Historyk Paškievič: Fiaduta viedaje, što takoje miesca ŭ historyi, i dumaje pra jaho navat za kratami
Historyk Alaksandr Paškievič u fejsbuku adhuknuŭsia na apublikavany siońnia amal poŭny tekst apošniaha słova Alaksandra Fiaduty ŭ łukašenkaŭskim sudzie. Jon ličyć, što heta pramova sapraŭdnaha intelektuała, jakaja śviedčyć pieradusim pra toje, što złamać za kratami hetaha čałavieka nie ŭdałosia.
Ja i raniej pavažaŭ Alaksandra Fiadutu, a paśla taho, jak aznajomiŭsia z apublikavanym siońnia amal poŭnym tekstam jahonaha apošniaha słova na sudzie, staŭ pavažać jašče bolš. Bo z hetaha vystupleńnia vynikaje pieradusim toje, što niahledziačy ni na što hety čałaviek ź vielmi słabym zdaroŭjem, jaki jaŭna nie stvorany dla isnavańnia ŭ niečałaviečych umovach łukašenkaŭskaj turmy i admysłova siabie da ich nie rychtavaŭ, maralna nie złamany.
Jon nie prosić prabačeńnia ci litaści ŭ svaich kataŭ, nie kajecca pierad imi — ale abvinavačvaje.
Prytym robić heta jak sapraŭdny intelektuał — arhumientavana, daścipna, uzvažana, z histaryčnymi paralelami i tonkaj ironijaj. Vidavočna vystup zahadzia hruntoŭna pradumany, asensavany. Heta nie niešta adčepna-farmalnaje, heta cełasny publicystyčny tekst, jaki, jak litaraturaznaviec Fiaduta dobra viedaje, budzie ŭ budučyni drukavacca ŭ zborach jahonych tvoraŭ. I siarod inšaha budzie spryčyniacca da vyznačeńnia jahonaha miesca i vobrazu ŭ historyi.
A što takoje miesca ŭ historyi — daśviedčany historyk-litaraturaznaŭca viedaje jak nichto inšy. I dbaje pieradusim pra jaho navat za kratami. Bo praź bijahrafii svaich hierojaŭ daŭno zrazumieŭ — usio miniecca, a voś heta zastaniecca.
Tamu i apošniaje svajo słova jon havoryć, viadoma, nie dla sudździaŭ i prakuroraŭ, jakija tolki anturaž, a dla ŭsich nas. I dla historyi.
Dumaju, hłybokija histaryčnyja viedy dapamahajuć Alaksandru Iosifaviču nie ŭpaści ducham i za kratami. Bo kamu, jak nie jamu, viedać, što historyja moža rabić samyja mudrahielistyja zihzahi, i los palityčnych viaźniaŭ, asudžanych na samyja niejmavierna žorstkija terminy, moža mianiacca ŭvadnačas i raptoŭna. Navat kali ničoha, zdavałasia b, hetaha nie praročyć. Pieršyja robiacca apošnimi, apošnija pieršymi, a sudździ z padsudnymi mianiajucca miescami.
Zrešty, jon i sam pra heta naprykancy pramovy, źviernutaj niepasredna da sudździaŭ, skazaŭ. Jany, viadoma, heta puścili mima vušej, nie ichni ŭzrovień. Ale my to ŭsio razumiejem. I razam ź im spadziajemsia.
Kamientary