Я бывала ў Абхазіі шмат разоў — у мяне тут сям'я. Мне знаёмы кожны разбураны дом Сухумі, галькавыя пляжы, дарогі, па якіх прагульваюцца каровы, і горы, дзе час ад часу чуюцца стрэлы расійскіх салдат. Я бачыла жыццё людзей, у якіх святло бывае ўсяго па дзве гадзіны на дзень, а афіцыйных дакументаў няма зусім. Пры гэтым многія абхазы, нягледзячы на складанасці жыцця ў непрызнанай рэспубліцы, не ўяўляюць сабе пераезду. А ёсць і тыя, хто з-за сваіх пастоў у сацсетках ужо не можа вярнуцца дадому. Знаёма, праўда? Аб тым, як выглядае сёння жыццё на тэрыторыях, якія Пуцін называе «вызваленымі», мясцовыя жыхары апавядаюць у спецыяльным матэрыяле «Нашай Нівы».
З моманту пачатку поўнамаштабнага расійскага ўварвання ва Украіну і закрыцця звыклых турыстычных напрамкаў беларусы ўсё часцей выбіраюць для адпачынку Абхазію. Тыя, хто раней атрымліваў асалоду ад пляжаў Адэсы, Затокі і еўрапейскіх курортаў, вымушаныя шукаць альтэрнатывы. Беларускія тураператары прапануюць гатэлі Гагры, Піцунды і Сухумі, абяцаючы нізкія цэны, чыстае Чорнае мора, горы і каўказскую гасціннасць. Візу рабіць не трэба, але з Мінска дабірацца прыйдзецца з трыма перасадкамі амаль двое сутак.
З меркаванняў бяспекі ўсе імёны герояў, акрамя Даура Буава, зменены.
Прайшло трыццаць два гады з моманту заканчэння грузіна-абхазскай вайны, але многія з тых, хто тады збег, так і не вярнуліся дадому. Абхазія дагэтуль застаецца ў міжнароднай ізаляцыі. Толькі Расія, Нікарагуа, Науру, Венесуэла і Сірыя прызнаюць рэгіён незалежнай дзяржавай, у той час як астатняя частка свету лічыць Апсны (назва Абхазіі ў абхазскай мове) акупаванай часткай Грузіі.
Кожны, хто бываў у Абхазіі, пачне свой аповед з апісання неверагоднай прыроды, цёплага чыстага мора і каўказскай гасціннасці. Але скончыць яго, хутчэй за ўсё, гісторыямі пра закінутыя дамы, якіх тут нямала.
У Абхазіі яны не лічацца безгаспадарнымі. Часта гэта грузінскія, армянскія ці нават абхазскія дамы тых, каму давялося бегчы падчас вайны. Заняць іх нельга ні мясцовым жыхарам, ні дзяржаве. Яны застаюцца пустымі па розных прычынах: хтосьці пакуль не вярнуўся, у кагосьці няма грошай на рамонт, а хтосьці ўжо памёр, але дзеці пакуль не займаюцца аднаўленнем уласнасці.
Асабліва востра гэта адчуваецца ў горадзе-прывідзе — Ткварчэлі (Ткуарчал). 14 жніўня 1992 года паміж Грузіяй і Абхазіяй пачаўся ваенны канфлікт, пасля якога горад аказаўся моцна разбураным і практычна абязлюдзеў. Грузіны масава пакідалі свае дамы, і насельніцтва Ткварчэлі скарацілася з 21 000 да 4 500 чалавек.
«Вайна пачалася! Ура, ура! Мы ў школу не пойдзем!»
Джансух, Сухумі, 46 гадоў
Дзень пачатку вайны Джансух памятае, як сёння. Яму было 13. Разам з суседскім хлопчыкам яны сядзелі на балконе. Над домам завіс вайсковы грузінскі верталёт, які страляў па абхазскіх пазіцыях з такім грукатам, што практычна выляталі шыбы. «Вайна пачалася! Ура, ура! Мы ў школу не пойдзем!» — успамінае свае тагачасныя эмоцыі Джансух.
