«Тое, што Ізраіль зрабіў з Іранам, — гэта тое, што Расія хацела зрабіць з Украінай»

Як піша карэспандэнт па міжнародных справах The Wall Street Journal ураджэнец Украіны Яраслаў Трафімаў, усяго праз 48 гадзін пасля пачатку сваёй аперацыі супраць Ірана Ізраіль абвясціў, што дасягнуў панавання ў паветры над заходняй часткай краіны, уключаючы Тэгеран. Гэта тое, чаго Расія не змагла дамагчыся ва Украіне за тры з паловай гады поўнамаштабнай вайны.

Як адзначае Трафімаў, няздольнасць Расіі атрымаць кантроль над небам ад моманту няўдалай спробы захапіць Кіеў у лютым 2022-га прывяла да пазіцыйнага тупіка, траншэйнай вайны і масавых страт.

У сваю чаргу Ізраіль за 48 гадзін вайны з Іранам атрымаў паветраную перавагу. Ізраільскія самалёты пачалі скідваць бомбы з паветранай прасторы Ірана замест таго, каб спадзявацца на дарагія ракеты дальняга дзеяння.

Прыклад Ізраіля і памылкі Расіі

Нягледзячы на тое, што дзве вайны істотна адрозніваюцца паміж сабою — у ізраільскай кампаніі ў Іране няма традыцыйнага сухапутнага кампаненту — вопыт двух канфліктаў падкрэслівае важнасць даўно вядомага старога прынцыпу: хто валодае небам, той валодае ініцыятывай у вайне.

«Абедзве кампаніі дэманструюць фундаментальную важнасць перавагі ў паветры для дасягнення мэтаў. У выпадку расійска-ўкраінскай вайны мы бачым, што адбываецца, калі ніводзін з бакоў не можа гэтага дабіцца: тупіковая сітуацыя і пераход вайны на знясіленне. У выпадку ізраільска-іранскай вайны перавага ў паветры дае Ізраілю неабмежаваную свабоду для нанясення ўдараў над асобнымі рэгіёнамі, там, дзе ён яе атрымаў», —

тлумачыць генерал ЗША ў адстаўцы Дэвід Дэптула (David Deptula), які камандаваў авіяўдарамі супраць талібаў і «Аль-Каіды» ў Афганістане ў 2001-м.

Ізраіль пачаў аперацыю з выкарыстання невідзімак пятага пакалення F-35, мадэрнізаваных на ізраільскіх заводах. Пасля таго як асноўныя іранскія СПА былі знішчаны, да аперацыі далучыліся больш старыя F-15 і F-16. Ізраіль пачаў скідваць кіраваныя бомбы JDAM і Spice, якія больш танныя і больш распаўсюджаныя, чым ракеты з разбуральным эфектам.

Паводле брытанскага маршала ў адстаўцы Марціна Сэмпсана, які кіраваў паветранымі аперацыямі Вялікабрытаніі супраць «Ісламскай дзяржавы» ў Сірыі і Іраку, цяпер Ізраіль можа выкарыстоўваць увесь арсенал наступальнай зброі з максімальнай эфектыўнасцю. А вось Іран такой магчымасці не мае.

Павялічыць

Урокі з Украіны — і слабасць Ірана

Безумоўна, адзначае аўтар, ізраільская армія плануючы сваю ўласную кампанію супраць Ірана, уважліва прааналізавала расійскія правалы і ўкраінскія поспехі. Паводле аналітыкаў, галоўны ўрок: ВПС Ізраіля нашмат мацнейшыя і больш сучасныя за расійскія, у той час як Украіна значна лепш абараняецца, чым Іран.

«Ізраіль здолеў заспець Іран знянацку і атрымаў перавагу над яго сістэмамі супрацьпаветранай абароны, якія амаль па ўсіх параметрах былі значна прасцейшай мішэнню, чым украінскія СПА», — адзначае ваенны аналітык Майкл Кофман (Michael Kofman) з Carnegie Endowment.

А брытанскі маршал у адстаўцы Эдвард Стрынгер (Edward Stringer), які кіраваў паветранай кампаніяй у Лівіі ў 2011 годзе, лічыць, што поспех Ізраіля тлумачыцца не толькі тэхнікай, але культурай навучання, узаемадзеяннем з разведкай, інавацыямі і кібермагчымасцямі.

