Andrej kinuŭ u bok ačapleńnia try pradmiety — dźvie butelki i žmieniu piasku. Ci trapili jany ŭ kaho — nieviadoma. Ale mienavita hetyja dziejańni lehli ŭ asnovu abvinavačvańnia suprać jaho.
Zatrymali mužčynu nie adrazu. U žniŭni jon ubačyŭ u internecie videa z saboj, jakoje paźniej stała adnym z dokazaŭ. A ŭ kastryčniku da jaho dadomu pryjechali apieratyŭniki, advieźli ŭ Śledčy kamitet i vystavili abvinavačvańnie.
Paśla troch sutak u IČU jaho vyzvalili pad padpisku ab niavyjeździe. Jašče piać miesiacaŭ jon zastavaŭsia na voli, ale 24 sakavika 2021 hoda jaho znoŭ zabrali — hetym razam nadoŭha. Andreju pastavili ŭ vinu ŭdzieł u masavych biesparadkach «u składzie hrupy asob pa papiaredniaj zmovie» (č. 2 art. 293 KK). Choć mužčyna nastojvaŭ: jon dziejničaŭ samastojna.
«Ja byŭ adzin, ni z kim nie damaŭlaŭsia zahadzia, pra što nieadnarazova zajaŭlaŭ i padčas śledstva, i na sudzie. Ja sam pryjšoŭ u centr horada, nie viedajučy papiarednie pra jakuju— niebudź płanavanuju akcyju», — tłumačyŭ eks-ratavalnik.
Paciarpiełymi pa spravie vystupili kala 150 supracoŭnikaŭ RAUS ź Pinska i susiednich haradoŭ — usie, kaho ściahnuli ŭ horad u tuju noč. Jany davali pakazańni pa videasuviazi. Traŭmy ŭ siłavikoŭ byli roznaha kštałtu — u asnoŭnym adcisnutyja palcy na nahach, jakija jany atrymali, kali pačali adstupać pad naporam ludziej. Byŭ i supracoŭnik, jakomu cahlina trapiła ŭ tvar.
Advakatka prapanoŭvała Andreju pryznać vinu ŭ nadziei na bolš miakki prysud.
«Naturalna, ja admoviŭsia. Mianie heta nie zadavalniała. Ja nie źbiraŭsia siadać u turmu. Vieryŭ da apošniaha i spadziavaŭsia, što sud usio ž taki apraŭdaje, — pryznajecca surazmoŭca. — Tamu što kali razabracca, to maje dziejańni možna razhladać jak administracyjnaje pravaparušeńnie — drobnaje chulihanstva. Ale čamuści sudździa vyrašyła kvalifikavać ich jak masavyja biesparadki. Jana nie čuła ni pakazańniaŭ, jakija ja davaŭ padčas śledstva, ni taho, što kazaŭ padčas suda».
6 lipienia 2021 hoda sud Maskoŭskaha rajona Bresta asudziŭ Andreja da piaci hadoŭ pazbaŭleńnia voli va ŭmovach uzmocnienaha režymu. Razam ź im prysudy pa hetaj spravie pačuli jašče dzieviać čałaviek, jany atrymali ad 4 da 5,5 hadoŭ kałonii.
Pa słovach Andreja, ź liku paciarpiełych siłavikoŭ kala 80 čałaviek vystavili pazoŭnyja patrabavańni na ahulnuju sumu ŭ 191 tysiaču rubloŭ. Jašče kala 40 tysiač rubloŭ paźniej zapatrabavała ŭ asudžanych strachavaja kampanija, jakaja vypłaciła kampiensacyi paciarpiełym milicyjanieram. Adkaznaść pa hetych vypłatach była salidarnaj — heta značyć, sumy padzialili paroŭnu pamiž usimi asudžanymi pa spravie.
«Usio ž taki zdarovy sens uziaŭ vierch nad sumleńniem»
Taksama pa prysudzie suda Andreja pazbavili śpiecyjalnaha zvańnia małodšaha siaržanta ŭnutranaj słužby. Da taho momantu mužčyna ŭžo nie pracavaŭ u MNS — jašče ŭ kastryčniku 2020 hoda zvolniŭsia «pa pahadnieńni bakoŭ».
«Mnie padabałasia praca ŭ MNS, ja zaŭsiody adčuvaŭ u sabie ŭnutranuju patrebu dapamahać ludziam, — kaža jon. — [Da kryminalnaj spravy] kalehi pastavilisia pa-roznamu. Chtości z salidarnaściu, chtości asudziŭ. Kolki ludziej, stolki i mierkavańniaŭ», — raskazvaje małady čałaviek.
Pakarańnie Andrej adbyvaŭ u kałonii № 1, što ŭ Navapołacku. Jamu daviałosia pracavać padsobnym rabočym na drevaapracoŭčym pradpryjemstvie.
«Nam, «palityčnym», nielha [było] pracavać na niejkich adkaznych pasadach. Heta značyć samy minimum, — raskazvaje jon. — Što-niebudź prynieści, padać, zavieźci, zahruzić, razhruzić. Fizična praca patrabuje mocnaj nahruzki».
Jon kaža, što pa papierach za hetuju svaju pracu jon atrymlivaŭ try-čatyry rubli ŭ miesiac. Uvieś zarobak jon pieraličvaŭ na pahašeńnie pazoŭnaj zapazyčanaści pierad «paciarpiełymi» siłavikami.
«Prosta śmiešna ad hetaha ŭsiaho. Pačynajučy ad hetaha cyrkavoha pradstaŭleńnia ŭ sudzie i da hetych mizernych zarobkaŭ», — adznačaje surazmoŭca.