Калі я расказвала бацькам юных абхазаў пра беларускія школы, куды рэгулярна прыходзяць святары, міліцыянеры ці чыноўнікі, мае суразмоўцы здзіўляліся і казалі, што ў Абхазіі такога няма. Прапагандысцкіх сустрэч з дзецьмі не праводзяць. А вось удзельнікаў так званай «СВА» хапае. Амаль кожны абхаз ужо пабываў на пахаванні суседа, які вырашыў зарабіць на вайне ва Украіне.
Сёння ў абхазскіх школах па панядзелках гучыць гімн. На радасць мясцовых — абхазскі. На вуліцах часта можна ўбачыць дзяржаўны сцяг, а галоўнае свята — гэта дзень перамогі ў грузіна-абхазскай вайне, якая працягвалася 413 дзён. Яго адзначаюць 30 верасня. У гэты дзень у 1993 годзе грузінскія войскі адступілі.
Джансух кажа, што ў 1993—2008 гадах Абхазія сама забяспечвала самае неабходнае: паліва, харчовыя запасы, базавую медыцыну і працу сілавых структур.
У 2008 годзе Расія прызнала незалежнасць Абхазіі і за наступныя 17 гадоў пералічыла на патрэбы рэспублікі больш за 150 мільярдаў расійскіх рублёў (каля $2 млрд). Большая частка гэтых грошай пайшла на заробкі і пенсіі абхазаў. Яшчэ частка была інвеставаная ў транспарт, інфраструктуру, энергетыку і прамысловасць. Аднак вынікаў гэтых укладанняў мясцовыя амаль не бачаць: дзіцячых пляцовак амаль няма, дарогі разбітыя, а лячыцца абхазы ездзяць у Расію ці Грузію. З заробкамі таксама туга.
«Праца — гэта ўвогуле не наш канёк, — кажа Джансух. — У кагосьці ёсць дробны бізнэс, хтосьці працуе ў турызме. Але сезоннага даходу на сям'ю з чатырох чалавек не хапае, таму многія шукаюць дадатковыя крыніцы заробку. Вельмі распаўсюджаны майнінг».
Крыпта-фермы сталі вялікай праблемай для рэгіёну. З-за іх у 2024 годзе адбылося масавае аварыйнае адключэнне электрычнасці па ўсёй рэспубліцы, пасля чаго святло сталі даваць па графіку ўсяго на 2—4 гадзіны ў дзень. Тут і так апошнія пяць гадоў лічылася нормай не мець электрычнасці па некалькі гадзін у суткі. Сур'ёзны дэфіцыт выкліканы нізкім узроўнем вады ў Джварскім вадасховішчы на рацэ Інгуры і абмежаванай падачай электраэнергіі з Расіі.
Як паведамляла Мінэнерга Абхазіі, у кастрычніку 2025 года Ачамчырскі раён застаўся без электразабеспячэння з 10 да 16 гадзін. А ў лістападзе і снежні частковыя адключэнні на некалькі гадзін у дзень закранулі ўсіх жыхароў чарнаморскага ўзбярэжжа — ад Галі да Гагры.
У свой апошні прыезд у Сухумі ў 2022‑м я гуляла цэлымі днямі, разглядала дамы, надпісы, і, вядома, людзей. Мне запомніўся мужчына з халодным пранізлівым поглядам. Я сустракала яго кожны дзень, куды б я ні пайшла: у кавярню, у спартзалу, на набярэжную ці ў рэстаран. А потым я ўбачыла яго ў навінах: «11 студзеня 2025 года ў 14:00 у кафэ «Бісквіт» адбылася перастрэлка, якая скончылася трайным забойствам». Таго самага незнаёмца застрэлілі.
«Калі забіваць кожнага, з кім пабіўся, патронаў не хопіць», — гэтую бацькоўскую параду Джансух памятае дагэтуль, таму зброю з сабой не носіць. Але калі спатрэбіцца, кажа ён адкрыта, прывязе ў любой колькасці і куды заўгодна.
