Piša Pavieł Sieviaryniec.
Praz try dni znajšli Jaho ŭ chramie,
Siadzieŭ siarod nastaŭnikaŭ, słuchaŭ ich
I raspytvaŭ ich.
Łuki 2:46
Čas u Pružanach spyniŭsia. Razhubleny. Nie viedaje, kudy dacca. Byccam i novy hod, ale jaki ž jon, chalera, novy — čym dalej, tym bolej u navinach prahladvaje be-u. Usio vakoł da ahidy znajomaje, i niamožna daŭmiecca, nu kolki jašče jano praciahnie, hetaje BY?!.
A miž tym 2012-ty ad naradžeńnia Chrystovaha — zabyty jubilej. 2000 hadoŭ tamu, kali Isusu spoŭniłasia dvanaccać, baćki padčas štohadovaj pilihrymki ŭ Jerusalim zhubili Jaho — i ŭrešcie adšukali tolki ŭ śviatyni. Jon raspytvaŭ nastaŭnikaŭ i ździŭlaŭ usich svaim rozumam. Adzinaja padzieja z žyćcia Chrysta ad dziacinstva da 30-hodździa, adznačanaja ŭ Jevanhiellach. Takim čynam, 2012: šukajecie Zbaŭcu? Jon u carkvie.
Akurat 1-ha studzienia, majučy kolki hadzinaŭ da viartańnia ŭ kamiendu, vandruju pa pružanskich chramach, sprabuju znajści štości novaje ŭ novym 2012-m. Pahatoŭ, niadziela.
U Spasa-Praabraženskaj carkvie na Horcy, dzie z časoŭ Vialikaha kniastva chavajuć pravasłaŭnych pa levy bok vulicy, a katalikoŭ — pa pravy, narodu poŭna. Što charakterna, dziasiataja hadzina ranku 1-ha, a pachu pieraharu — ani. Mužčynaŭ chiba tracina. Cicha: kali padčas nabaženstva raptam źvinić mabilny, ajciec Ihar raskacista papiaredžvaje: «Znajdu, čyj telefon — zašpurnu tak, što budziecie šukać na katalickich mohiłkach!»
U pružanskim kaściole, dzie kaliści nastajacielem pačaŭ svajo pastyrskaje słužeńnie kardynał Kazimir Śviontak, dzie za savietami zrabili dyskateku, u pieršy dzień novaha hoda zranku zaniatyja ŭsie łavy. Chor raśpiavajecca polskimi kaladkami: «Shwala na wysokości!..» Małady ksiondz-palak havoryć pa-rasiejsku, ale hałoŭnaja imša — biełaruskaja. Jełka pry ałtary, pieravitaja sinimi hirlandami, mihcić u takt akordam arhana. Pružancy tut apranutyja bolš dychtoŭna; žančyny vykštałconyja — ale mužčynaŭ jašče mienš, mo kožny piaty, navat z ulikam ministrantaŭ.
Jak ni dziŭna, u pružanskich kramach 1 studzienia pusta. Niavyspanyja kasirki dy šorchańnie niekalkich samotnych naviednikaŭ: padajecca, hetyja zajšli ŭ śviatyniu spažyviectva chiba što pavodle štodzionnaha zaviedzienaha rytuału i marna sprabujuć sfakusavać pozirki na palicach.
Biełaruskaje serca, jakoje pierahaniała kroŭ pa nahach, rukach dy kiškach, amyvała najdaražejšy straŭnik, filtravała ź piečani ałkahol, raptam staiłasia ŭ tryvožnym čakańni. Štodnia smakavać kiłbasku robicca, jak i ŭ 90-ch, raskošaj. Boža, kudy ž ciapier, a?!
I voś na Usianočnuju na pravasłaŭnaje Rastvo carkva pierapoŭnienaja. Zaducha.
