«Pieršyja hady čatyry było kłasna». Sieńjor, užo hramadzianin Aŭstralii, raskazaŭ, jak tam z ajciškaj i pavukami
Raspaviadaje Michaił, jaki pracuje ŭ ofisie adnoj z viadomych sietak fast-fudu ŭ Bryśbienie. Jaho historyju raskazvaje Devby.io.
«Siabroŭka žonki pačała dasyłać fota z Bryśbiena»
Moj baćka ščylna zajmaŭsia elektronikaj, doma byli kampjutary, i ŭ 10‑11 kłasie ja ŭžo razumieŭ, što chaču być prahramistam. U 2004 hodzie pastupiŭ u BNTU, FITR (Fakultet infarmacyjnych technałohij i robatatechniki). Z čaćviortaha kursa pačaŭ padpracoŭvać u nievialikim startapie, paśla vypusku pierajšoŭ u kantoru bujniej, ISsoft. I tam pracavaŭ amal da taho momantu, jak pierajechaŭ u Aŭstraliju, da 2017 hoda.
Dumki pra Aŭstraliju niejak sami saboj źjavilisia. Napeŭna, hady za try da adjezdu, u 2014—2015 hodzie, my pačali zadumvacca pra pierajezd ź Biełarusi. A tamu ŭ žonki źjaviłasia siabroŭka, jakaja źjechała ŭ Bryśbien [horad u centralnaj častcy uschodniaha ŭźbiarežža, stalica štata Kvinślend, u 2032 hodzie tam budzie Alimpijada] i pačała adtul dasyłać fotazdymki, pakazvać, jak tam pryhoža.
Viadoma, my napačatku pra Aŭstraliju nie dumali. Pieršaja ideja była pra ZŠA, doŭhi čas sprabavali vyjhrać hryn-kartu ŭ łatareju. Ničoha nie atrymlivałasia, tamu vyrašyli, što na ŭdaču spadziavacca nie varta.
Kali my pačali pryhladacca da Aŭstralii, jana zdavałasia nam dalokaj maraj. U ich imihracyjnaj prahramy byli davoli krutyja, surjoznyja patrabavańni. Treba, kab čałaviek traplaŭ pad peŭnyja kryteryi: staž, nieabchodnaja dla Aŭstralii śpiecyjalizacyja, viedańnie anhlijskaj, paćviardžeńnie dypłoma. Usio heta aceńvajecca bałami. I, nabraŭšy peŭnyja bały, možna padavać dakumienty i stanavicca ŭ čarhu na razhlad imihracyi. [Pryblizna prykinuć, ci chopić takich bałaŭ vam, možna tut].
Napačatku mnie nie chapała dośviedu, i anhlijskaja była słaboj. Tamu ja nabiraŭsia dośviedu i adnačasova padciahvaŭ anhlijskuju. Movu ŭdałosia padciahnuć za paru hadoŭ, da hetaha ž času stała chapać dośviedu. I my padali dakumienty. [Aktualny śpis prafiesij, jakija dajuć prava padavać zajavy na roznyja vidy aŭstralijskich viz, znachodzicca na sajcie ministerstva ŭnutranych spraŭ Aŭstralii. U ciapierašni čas, naprykład, dla prafiesii Developer Programmer nieabchodna mieć paćvierdžany ŭ Aŭstralii adpaviedny dypłom albo piacihadovy staž pracy].
Praz hod atrymali zaprašeńnie. Pryjechali ŭ Aŭstraliju ŭ 2017 hodzie jak Permanent Resident [status pastajannaha rezidenta Aŭstralii]. Heta taki vid na žycharstva, ź jakim u ciabie praktyčna tyja ž pravy, što i ŭ hramadzian — tolki biez mahčymaści hałasavać i atrymlivać ilhotnyja kredyty dla navučańnia dziaciej va ŭniviersitecie. A va ŭsio astatniaje — dziaržaŭnuju miedycynu, roznyja sacyjalnyja prahramy — pastajannyja rezidenty traplajuć. Tamu adrazu paśla pryjezdu niejkaha mocnaha dyskamfortu my nie adčuvali.