У Абхазіі многія ўзброеныя, і гэта з'яўляецца стрымліваючым фактарам: людзі разумеюць, што любая абраза можа скончыцца перастрэлкай. Можа быць, менавіта з-за гэтага — і яшчэ таму, што ўсе адзін аднаго ведаюць — сілавікі ў Абхазіі не ўжываюць зброю да сваіх жыхароў і нават не разганяюць пратэсты.
«Мы значна бліжэй да Еўропы, чым вы ў гэтым сэнсе. А зброі ў людзей больш, чым у мянтоў», — разважае мой наступны суразмоўца Мурад пра разгоны беларускіх пратэстаў. Аднак у астатнім сітуацыя, вядома, далёкая ад дэмакратыі.
«У нас партыі ствараюцца не вакол ідэй, а вакол прозвішчаў»
Мурад, Сухумі, 48 гадоў
Мурад дзеліцца: партыі ў іх ствараюцца не вакол ідэй, а вакол прозвішчаў.
«З'яўляецца на арэне, умоўна, Леон Бжанія (выдуманы персанаж. — НН) — і людзі ідуць за ім не з-за праграмы, а таму што ведаюць сям'ю, лічаць яе годнай і давяраюць. Тут падтрымка будуецца на рэпутацыі роду, а не на палітычных абяцаннях, — тлумачыць Мурад.
— Узгадаў смешны выпадак. У верасні 2004 года для падтрымкі Рауля Хаджымба, які балатаваўся ў прэзідэнты, запрасілі выступіць Алега Газманава. Ён выйшаў на сцэну і закрычаў у мікрафон: «Аджарыя, я з вамі!». Напэўна, перапіў чачы і нават не праверыў, куды прыехаў».
На Каўказе каля 10 рэспублік, у кожную з якіх уваходзяць дзясяткі рэгіёнаў і аўтаномій. А з улікам колькасці расійскіх войнаў за тэрыторыі з моманту распаду Савецкага Саюза, адрозніваць Асецію, Аланію, Абхазію і Аджарыю жыхарам іншых рэгіёнаў бывае цяжка.
Згодна з міжнародным правам, Абхазія — гэта акупаваная Расіяй частка Грузіі. Расія заяўляе, што Абхазія — незалежная дзяржава. Вось толькі валюта там расійская, тэлефонны код краіны +7, а транспартнага злучэння няма ні з адной краінай свету, акрамя Расіі. А яшчэ, пачынаючы з 2010 года, у Абхазіі пастаянна знаходзіцца каля 4 тысяч расійскіх вайскоўцаў — салдат 7‑й ваеннай базы. І вяшчаюць расійскія каналы з прапагандай.
«З тэрмінам «акупаваная тэрыторыя» я катэгарычна не згодны, — заяўляе Мурад. — Рускія ва ўпраўленні нашай дзяржавы адкрыта не ўдзельнічаюць. Хоць мы і знаходзімся пад іх вялікім уплывам. Але асабіста я лічу, што Лукашэнка і Пуцін — гэта два нягоднікі. Адзін трымае свой народ у рабстве, а другі наогул з глузду з'ехаў. Калі Лукашэнка хоць бы ні з кім не ваюе, то гэты ж звар'яцеў канчаткова. Пра вайну — асобная тэма. Я наогул не разумею, як абхазы, якія самі перажылі страшную вайну, могуць падтрымліваць, а яшчэ горш, ісці ваяваць у чужую краіну».
У 1992—1993 гадах абхазы назіралі жудасную карціну. Пахаванні праходзілі кожны дзень. За час вайны загінула каля 4000 чалавек. Для абхазскага этнасу, які налічвае крыху больш за сто тысяч, гэта была сапраўдная трагедыя.
«Мне здаецца, чым больш людзей маюць магчымасць бачыць свет, тым большая верагоднасць таго, што вайны не будзе», — лічыць Мурад.