Na sudzie Andrej pryznaŭ vinu častkova. Zrabić heta całkam jamu prapanoŭvali ŭžo ŭ kałonii, kab atrymać mahčymaść vyzvalicca raniej. U 2022 hodzie źniavoleny padpisaŭ dakumient ab pryznańni viny, a ŭ 2024 hodzie — prašeńnie ab pamiłavańni.
«Ja razumieŭ, što marnavać čas darma, siedziačy ŭ turmie, siedziačy na šyi ŭ maci, — heta nie samy lepšy raskład, — tłumačyć jon svajo rašeńnie. — I mnie treba lubym sposabam mahčymym vyzvalicca. Nu viadoma, heta takaja ździełka z sumleńniem. Ale ŭsio ž taki zdarovy sens uziaŭ vierch nad sumleńniem».
«Płanavaŭ z čystym sumleńniem źjechać»
Praŭda, imhniennaha efiektu heta nie pryniesła. Andrej vyzvaliŭsia tolki 11 vieraśnia 2025 hoda. Jon staŭ adnym z hrupy 52 źniavolenych, jakich prymusova pryvieźli na miažu ź Litvoj. Na toj momant eks-palitviazień pravioŭ za kratami ŭžo amal 4,5 hoda. Da kanca terminu jamu zastavałasia kala troch miesiacaŭ.
«Kali b u mianie pytalisia, hatovy ja ciapier napisać pamiłavańnie ci nie — ja b užo, naturalna, nie pisaŭ. Tamu što try miesiacy — heta zanadta mały termin, dasiadzieŭ by da kanca. Viadoma, ja ŭ lubym vypadku rady, što apynuŭsia na voli, — razvažaje jon. — Raniej [terminu], u inšaj krainie — ale ničoha strašnaha. U kožnym razie ja nie płanavaŭ nadoŭha zastavacca ŭ siabie ŭ rodnym horadzie. Płanavaŭ pryjechać tudy papracavać da momantu poŭnaha pahašeńnia pazovu. I paśla hetaha z čystym sumleńniem źjechać».
Jak i inšyja ludzi z hetaj hrupy, jon nie atrymaŭ daviedku ab vyzvaleńni.
«Ja navat nie viedaju, jak mienavita ja volny. Moža, naohuł ličusia jak ŭciok z turmy? Niama nijakich dakumientaŭ, jakija paćviardžajuć majo vyzvaleńnie, — adznačaje surazmoŭca i dadaje, što ŭspaminy pra kałoniju ŭžo ścirajucca z pamiaci. — Vy nie pavierycie, ja tolki vyzvaliŭsia, prajšło dva-try dni — i ja ŭžo ničoha nie mahu ŭspomnić pra kałoniju. Usie tyja emocyi, jakija ja atrymlivaju tut, vycisnuli ŭsio, što było na praciahu apošnich piaci hadoŭ».
Ciapier Andrej dumaje pra budučyniu. Pryznajecca, što płanaŭ šmat, a voś jak ich ažyćciavić — pakul niezrazumieła.
Na momant razmovy jon znachodzicca ŭ Litvie. Hałoŭnaja prablema — moŭny barjer.
«Mnie banalna nie chapaje viedańnia movy. Ja nie viedaju litoŭskuju naohuł, nivodnaha słova pakul nie vyvučyŭ. Kali ja budu płanavać zastacca ŭ Litvie, mnie treba vučyć jaje, naturalna», — razvažaje jon.
Prafiesiju taksama pryjdziecca vybirać nanova. U Biełarusi Andrej advučyŭsia ŭ licei na budaŭnika, ale nie pracavaŭ pa hetaj śpiecyjalnaści. Da źniavoleńnia jon pracavaŭ pradaŭcom mabilnych telefonaŭ, potym — ratavalnikam u MNS.
«Napeŭna, pryjdziecca niečamu navučycca», — ličyć Andrej.
Ahladajučysia ŭ minułaje, surazmoŭca kaža, što nie adčuvaje škadavańniaŭ, što apynuŭsia ŭ centry Pinska ŭ tuju noč.
«Ni ŭ jakim razie. Nie škaduju i nikoli nie budu pra heta škadavać. Kali b mnie jašče raz vypała mahčymaść nie zastacca ŭbaku, ja b nie zastaŭsia, — ćviorda zajaŭlaje jon, a z abvinavačvańniami, pa jakich jaho asudzili, jon usio hetak ža nie zhodny: — Mnie zdajecca, ja nie mahu z hetym pahadzicca i nikoli nie zmahu».
Pavieł Mažejka: Našaja misija — zrabić Biełaruś narmalnaju krainaju
Kučuk: Ja dva razy płakaŭ u kamiery naŭzryd, kab źniać psichałahičnuju napruhu
Były palitviazień Hienadź Fiadynič raskazaŭ, čamu admoviŭsia za kratami ad apieracyi
«Terarystka» Dzierbyš, jakaja atrymała 20 hadoŭ: Śledčy prapanoŭvaŭ abyłhać Aŭtuchoviča ŭ abmien na lahčejšaje pakarańnie
«Nas tam nie ličać za ludziej». Były palitviazień Pavieł Nikicienka raskazaŭ pra amal adbytaje źniavoleńnie i niečakanaje vyzvaleńnie
«Kali byłyja siłaviki traplajuć za kraty, jany ŭspaminajuć pravy čałavieka»: Maksim Viniarski pra svajo źniavoleńnie i salidarnaść biełarusaŭ
Cichanoŭski patłumačyŭ, čamu jon tak pavodziŭ siabie ŭ Ńju-Jorku124
Kamientary
Nu i kaniečnie viarnuć hrošy, jakija ź ich spahnali na štrafy, z ulikam inflacyi. Hrošy vyličyć z zarobkaŭ, piensij i majomaści tych sudździaŭ, prakuroraŭ, miantoŭ, jakija datyčnyja da jaho pasadki.