U pryncypie, heta padobna na amierykanskuju hrynkartu. Sa statusam Permanent Resident ty nie pryviazany da niejkaha peŭnaha pracadaŭcy, možaš žyć i pracavać u lubym štacie. Pry hetym u ich šmat roznych prahram mihracyi, naprykład, ad asobnych štataŭ — tady ty zmožaš pracavać tolki tam. Taksama jość śpisy prydatnych dla imihracyi prafiesij — jak dla ŭsioj Aŭstralii, tak i dla asobnych štataŭ. I jany pastajanna abnaŭlajucca. Zaraz, darečy, prahramisty i buchhałtary — heta samyja nieprydatnyja prafiesii z punktu hledžańnia traplańnia ŭ Aŭstraliju. U niejkich umoŭnych elektryka ci santechnika, miedbrata, miedsiastry budzie bolš šancaŭ.
Zaraz my ŭžo hramadzianie Aŭstralii: pa ŭmovach Permanent Resident na hramadzianstva možna padavacca paśla čatyroch hadoŭ znachodžańnia ŭ krainie.
Pra pracu ŭ Aŭstralii
Pačynaŭ ja pracu tut u nievialikim startapie. Praz paru miesiacaŭ kantora začyniłasia. Litaralna na nastupnym tydni trapiŭ jašče ŭ adzin startap. Tam papracavaŭ užo dva hady — startap taksama nie vyžyŭ.
Zaraz ja pracuju jak Senior Software Engineer u adnoj ź viadomych sietak chutkaha charčavańnia. Hałoŭny ofis u ich u ZŠA, i jany pradajuć frančajzinhavyja pravy inšym chłopcam, jakija chočuć pracavać z hetymi piceryjami. I ŭ Aŭstralii ŭ ich samy vialiki frančajz paśla Štataŭ.
Zaraz u nas całkam addaleny farmat pracy. Ale sami ludzi časam źbirajucca i pryjazdžajuć u ofis. My pa čaćviarhach pryjazdžajem, niekatoryja jašče i pa aŭtorkach. Heta ŭsio dobraachvotna. Tyja, chto žyvie dalej ad horada, kamu hadziny z paŭtary jechać, — tyja, moža być, i raz na miesiac pryjazdžajuć.
Ofis u samym centry Bryśbiena, chvilin piać ad biźnies-centra horada. Mnie da jaho chvilin 30 treba jechać na mašynie ŭ lepšym vypadku. My vyrašyli, što lepš pabolš domik, ale padalej ad horada. Tamu što ŭsio heta vielmi mocna dyktujecca koštami. Za tyja ž hrošy možna zdymać žyllo i bližej da centra, ale heta budzie nievialikaja kvatera.
Tut jość umoŭny padzieł: kali ty za 15 chvilin da centra pryjazdžaješ — heta inner city, žyć tam ličycca «vaŭ», kłasna. Tam i miesca šmat, i centr blizka. My žyviom dalej.
U ofisie ŭ nas byvajuć ludzi z postsavieckaj prastory. Z-za vialikaj ciakučaści ich kolkaść pastajanna źmianiajecca. U peŭny momant było čałaviek siem ruskamoŭnych. Potym zastavałasia ŭsiaho para. Zaraz try-čatyry čałavieki z roznych postsavieckich krain, uklučajučy mianie.
Niejkich asablivych adnosin da śpiecyjalistaŭ z našaha rehijona ja nie zaŭvažyŭ. Miascovym byvaje ciažka zapomnić, adkul ja — ź Biełarusi ci z Rasii. Aŭstralija — vielmi šmatnacyjanalnaja, šmatkulturnaja kraina. Vychodziš na vulicu — i nasustrač pradstaŭniki roznych ras, z roznym koleram skury: i žoŭtaj, i z čornaj, i ź biełaj, i z zaharełaj biełaj. Tamu ciažka niejak asobna jašče i biełarusaŭ adroźnivać.