Пасля 2014 года ў Абхазію прыязджаюць у асноўным расіяне і беларусы. Часцей за ўсё яны ўязджаюць з боку Расіі, праз пункт Псоу, чым фактычна парушаюць дзяржаўную мяжу Грузіі. Менавіта па гэтай прычыне штамп у беларускі пашпарт вам не паставяць.
«Каб сястра змагла прыехаць да нас у госці, я афармляў спецыяльнае запрашэнне. Яна ўязджала з боку Грузіі: спачатку прайшла іх кантроль, потым расійскі, і толькі затым — наш. У апошні раз расіяне трымалі яе на допыце амаль гадзіну, але ўсё было культурна і ветліва. Хоць я, вядома, супраць таго, каб на нашай мяжы былі прадстаўнікі трэцяй дзяржавы», — кажа Мурад.
На Каўказе прынята клапаціцца пра ўсіх сваякоў, таму я вельмі здзівілася, калі пачула, што ў Абхазіі ёсць дом састарэлых. Але мясцовых там няма — тут жывуць старыя з Расіі, Грэцыі і іншыя прыезджыя. Калі ў дом састарэлых паселяць абхаза, яго сям'я ніколі не ачысціцца ад ганьбы. Такое ж стаўленне тут і да дзіцячых дамоў: туды адпраўляюць дзяцей з праблемных сем'яў, але не абхазскіх.
Розніца ў стаўленні да мясцовых і турыстаў адчуваецца паўсюль. Ідзеш па рынку і заўважаеш, што персікі, якія толькі што каштавалі 100 расійскіх рублёў (1,2 даляра), для цябе раптам становяцца па 200.
Мая знаёмая, якая амаль 20 гадоў жыве ў Абхазіі, увесь час сутыкаецца з бытавой дыскрымінацыяй. Быў выпадак, калі яна прыйшла з дзецьмі ў парк малпаў, дзе для абхазаў да 14 гадоў уваход бясплатны. На касе супрацоўніца запатрабавала аплату, а пасля названага прозвішча абвінаваціла жанчыну ў хлусні. Толькі калі падышоў яе муж-абхаз, супрацоўніца папрасіла прабачэння за «непаразуменне».
Выключэнне — глыбокая жалоба: «Пакуль ты ў закрытай чорнай блузцы і доўгай чорнай спадніцы — ты для ўсіх тут свая».
«У Абхазіі ўражвае беражлівае стаўленне да цяжарных і дзяцей. Але нараджала я двойчы не тут»
Карына, 38 гадоў, пераехала ў 2008 годзе ў Абхазію з Расіі
«У Абхазіі ў дактароў павышаная адказнасць: калі нешта пойдзе не так, сям'я пацыента прыйдзе разбірацца. Гэта разумеюць усе медработнікі, — тлумачыць Карына. — Афіцыйна медыцына тут бясплатная, але на практыцы кожны стараецца пакінуць колькі можа — і за звычайны прыём, і за кропельніцу, і за роды».
Карына кажа, што ў многіх сем'ях дагэтуль захоўваюцца архаічныя ўяўленні пра хваробы і лячэнне. Напрыклад, псіхічныя расстройствы тут лічаць чымсьці сакральным і суправаджаюць рытуаламі. З вятранкай і адзёрам звязаныя строгія забароны: калі хтосьці ў сям'і захварэе, то мужчынам 40 дзён нельга галіцца, паляваць, забіваць жывёл (нават насякомых у доме), хадзіць на пахаванне ці займацца сексам. А некаторыя штодня ставяць свечкі ці вараць абрадавую кашу.
«Мне падабаецца жыць у Абхазіі. Асабліва ўражвае беражлівае стаўленне да цяжарных і дзяцей. Але нараджала я двойчы не тут. Чаму я выбрала нараджаць у Расіі? Таму што хацела, каб у маіх дзяцей было расійскае грамадзянства. Абхазія — гэта непрызнаная дзяржава, а я хачу забяспечыць ім нармальную будучыню, хачу, каб яны потым паступілі ва ўніверсітэт у Расіі».