Paspalitamu ludu cikava, što ž adbudziecca roŭna a dvanaccataj. Stajać, prysłuchoŭvajucca — da malitvy, da narodu, da siabie.Apoŭnačy zapalvajecca śviatło: Chrystos naradziŭsia!
Cud na Kalady.
Lud toŭpicca, padymajecca na dybački, kab uhledzieć — što tam, u stajency pad jełkami. Ničoha nie bačna. Pad manatonnaje čytańnie natoŭp pacichu rassmoktvajecca. Na liturhiju zastajucca viernyja. Zdajecca, u 2012-m usio jak zaŭždy.
I raptam — «dziń-dziliń!..» Dziciačyja hałasy. Školny chor śpiavaje biełaruskija kaladki! «Učora ź viačora», «Cichaja noč», «Maci Boža»… Piać biełaruskich, dźvie rasiejskija i navat adna ŭkrainskaja. Dla poŭnaha biełaruskaha mižmoŭnaha ščaścia nie staje chiba polskaj — toj samaj, z kaścioła. Cud druhi!
Narešcie, cud treci. Pasłańnie Patryjarcha Maskoŭskaha Kiryła čytajecca… taksama pa-biełarusku. Nastajaciel staranna vyhavorvaje «ŭ» dy «r», i chiba što pa vybuchnym «h» možna vyznačyć: takoje tut upieršyniu.
Biełaruskaść naradžajecca nanoŭ tam, dzie i naležyć nacyi z 1000-hadovymi chryścijanskimi karaniami.
Rastvo ŭ hłybincy zaŭždy bolš ciopłaje i blizkaje, čym u vialikim horadzie: usio-taki naradžeńnie Hospada adbyłosia ŭ stajni, u jaślach, u siamji. Dy i pastuchoŭ i mudracoŭ na tysiaču čałaviek nasielnictva tut chiba što pabolej.
Zrešty, bolšaść biełarusaŭ pakul što doma. U kramu ŭžo niama z čym — dajadajuć śviatočnaje, u chram — niama dziela čaho. Ale ŭžo robicca jasna: čym hłybiej kryzis, tym bolej narodu ŭrešcie kreknie dy pojdzie pašukać — dzie ž jany ŭsio-taki zhubili Boha?
Ujavicie sabie, słova «kryzis» pa-hrecku aznačaje «sud». Tak i ŭ Jevanhiellach — kryzis. Voś užo hod biełaruskija pratestanty kažuć, što i režym, i narod prachodziać sud Božy. Za ŭsio. Za złość i abyjakavaść. Za pjanstva. Pravasłaŭny ateizm. Ciarpimaść da zła. Strach.
Kryzis — pramaja daroha ad straŭnika da serca, ad kramy da chrama.
Jašče krychu — i biełaruski narod budzie hatovy šukać, dakul nie znojdzie. Ci hatovaja carkva?..
Jak i kaliści — słuchaje i raspytvaje, nie ścichaje dźviuchtysiačahadovym recham, prabiraje muraškami pa ŭsim ciele biełarusaŭ Sam Boh.
Hladzi jašče:Biełaruskaja hłybinia. Prakapovič na Poli cudaŭ
Biełaruskaja hłybinia. Malitva na Płoščy
Biełaruskaja hłybinia. Uśmieška Vaśkoviča
Biełaruskaja hłybinia. Paparać-ludzi
Biełaruskaja hłybinia. Šeśćsot tamoŭ Krašeŭskaha
Biełaruskaja hłybinia. Karani ŭ kryvi
Biełaruskaja hłybinia. Pad sercam Jeŭropy
Biełaruskaja hłybinia. Siem synoŭ Jova
Biełaruskaja hłybinia. Častka I
Biełaruskaja hłybinia. Kamienda
«Chavaješ svoj žach, bo heta škilet sa skuraj». Śviatłana Cichanoŭskaja pryznałasia, ci paznała Siarhieja praź piać hadoŭ2
Kamientary