Dachody i vydatki
Uzrovień zp navat blizka nie adpaviadaje tamu, što było u Biełarusi, kali my źjechali. Dla śpiecyjalistaŭ majho ŭzroŭniu siaredniaja viłka 110‑160 tysiač miascovych dalaraŭ, maja zarpłata ŭ hetu viłku ŭkładvajecca [za aŭstralijski dalar zaraz dajuć $0,65 i 2,2 rubla].
Heta da padatkaŭ. Padatki — pracentaŭ 30 ad hetaha. Praŭda, treba ŭličyć, što padatki tut — heta vielmi cikavy i šmathranny pradmiet. Ludzi časta padatki płaciać sami. Pry žadańni možna čyrkanuć hałačku «ja chaču, kab pracadaŭca sam płaciŭ padatki za mianie». Heta adzin varyjant. A druhi — možna ŭładkavacca jak kantraktar. I tady ty sam atrymlivaješ padatki z sum, jakija pastupajuć na tvoj rachunak. I možna padavać dekłaracyju, u jakoj ty pakazvaješ, što ja kupiŭ voś heta, heta i heta tamu, što jano patrebna mnie dla pracy. I z hetaj sumy padatki płacić nie treba.
U nas siamja z troch čałaviek, jość 17‑hadovaja dačka. Zaraz my žyviom na maju zarpłatu.
Zarpłata ŭ Aŭstralii vypłačvajecca štotydniova, i płata za arendu doma taksama patydniovaja. Zarpłata pryjšła — i chop, 30% adrazu palacieła na arendu. Tut taksama viłka ad 25% da 40%.
Ježa na vulicy abo ŭ kaviarni bje pa kišeni adčuvalna. A voś pradukty ŭ kramach nie mocna daražejšyja, čym u Biełarusi. Pa niekatorych pazicyjach navat tańniej.
Miasa, jałavičyna ad 6‑12 dalaraŭ za kh da 60 dalaraŭ za marmurovyja stejki [usie košty pakazany ŭ aŭstralijskich dalarach, jakija, nahadajem, zaraz kaštujuć $0,65 i 2,2 BYN]. Kuryca tańniej. Jałavičyna i kuryca tut — samyja chadavyja vidy miasa. Śvinina niejkaja nie vielmi, z pabočnym pacham, tamu my sami adyšli ad śvininy.
Ź jajkami ŭ nas niadaŭna była biada, ptušyny hryp ci niešta padobnaje. Kala paŭhoda byli ź jajkami pieraboi, znajści ich u kramie było ŭdačaj. Kaštujuć jany ad 6 da 8 dalaraŭ (zaležyć ad taho, siadziać jany ŭ kletkach ci žyvuć na volnym vypasie). Małako ad 1,5 da 2,5 dalaraŭ za litr. U adroźnieńnie ad ZŠA, u nas tut mietryčnaja sistema, nijakich hałonaŭ. Fruktovyja soki taksama niedzie ad 1,5 dalaraŭ. Apielsiny 2‑3 dalary za kh. Ceny na banany zaležać ad siezona, było 4 dalary, zaraz, letam, 2,5. U kramach šmat avakada, kaštujuć pa dalaru za štuku abo 4‑5 dalaraŭ za kh. Pamidory ad 3,5 dalaraŭ (samyja takija, płastykavyja), da 15‑16 dalaraŭ (jakija babulinym aharodam pachnuć).
Pad Novy hod budzie siezon manha, kali jany prosta skrynkami pradajucca. Pa-za siezonam jany kaštujuć 2‑3 dalary za štuku, a ŭ siezon jany buduć dalaraŭ 15 za skrynku, u jakoj ich štuk 10-15.
Aŭtamabili ŭ Aŭstralii nie vielmi darahija. Vielmi papularnyja japonskija madeli. Honda, Toyota — heta, napeŭna, 50% usiaho, što tut jeździć. Toyota Corolla — jana prosta paŭsiul. Kali taksi, to heta amal napeŭna Corolla.