Непрызнаны статус Абхазіі абмяжоўвае яе жыхароў у базавых магчымасцях. Іх пашпарт амаль нідзе не прызнаецца, з-за чаго людзі не могуць свабодна выязджаць вучыцца ці працаваць куды-небудзь, акрамя Расіі. Пры гэтым калі я пытаюся ў Джансуха, ці мог бы ён хаця б проста дзеля зручнасці аформіць грузінскі пашпарт, ён нават не дае мне дагаварыць: «Ні за што. Гэта знявага. Навошта мне пашпарт варожай дзяржавы?»
«Нават у дзяцінстве я адчуваў велізарнае напружанне паміж нашымі народамі. У той час грузіны абхазам машыны не прадавалі, нават калі тыя давалі больш грошай. Дамы на абхазаў не афармлялі — даводзілася сваякоў з Тбілісі прасіць дапамагчы з дакументамі. Я і сёння думаю, якое шчасце, што мы тады ад іх пазбавіліся, інакш яны б нас як саранча тут зжэрлі», — упэўнены Джансух.
Абхазы і грузіны адрозніваюцца мовай, паходжаннем і менталітэтам. Агульнымі застаюцца некаторыя культурныя традыцыі, якія сфарміраваліся пад уплывам блізкага суседства.
«Я лічу, што грузіны — выдатныя людзі. Але ў іх ёсць адзін мінус — нацыяналізм. Яны могуць зрабіць табе шмат добрага, а потым сказаць, што ты г**но толькі таму, што ты не грузін», — тлумачыць Джансух.
Ад абхазаў я часта чула расказы пра тое, што ў савецкія часы грузіны паўсюдна ўціскалі іх мову. Шыльды былі грузінскія, тэлебачанне грузінскае, навучанне — на грузінскай. Мінула 32 гады з таго часу, як ніводзін грузін не можа і слова прамовіць у самавызначанай рэспубліцы, але праблема абхазскай мовы так і не вырашылася.
У дзіцячых садках ёсць рускія і абхазскія групы, і выхавальнікі гавораць з дзецьмі на дзвюх мовах. У абхазскіх групах дзяцей менш — як і носьбітаў мовы ў цэлым. У абхазскіх школах навучанне на роднай мове даступна толькі да 4‑га класа, а далей — каля трох гадзін у тыдзень на мову і літаратуру.
Гісторыя Абхазіі, якая змясцілася ў 320 старонак падручніка для ўсіх вучняў з 5‑га па 9‑ы клас, — на рускай. Канстытуцыя напісана на рускай, судаводства — на рускай. У тэатры, у меню рэстаранаў, у дзяржустановах — і тут абхазская мова амаль не выкарыстоўваецца.
Яшчэ адна асаблівасць жыцця ў непрызнанай рэспубліцы — адсутнасць міжнароднай пошты і глабальных транспартных кампаній. Няма тут і звыклых магазінаў мас-маркету: ні Zara, ні H&M, ні Adidas. Часцей за ўсё мясцовыя карыстаюцца расійскім маркетплэйсам «Вайлдберрыс». Дастаўку аформіць можна толькі да Адлера ў прыгарадзе Сочы, а адтуль ужо забіраць трэба самастойна. Затое ў супермаркетах Сухумі шмат беларускіх прадуктаў: малочка «Брэст-Літоўск» і «Савушкаў», «Мінскія каўбасы» і нават прысмакі ад «Камунаркі».
«Я хачу, каб Украіна была, але маленькая»
Джансух, Сухумі, 46 гадоў
Калі ў жніўні 2008 года канфлікт вакол Паўднёвай Асеціі перарос у баявыя дзеянні, Джансух паехаў туды ваяваць на баку Расіі. Ён кажа, што паехаў за Абхазію, хацеў звесці старыя рахункі яшчэ з часоў грузіна-абхазскай вайны.
