Navukoŭcy: Šakaład chutka moža stać raskošaj, jakuju nie ŭsie zmohuć sabie dazvolić
Budučynia pierapracoŭki kakavy apynułasia pad pahrozaj z-za tryvožnaha supadzieńnia šerahu faktaraŭ: ad hłabalnaha paciapleńnia da nasiakomych i hienietyčnych asablivaściaŭ kakavy, abo šakaładnaha dreva. Niekatoryja daśledčyki zajšli ŭ svaich piesimistyčnych prahnozach nastolki daloka, što pradrakajuć ŭ bližejšyja 40 hadoŭ hibiel usioj šakaładnaj industryi, abjom jakoj aceńvajecca ŭ 98 miljardaŭ dalaraŭ.

Pavodle daśledavańniaŭ, praviedzienych kampanijaj Euromonitor, u 2016-2017 hadach suśvietnaj popyt na šakaładnuju kandytarskuju pradukcyju pieravysiŭ 7450 ton, padskočyŭšy bolš čym na 10% u paraŭnańni z pakazčykami piacihadovaj daŭniny.
Apietyt u asnoŭnym padahravajecca pavieličeńniem spažyvańnia ŭ Kitai i Indyi — dźviuch najbolš nasielenych krainach śvietu. Ale bolš za ŭsio łasunoŭ žyvie ŭ ZŠA, dzie spažyvajecca 20% suśvietnaj vytvorčaści šakaładu. Pry hetym samaje vysokaje spažyvańnie šakaładu na dušu nasielnictva — ŭ Šviejcaryi.
Niadaŭniaje apytańnie, praviedzienaje ahienctvam Bloomberg siarod trejdaraŭ, analitykaŭ i brokieraŭ, demanstruje, što prapanova kakava-baboŭ moža pieravysić popyt na 97 500 ton u siezonie 2017/18, što niadrenna, ale tolki kali vy źjaŭlajeciesia spažyŭcom hetaj pradukcyi, bo pieravytvorčaść upłyvaje na košt tavaru — cana na kakavu ŭpała. U kancy 1970-ch jana dasiahała 4 tysiač dalaraŭ za tonu, ale z tych časoŭ nikoli bolš nie ŭzdymałasia na taki ŭzrovień. Ciapier cana składaje 2138 dalaraŭ za tonu. Takoje padzieńnie koštaŭ baluča bje pa vytvorcach.
Asnoŭnaja masa praduktu pastupaje na rynak ź biednych krain: najbujniejšyja vytvorcy znachodziacca ŭ Afrycy. Dźvie ź ich, Kot-dJIvuar i Hana, vyrablajuć bolš za pałovu ŭsioj kakavy ŭ śviecie. Ale fiermiery, jakija jaho vyroščvajuć, atrymlivajuć usiaho 6,6% sumy vyručanaj ad realizacyi hatovaha praduktu.

Źmieny klimatu
Kakava, abo šakaładnaje dreva, raście ŭ tropikach i maje patrebu ŭ vilhotnym klimacie, ź nievialikaj kolkaściu zasušlivych dzion i častymi daždžami, što tłumačyć, čamu płantacyi ŭ asnoŭnym raźmieščanyja na vuzkim učastku pa abodva baki ad ekvatara. Najmienšyja źmieny nadvorja mohuć sapsavać uradžaj, tamu hłabalnyja źmieny klimatu nie spryjajuć raźvićciu industryi.
U dakładzie, niadaŭna apublikavanym Instytutam inavacyjnaj hienietyki Kalifarnijskaha ŭniviersiteta, dajecca prahnoz, pavodle jakoha klimatyčnyja źmieny ŭ najbližejšym dziesiacihodździ istotna pamienšać płoščy, prydatnyja dla vyroščvańnia kakavy.
Daśledavańnie Mižuradavaj hrupy ekśpiertaŭ pa źmienie klimatu taksama kaža ab tym, što Kot dJIvuar i Hana pazbaviacca mahčymaści vyroščvać hetuju kulturu na značnaj častcy svaich terytoryj.
Pir dla parazitaŭ
Kali na radzimie kakavy, u basiejnie raki Amazonki, drevy navučylisia supraćstajać patahienam, to ŭ Afrycy, kudy raślina była zaviezienaja jeŭrapiejskimi kałanizatarami ŭ XIX stahodździ, spravy iduć inakš.
«Hetyja raśliny byli vyrvanyja z naturalnaha asiarodździa i pieraniesienyja na inšy kantynient va ŭmovy, da jakich jany nie byli adaptavanyja. Pakolki drevy kakavy nie padviarhalisia sistematyčnaj sielekcyi, jany nie adroźnivajucca hienietyčnaj raznastajnaściu, i virusy lohka pieraadolvajuć ich abaronu», — kaža Džudzi Braŭn, virusołah Aryzonskaha ŭniviersiteta.

Siarod pahrozaŭ — nasiakomyja i hrybkovyja infiekcyi. Prykład — uspyška infiekcyi ŭ paŭnočna-ŭschodniaj Brazilii ŭ kancy 1980-ch hadoŭ. U vyniku epidemii ŭ pieryjad z 1991 pa 2000 hod vytvorčaść kakavy skaraciłasia z 320 da 191 tysiač ton u hod.
Ciapier adziny sposab baraćby z takimi infiekcyjami — źniščeńnie chvorych raślin. Ale prablema palahaje ŭ tym, što drevy mohuć zastavacca zaražanymi doŭhi čas, pierš čym źjaviacca pieršyja simptomy. U vyniku chvaroba moža pierakinucca na susiednija raśliny pierš, čym krynica infiekcyi budzie vyjaŭlena.
Daśledavańni
Kamanda Džudzi Braŭn va Univiersitecie Aryzony pracuje ŭ supracoŭnictvie z hihantam kandytarskaj industryi, Mars Inc., sprabujučy raspracavać malekularny test, pry dapamozie jakoha fiermiery zmohuć vyznačać chvaroby raślin na rańnich stadyjach.
Hrupa ź Instytuta inavacyjnaj hienietyki taksama ekśpierymientuje z hiennym materyjałam, kab zrabić kakavu bolš ustojlivaj da parazitaŭ i infiekcyj.
Kamientary