Ceny na bienzin u nas iduć litaralna pa sinusoidzie. Heta ŭ ich takaja stratehija. Ad 1,6 da 2,2 dalara, pa takoj amplitudzie bienzin tudy-siudy haniaje. Ludzi padhadvajuć, kab zalić poŭny bak, pakul cana ŭnizie. Jość aplikacyi dla telefona, na jakich bačny hrafik cen na paliva, kudy jon idzie. Vyhladaje realna jak katyroŭki akcyj na biržy.
Adukacyja i mova
My pierajechali ŭ Aŭstraliju, kali našaj dačce było 9-10 hadoŭ. Paśla pryjezdu i joj, i žoncy z-za moŭnaha barjeru było ciažka, ale ŭžo praz hod-dva dačka stała razmaŭlać na anhlijskaj lepš za mianie. Tak atrymałasia dziakujučy škole, dziakujučy pahružeńniu ŭ anhłamoŭnuju atmaśfieru. U biełaruskaj škole jana anhlijskuju taksama vučyła hady try, jana tam była paru razoŭ na tydzień. Ale heta vielmi bazavy ŭzrovień.
Kali my pryjechali, adrazu pastupili ŭ škołu, pryviazanuju da našaha rajona. Heta pačatkovaja škoła, u jakuju dzieci chodziać da šostaha kłasa. Paru hadoŭ jana pravučyłasia ŭ pačatkovaj škole, dzie joj dapamahli z anhlijskaj. Aŭstralija — emihranckaja kraina, školnyja rabotniki tut pryvyčnyja da pryjezdžych dziaciej, jakija drenna viedajuć movu. Kali dzicia zusim słabieńkaje, jaho 1‑2 razy na tydzień adpraŭlajuć u śpiecyjalizavanuju škołu, dzie dziaciej z nulavoj anhlijskaj padymajuć prosta z samych azoŭ. Voś tudy my pachadzili, napeŭna, hod. Tut usio vielmi łajalna da pryjezdžych, jakija nie viedajuć movy.
Pa inšych pradmietach jana taksama dobra zajmałasia, akademična nie prasieła z-za pierajezdu. A siomy kłas — heta ŭžo high school, starejšaja škoła. Za navučańnie ŭ joj, jak i ŭ pačatkovaj škole, ničoha płacić nie treba. Akramia chiba što padručnikaŭ, sšytkaŭ i roznych školnych pryład — ale heta ŭsio niedarahoje.
Zaraz dačka zakančvaje starejšuju škołu i budzie pastupać va ŭniviersitet. Sistema vyšejšaj adukacyi tut svojeasablivaja, niešta siaredniaje pamiž jeŭrapiejskaj, dzie navučańnie va ŭniviersitetach biaspłatnaje, i amierykanskaj, dzie jano moža kaštavać usie hrošy śvietu.
Jość śpiecyjalny typ kredytu, jaki dziaržava vydaje abituryjentu i jaki abituryjent potym budzie apłačvać. Heta značyć kali niama hrošaj, o'kiej, my ciabie praspansujem. A kali ty pačnieš pracavać, paśla dasiahnieńnia peŭnaha ŭzroŭniu dachodaŭ hety kredyt z zarpłaty budzie ŭtrymlivacca.
Cana za navučańnie moža być roznaj. Možna vybrać śpiecyjalnaść, jakaja abydziecca ŭ 30 tysiač dalaraŭ, a možna i za 150 tysiač. Kolki kaštuje niejkaja kankretnaja śpiecyjalnaść nakštałt miedyka, piedahoha ci prahramista — ja nie viedaju, nie pryceńvaŭsia. Pakul addaŭ heta całkam dačce, kab jana sama prajaŭlała niejkuju inicyjatyvu, sama cikaviłasia — kim, jak, kudy. Ale ŭ cełym samyja darahija śpiecyjalnaści — heta juryst i doktar, jakija buduć kaštavać u rajonie 100‑150 tysiač dalaraŭ za ŭvieś pieryjad navučańnia. A bolšaść astatnich u rajonie 30‑40 tysiač.