— Ты ведаеш, я часта слухаю радыё «Спутнік», і там усе вайсковыя эксперты, расійскія прапагандысты, не разумеюць, чаму іх армія ваюе так бяззуба. Яны лічаць, што трэба наносіць значна больш адчувальныя ўдары па Украіне, каб у яе наогул не засталося дзяржаўнасці.
— Ну, а ты як да гэтага ставішся? Ты хочаш, каб Украіны не было?
— Я хачу, каб яна была, але каб гэта была вельмі маленькая краіна, якая ніколі нікому больш не зможа пагражаць.
— А каму пагражала Украіна?
— Ну, мы зараз будзем гаварыць пра гэта ці пра Абхазію?
У адрозненне ад беларускіх каналаў, па абхазскім тэлебачанні Джансух прапаганды вайны не сустракаў. Але на расійскіх каналах, якія даступныя ў кожным доме, гэта адбываецца пастаянна.
«Людзі вераць усяму, што па тэліку паказваюць»
Дзінара, 40 гадоў, пераехала з Украіны ў 1999 годзе
«Насамрэч людзі тут, праз сваю неадукаванасць і абмежаванасць, вераць усяму, што па тэліку паказваюць. А прапаганда тут добра працуе. Таму большасць Пуціна любіць, абажае і гатовая на яго маліцца. Але я і мая сям’я катэгарычна супраць. Дарэчы, пра вашыя беларускія пратэсты я таксама многае ведаю — сачыла ў ютубе за тым, як там усё разгортвалася. Палітыкай цікаўлюся, таму і катэгарычна супраць вайны і старых тыранаў — Лукашэнкі і Пуціна», — дзеліцца Дзінара.
Яна ўспамінае, што да 2008‑га ўзровень жыцця ў Абхазіі быў нізкі, а ўзровень злачыннасці наадварот — высокі. Працы не было і ў цэлым ва ўсім адчувалася неўладкаванасць. Сухумская набярэжная была ўся ў ямах і не асвятлялася. Пасля таго, як Расія прызнала Абхазію і ўзяла пад свой кантроль, павольна нешта пачалі адбудоўваць.
«У Абхазіі, вядома, ёсць моманты, якія мяне не задавальняюць. Але калі параўноўваць з Расіяй, там бы я жыць не стала. Прычын — мноства. Мне не падабаецца Расія, гэта краіна-агрэсар. Мне не падабаюцца людзі, якія там жывуць. Тым больш цяпер, калі там блакуюць усё на свеце. Цяпер у нас і інстаграм, і ютуб працуюць. І я, у прынцыпе, магу выказваць сваё меркаванне. Пакуль яшчэ», — дадае Дынара.
Аднак гэта адносіцца не да ўсіх. 19 мая 2022 года абхазскія спецслужбы завялі крымінальную справу па артыкуле «дзяржаўная здрада» супраць ураджэнца Ткварчэлі (таго самага горада-прывідa) Даура Буава. Цяпер ён жыве ў Грузіі.
«Калі я цяпер паеду ў Абхазію, там мне зробяць паказальны суд»
Даур Буава, 30 гадоў, Ткварчэлі — Тбілісі
«Да 2021 года я жыў у Абхазіі і запісваў відэа пра рэлігію — напрыклад, параўноўваў іслам і хрысціянства. Аднойчы я выпадкова трапіў на стрым у тыктоку, дзе абхазы і грузіны лаяліся і спрачаліся, хто з іх каму вораг. Тады я быў проста назіральнікам: спакойна і з цікавасцю да ўсяго падыходзіў, не спрабаваў каго-небудзь абразіць і ўсяго толькі выказваў сваю пазіцыю. Але словы аднаго блогера мяне зачапілі, і я вырашыў паехаць у Грузію і пагутарыць з ім асабіста. Ужо ўвечары ў дзень прыезду мяне прымалі ў сябе дома тыя, каго я ўсё жыццё лічыў ворагамі», — узгадвае Даур.
Ён кажа, што доўгія гады быў упэўнены: «Грузінскіх дзяцей вучаць з самага нараджэння таму, што абхазы — гэта ворагі, і іх трэба вынішчыць. Я так думаў таму, што ў мяне была толькі адна крыніца інфармацыі (расійскае тэлебачанне. — НН)».