«Усё, што маюць рускія — гэта пілоты. Яны іх вучаць проста кіраваць лятаючай артылерыяй», -– іранізуе Стрынгер.

Іран, як і Украіна ў 2022 годзе, не меў сучасных самалётаў, здольных супрацьстаяць ворагу. Але ў адрозненне ад Украіны ён не арганізаваў эфектыўнай сістэмы СПА. Тэгеран спадзяваўся не на абарону, а на стрымліванне з дапамогай уласных ракет і падкантрольных рэгіянальных груповак.

Павялічыць

Але галоўны элемент гэтага стрымлівання — ліванская групоўка «Хезбала» — была фактычна знішчана ізраільскімі ўдарамі яшчэ летась. Акрамя таго, сувязі паміж Іранам і «Хезбалой» былі парушаныя праз калапс рэжыму Башара Асада ў Сірыі. Пазнейшыя авіяўдары Ізраіля па сірыйскіх сістэмах СПА расчысцілі Ізраілю паветраны калідор да Ірана, па якім цяпер без перашкод рухаюцца баявыя самалёты.

Фактар нечаканасці і ўнутраная слабасць Ірана

У 2022 годзе Украіна мела куды больш устойлівую супрацьпаветраную абарону: савецкія сістэмы С-300 і «Бук» прадэманстравалі сваю большую надзейнасць і інтэграванасць, чым у Ірана пасля нападу Ізраіля.

Не менш важным быў элемент нечаканасці. Дзякуючы папярэджанням заходняй разведкі аб падрыхтоўцы нападу з боку Расіі Кіеў паспеў расцягнуць і схаваць асноўную частку сваіх мабільных СПА.

Пасля таго, як некалькі расійскіх самалётаў былі збітыя над украінскімі гарадамі, расійская авіяцыя фактычна перастала лятаць за лінію фронту — і гэтая сітуацыя захоўваецца дагэтуль.

Каб ударыць па аб’ектах у глыбіні ўкраінскай тэрыторыі, Расія вымушаная выкарыстоўваць абмежаваныя запасы ракет ці дронаў, якія павольныя, малаэфектыўныя і маюць невялікую баявую нагрузку. Ва Украіны ж з’явіліся ўласныя ўдарныя беспілотнікі — і яна наносіць удары ў адказ.

У адрозненне ад Украіны Іран не чакаў удару. Часткова сваю справу зрабілі ізраільскія дэзынфармацыйныя заявы пра магчымы напад у выпадку, калі амерыкана-іранскія перамовы, запланаваныя на 15 чэрвеня, не прывядуць да прагрэсу. Атака пачалася на два дні раней.

У пачатку кампаніі ізраільскія спецпадраздзяленні трапілі на тэрыторыю Ірана і знішчылі СПА з дапамогай дронаў, аналагічна таму, як украінская разведка некалькі тыдняў таму пашкодзіла расійскія стратэгічныя бамбардзіроўшчыкі.

У той жа час Ізраілю ўдалося забіць большую частку вайсковага кіраўніцтва Ірана — яшчэ адна аперацыя, якая стала магчымай дзякуючы выдатнай працы шпіёнаў.

«У прынцыпе, тое, што Ізраіль зрабіў з Іранам, — гэта тое, што Расія хацела зрабіць з Украінай: яны думалі, што могуць правесці нейкую сакрэтную аперацыю і знішчыць украінскі рэжым», — сказаў Майкл Гаровіц (Michael Horowitz), ізраільскі аналітык.

«Але аказалася, што ўкраінскае грамадства мае ўстойлівасць і не так лёгка паддаецца пранікненню — у той час як у Іране рэжым настолькі непапулярны, што лёгка знайсці людзей, якія пагодзяцца працаваць з Ізраілем».

Іран працягвае абстрэльваць Ізраіль балістычнымі ракетамі, выклікаючы смерці і разбурэнні. Але, як сцвярджае генерал ЗША ў адстаўцы Цімаці Рэй (Timothy Ray), Ізраіль мае ўсё больш магчымасцяў знішчаць ракеты яшчэ на зямлі — да запуску.

Час, здаецца, цяпер на баку Ізраіля — прынамсі ў бліжэйшай перспектыве.

• 16
• 1
• 1
• 4
• 1
• 1
• 1
• 0