Miedycyna
Ź miedycynaj u Aŭstralii ŭsio vielmi radykalna. Kali čałaviek prosta pry śmierci, vakoł jaho budzie mitusicca kuča narodu, jaho vyciahnuć, jaho vylečać, pastaviać na nohi i nie voźmuć za heta ni kapiejki (kali heta dziaržaŭny špital). Niadaŭna ŭ znajomaha zdaryŭsia insult, i jaho miesiacy try trymali ŭ špitali. Miesiac u intensiŭnaj terapii, potym u niejkaj bolš ablehčanaj, dzie jaho asabistaja siadziełka znachodziłasia pobač z pałataj. I treci miesiac jon prosta lažaŭ, rabiŭ niejkija fizijapracedury, ŁFK. I jon ničoha nie zapłaciŭ.
I paralelna z hetym, kali ŭ vas niejkaja prablema, jakaja nie źviazana z žyćciom i śmierciu, to možna paŭhoda pačakać svajoj čarhi da doktara i zapłacić dalaraŭ 300 prosta za vizit. Na jakim ciabie prosta pahladzić doktar — i, mahčyma, uvohule nijak nie dapamoža.
Ź miedycynskim strachavańniem sprava vyhladaje tak. Tut jość niedarahaja ahulnaja dziaržaŭnaja strachoŭka, jakuju my ŭsie płacim jak padatak. Jana dazvalaje biaspłatna lačycca ŭ dziaržaŭnych paliklinikach i špitalach. I jość pryvatnaja strachoŭka, jakaja dazvalaje biaspłatna lažać u pryvatnych špitalach abo rabić u ich apieracyi.
Moj pracadaŭca pryvatnuju strachoŭku nie apłačvaje. Maksimum — bonus da strachoŭki, jaki dadaŭ da apłačanaha pieryjadu šeść umoŭna biaspłatnych tydniaŭ.
Ab padarožžach i pryrodzie
Kali vialikaje źniešniaje padarožža za miežy Aŭstralii, to heta, chutčej za ŭsio, Biełaruś, z zalotam kudy-niebudź pa šlachu. Kab svajakoŭ naviedać, tuha pa radzimie, voś heta voś usio. Ja jezdžu raz u paru hadoŭ, žonka pačaściej. Dačka pakul jašče ŭ Biełaruś nie lotała.
Unutrany turyzm zdarajecca značna čaściej. U Aŭstralii ŭvohule vielmi mocna raźvity miascovy turyzm. Samaja zapaminalnaja pajezdka — heta Great Ocean Road, daroha ad Mielburna na zachad, z słavutaściami nakštałt skał «Dvanaccać apostałaŭ». Tam hadziny try jedzieš uzdoŭž moračka, skały — duch zachoplivaje. Prosta uch! Uraziła nie kropka pryznačeńnia, a mienavita sama daroha. Pa Aŭstralii ŭvohule cikava jeździć.
Aŭstralija — heta vielmi vialikaja kraina. I transpart dla padarožžaŭ zvyčajna vybirajem u zaležnaści ad adlehłaści. U Sidnej, naprykład, cikava na mašynie jeździć. Pa šlachu maleńkija haradki, dzie možna pierakusić abo pahladzieć na mora. A kudy-niebudź dalej — heta ŭžo samalot. U Mielburn ja b užo na mašynie nie pajechaŭ. Ceny na ŭnutranyja avijarejsy całkam dastupnyja, bilet da Mielburna tudy-nazad abydziecca prykładna ŭ 150 aŭstralijskich dalaraŭ.
Chobi, jakoje źjaviłasia ŭ mianie ŭ Aŭstralii — heta barbiekiu. Słoŭ-kukinh, smoŭkinh, kali miasa pry nizkaj tempieratury z dymam hatujecca 6—8—10 hadzin.
Raspaŭsiudžany stereatyp ab tym, što Aŭstralija bitkom nabita niebiaśpiečnymi žyviołami nakštałt śmiarotna atrutnych mieduz, pavukoŭ, źmiejami i krakadziłami, moža być spraviadlivym u zaležnaści ad miesca, u jakim ty znachodzišsia. Kali žyvieš na jakoj-niebudź fiermie, tam mohuć być i pavuki, i mieduzy, i źmiei.