Пажыўшы месяц у Тбілісі, Даур усвядоміў, што ніякай варожасці да яго як да абхаза ў Грузіі няма. Наадварот, людзі цёпла рэагавалі, пыталіся, чым дапамагчы, і называлі яго «братам».
«Я падумаў, што наша абхазскае ўяўленне пра грузінаў як пра ворагаў моцна перабольшанае. Выклаў відэа з гэтымі думкамі ў сетку — і лёг спаць. Раніцай я прачнуўся знакамітым», — кажа Даур.
Праз некалькі дзён на галоўным тэлеканале Абхазіі начальнік службы бяспекі Роберт Кіут абвясціў Даура ў вышук.
«Павесілі на мяне ярлыкі — я і вораг народа, і здраднік. Я быў у шоку. Але калі ўсё гэта пераасэнсаваў, пераканаўся, што зрабіў усё правільна. Яны хочуць мяне заткнуць, пасадзіць у турму і схаваць праўду ад астатніх. Ім не выгадна, каб нашы людзі ведалі, што Грузія гатовая дапамагаць», — лічыць ён.
Даур адзначае, што ў Грузіі абхазам прадастаўляюць бясплатную адукацыю, медыцыну, дапамогу і часовае жыллё для бежанцаў.
«Прыблізна два гады таму мне патэлефанаваў адвакат і сказаў, што як толькі я вярнуся, адразу пачнецца суд. Я прапанаваў правесці пасяджэнне праз тэлемост, але адвакат проста сказаў, што нават пры поўнай невінаватасці такую справу выйграць немагчыма. Мне ж параілі прыехаць, папрасіць прабачэння і «згладзіць віну», адслужыўшы разам з так званымі «нашымі хлопцамі на «СВА»», — распавядае Даур. — «Я разумею, калі б Украіна на нас напала. А так навошта мне дзеля чужых інтарэсаў браць у рукі зброю? Мы ж на Каўказе жывём».
Даур заяўляе, што сёння ў Абхазіі ўсё вырашае Расія. Ён лічыць, што ўлады праводзяць палітыку, накіраваную на тое, каб абхазская моладзь не кантактавала з грузінамі.
«Пра гэта заяўляў і мінулы так званы прэзідэнт, і цяперашні менеджар рэспублікі. Дайшло да таго, што супрацоўнікі СДБ (Службы дзяржаўнай бяспекі) прыйшлі да хлопца, які ў жывым эфіры паказваў грузіну Абхазію, і прымусілі яго выбачацца на камеру. Яшчэ быў выпадак — знаёмы выставіў пост у сябе ў тэлеграм-канале з пасылам, маўляў, навошта мы ідзём ва Украіну ваяваць за інтарэсы Расіі. На наступны дзень прыехалі эфэсбэшнікі і звезлі яго ў Маскву. Дзе ён цяпер, да гэтага часу невядома», — кажа Даур.
Даур Буава цяпер жыве ў Тбілісі, ён жанаты з грузінкай, піша кнігу і займаецца актывізмам. Разам з грузінам Міхаілам Кваташыдзэ ён заснаваў арганізацыю «Амра», што ў перакладзе з абхазскай мовы азначае «сонца». У стрымінгах і падкастах яны распавядаюць пра магчымасці, якія адкрывае свабодны свет. Заклікаюць моладзь Абхазіі і Грузіі аб’ядноўвацца і змагацца супраць агульнага ворага — расійскай прапаганды.
Апошняе пытанне, якое я задаю Дауру, — тое самае, якое тысячы беларусаў задаюць адзін аднаму на працягу апошніх пяці гадоў.
— Як думаеш, ты калі-небудзь вернешся дадому?
— Вярнуся. Абавязкова вярнуся.
Цяпер чытаюць
Бліжэйшым часам будуць вызвалены больш за 150 палітзняволеных36
Каментары