A kali žyć u dobra abžytaj zonie, tady samaje strašnaje, što moža zdarycca — heta piton prypaŭzie, ci huntsman prybiažyć (heta taki pavuk pamieram z talerku). Ale abodva jany na čałavieka nie napadajuć, tamu vizualna strašna, a nasamreč nie vielmi. Hetyja vialikija strašnyja pavuki, darečy, naadvarot, usiakich drobnych niebiaśpiečnych pavukoŭ, tarakanaŭ u domie haniajuć, zabivajuć. Tamu jość chłopcy, jakija nie tolki nie bajacca hetych pavukoŭ, a navat ciešacca, što ŭ ich domie žyvie taki.
U cełym u Kvinśledzie [paŭnočna-ŭschodnim aŭstralijskim štacie sa stalicaj u Bryśbienie] mała hadaŭ, jakija mohuć naškodzić. Maleńkija vielmi atrutnyja pavuki žyvuć paŭdnioviej, u rajonach Sidneja, Mielburna. Krakadziły i śmiarotna niebiaśpiečnyja mieduzy, jakija mocna džalać, žyvuć bolš na poŭnačy, bližej da ekvatara — Kerns, Darvin. A my nibyta pasiaredzinie, tut usio davoli biaśpiečna i dobra. I padčas padarožžaŭ my nie časta zabirajemsia ŭ miascovaści, dzie šmat niebiaśpiečnych žyvioł. My bolš praktykujem turyzm haradski, z vyhodami.
A voś, naprykład, kaału dzie-niebudź u haradskim parku možna ŭbačyć. Heta byvaje vielmi redka — i vielmi cikava. Miascovyja ich vielmi lubiać. I kali chtości kaału znachodzić, jon za joj naziraje. Chtości pobač prachodzić — jon jamu kaža: «Vuń, hladzi, kaała». Pieršy sychodzić — druhi pačynaje nazirać. Potym jašče, i jašče. I atrymlivajecca, što taki bieśpierapynny łancužok vybudoŭvajecca ŭ hetaj kaały.
Ale vaviorku ŭ parku Čaluskincaŭ možna sustreć značna čaściej, čym kaału tut.
A voś kienhuru — heta budzionnaść. Jedzieš kudy-niebudź — kienhuru ŭzdoŭž darohi skačuć. U niekatorych jany pa zadnim dvary mohuć prabiehčysia.
Infrastruktura
Hramadski transpart u Bryśbienie zładžany paskudna. Amal usie maršruty aŭtobusaŭ iduć u centr. Jon u ich jak kropka zboru, i ad jaho jany pramianiami razychodziacca pa roznych napramkach — heta značyć dabracca bieź pierasadki ŭ centry z adnaho pryharada ŭ druhi nie atrymajecca. Z našaha prypynku chodziać paru maršrutaŭ aŭtobusaŭ raz u paŭhadziny. Prapuściŭ adzin aŭtobus — ličy, što prapuściŭ niejkuju sustreču, nie trapiŭ u centr svoječasova. Tamu ŭsio zatočana pad mašyny.
Kramy i servisy, jakija nie źviazanyja ź ježaj, začyniajucca zvyčajna hadzin u piać. Kramy, jakija handlujuć ježaj, začyniajucca hadzin u vosiem. Užo hadzin u 9‑10 viečara ty ničoha nie znojdzieš. Usie ŭžo śpiać.
Z-za taho, što ŭdzień vielmi horača, pracoŭnyja na vulicy pačynajuć pracavać hadzin u piać ranicy. I paśla hadziny dnia jany ŭžo iduć kudy-niebudź za pakupkami, pa servisach. Ofisnyja rabotniki ŭ čatyry-piać hadzin zakančvajuć pracu, i im užo nie vielmi zručna. Ale pracadaŭcy zvyčajna łajalnyja: kali kamuści treba adyści da doktara abo mašynu na techahlad adahnać padčas pracoŭnaha dnia — heta o'kiej, heta narmalna.
Dadam, što tut chapaje tak zvanych «ruskich kramaŭ», u jakich pradajucca kvas, čorny chleb, zhuščonka, hłazuravanyja syrki, suški, siemki. Ale miascovaja zhuščonka taksama vielmi smačnaja. Tamu niejkaj nastalhii pa biełaruskich praduktach niama.
Pobač z Bryśbienam jość park zabaŭ z horkami, akvapark, jość vialiki akieanaryum, zaapark. Na ŭsio na heta možna kupić adzin ahulny kvitok na hod, i kožnyja vychodnyja jeździć adpačyvać. My niejak na adzin hod kupili, ale bolš nie kuplali. Viadoma, atrakcyjony cikaviejšyja, čym u tym ža parku Čaluskincaŭ. Ale ŭsio roŭna heta zabava na adzin hod.
Ja davoli vysoki, u mianie rost pad dva mietry. Mahčyma, tamu ja nie sustrakaŭ u Bryśbienie niejkich kryminalnych elemientaŭ. Chacia, kažuć, na kryminał tut narvacca možna. Kali b dačce spatrebiłasia prajści paru kiłamietraŭ pa načnym Bryśbienie — ja b nie adpuściŭ. U centry horada chapaje bamžoŭ. Kipić načnoje žyćcio, z pjanymi chłopcami i chłopcami pad kajfam.
Aŭstralijcy «racyjanalnyja, piśmiennyja, kamunikabielnyja», ale «frykaŭ taksama chapaje»
U Biełarusi, u ISsoft, ja pracavaŭ z amierykanskimi zamoŭcam i pryzvyčaiŭsia za toj čas da amierykanskaha akcentu. Ale akcent — heta sprava takaja. U ofisnych pracaŭnikoŭ u Aŭstralii asabliva i nie prajaŭlajecca niejki aŭstralijski akcent, jaki było b składana zrazumieć.
Jość miascovyja, jakija robiać akcent na svaim akcencie. Voś u ich svaja havorka, u ich niejkija svaje prykoły, śpiecyfičnyja aŭstralijskija słovy. Ich napačatku ciažka było zrazumieć. Ale potym pryzvyčajvaješsia.
Na moj pohlad, mocnaj roźnicy pamiž aŭstralijcami i biełarusami niama. Jany racyjanalnyja, piśmiennyja, kamunikabielnyja ludzi. Ja b nie skazaŭ, što tyja chłopcy, ź jakimi ja kantaktavaŭ u biełaruskim ofisie, adroźnivajucca ad ludziej u aŭstralijskim ofisie.
Jość u mianie siabar-aŭstralijec, ź jakim my znajomyja z majoj samaj pieršaj pracy tut, užo hadoŭ vosiem. Znosiny ź im u pobycie ci na siabroŭskija temy takija ž, jak znosiny ź biełarusami. Jość takoje mierkavańnie, što z aŭstralijcami nie atrymlivajecca pa dušach pahavaryć. Ja hetaha nie zaŭvažyŭ. Kali realna z kimści pasiabravać, to možna i pa dušach pahavaryć. A ź inšaha boku, ty ž i ŭ biełaruskim ofisie nie budzieš dušu vylivać kožnamu kalehu, słušna? Prafiesijnyja znosiny — jany adny, asabistyja znosiny — jany inšyja.
Frykaŭ tut taksama chapaje. U nas Hołd-Kost pobač jość, heta kurortny horad la mora. Tam jość adzin čuvak, hadoŭ 55‑60 jamu. I jon chodzić pa horadzie ŭ kupalniku-strynhach, jak u hałoŭnaha hieroja filma «Borat». I jamu narmalna. Usialakija ludzi tut jość, i «krakadziły Dandzi», i inšyja.
Biełaruskich supolnaściaŭ u Bryśbienie ja nie viedaju. Ruskamoŭnyja supolnaści jość — tam i biełarusy, i ŭkraincy, i ruskija. Ruskich, viadoma, bolš u takich supolnaściach. Palityčnyja pytańni ŭ takich hrupach nie ŭźnimajucca, u ludziej niejkija ŭžo svaje tut dumki, prablemy. Takoje navat moža być, što ŭ kampanii ja prosta nie viedaju, ź jakoha horada čałaviek, z Rasii jon ci z Ukrainy.
«Spakojna žyć, hladzieć na pryrodu, smažyć miaska na zadnim dvary»
Nie mahu skazać, što paśla vaśmi hadoŭ žyćcia ŭ Aŭstralii ja adčuvaju siabie tut całkam svaim. Ale nie adčuvaju i inšaziemcam. Jak u filmie «Brat-2» ruski taksist u Ńju-Jorku kazaŭ: «Radzima tam, dzie piataja kropka ŭ ciaple». Voś hetaksama i tut. Prosta žyvu. Dla mianie zaraz tut kamfortniej, čym u Biełarusi.
Mahčyma ŭsio źmienicca. Mahčyma, hadoŭ praź piać my źmienim svajo bačańnie i vierniemsia ŭ Jeŭropu, u jakuju-niebudź Šviecyju abo Narviehiju (heta nie dakładnyja płany — tak, naŭskidku). Nie budu śćviardžać, što ja tut zastajusia. Voś dačka, chutčej za ŭsio, zastaniecca. U jaje tut siabry, jaje koła znosin.
Usio dobra, aptymistyčna i kłasna było, napeŭna, u pieršyja try-čatyry hady. A zaraz užo pačynajuć uspłyvać niejkija takija, nie vielmi pryjemnyja rečy. Kupla svajho doma, naprykład — vielmi ciažkoje pytańnie, jakoje nie daje paŭnavartasna radavacca žyćciu. Heta vielmi doraha. Dla pakupki z kredytam patrebien peŭny pieršapačatkovy ŭznos, ad 5 da 20%. I vielizarny kredyt na 20‑30 hadoŭ.
U nas atrymlivajecca niešta adkładać z zarpłaty, ale za rostam cen na žyllo my nie paśpiavajem. Kali my pryjechali, siaredni dom kaštavaŭ kala 500 tysiač aŭstralijskich dalaraŭ. A zaraz heta kala miljona. Taki dom, jak naš, kaštuje 1,1 młn. Heta płošča mietraŭ u 200, dva pavierchi, čatyry spalni, na pieršym paviersie kuchnia i łaunž, sanvuzieł unizie, dva sanvuzły naviersie, bekjard [zadni dvor] z naviesam, traŭkaj, kustami ŭsiakimi, haraž na dźvie mašyny.
U cełym pakul usio nie vielmi dobra, ale i nie nastolki drenna, kab kudy-niebudź pierajazdžać.
Ci navažyŭsia b ja źjechać u Aŭstraliju, kali b žyŭ u Biełarusi siońnia i prymaŭ by rašeńnie ab emihracyi? Tak, i źjechaŭ by jašče ŭčora.
Parekamiendavaŭ by Aŭstraliju dla pierajezdu inšym biełarusam? Kali čałavieku važnyja padarožžy pa Jeŭropie, jeŭrapiejskija architektura, servis, načnoje žyćcio — tady, viadoma, nie varta. Ale kali čałaviek choča prosta spakojna žyć, hladzieć na pryrodu, smažyć miaska na zadnim dvary — tady adnaznačna varta siudy jechać.
Kamientary
U hetym roźnica ź Jeŭropaju. U Jeŭropie ahramiennaja kolkaść publičnaj infrastruktury zajmaccy čym zaŭhodna ŭ miescy ci na pryrodzie.
A byłych brytanskich kałonijach navat bujniejšyja harady značna na heta biadniejšyja. Plus tradycyjna luby park ci placoŭka buduć nasieleny bamžami i narkamanami z dylerami i aktyvistami praz tydzień.
Tamu kali turystam pryjazdžaješ u tyja ž Štaty, dumaješ, navošta im hetyja pačvarnyja karkasnyja budany... A kali pažyvieš chiba i dumaješ - i dzietkam pakoi, i na sport pakoj, i na pracu pakoj... Bo žyvieš albo ŭ mašynie, albo doma.