Kultura1111

U Prazie ŭračysta adkryli pamiatny znak na miescy drukarni Skaryny

U cyrymonii pryniała ŭdzieł Śviatłana Cichanoŭskaja. Prama na miescy byŭ prademanstravany «drukarski sakret» pamiatnaha znaka.

Stvareńnie drukarskaha adbitku z pamiatnaha znaka. Fota: Radyjo Svaboda

Znak ŭ bruku tratuara Staramiesckaj płoščy ŭstanavili jašče ŭ mai 2023 hoda. Jon spałučaje ŭ sabie sihniet Skaryny — pramianistaje Sonca z prytulenym maładzikom — z łacinskim nadpisam «Domvs Severini. Institoris» (Dom kupca Sieviaryna).

Ideja ŭstanoŭki znaka, jak i jaho kancepcyja naležać słavistu i skarynaznaŭcu Illi Lamieškinu, dacentu Karłavaha ŭniviersiteta. Jon z 2017 hoda zajmajecca asobaj Skaryny i zrabiŭ šerah važnych adkryćciaŭ. Jak my ŭžo pisali, Lamieškin ź Piatrom Vojtam vyjavili, što na adzinym viadomym partrecie drukara niama nijakich vusoŭ, tolki cień ad nosa.

Taksama Lamieškin identyfikavaŭ miesca, na jakim, imavierna, stajaŭ dom, drukarniu ŭ jakim Skaryna arandavaŭ u 1517-1519 hadach.

Drukarnia była zasnavanaja Skarynam pry padtrymcy vilenskich miecenataŭ Jakuba Babiča i Bahdana Ońkava. U Prazie Skaryna nadrukavaŭ u 1517-1519 hadach 23 knihi Staroha Zapavietu. Na dumku Lamieškina, heta było zroblena ŭ domie kupca Sieviaryna na siońniašniaj Mikułašskaj vulicy, jakaja adychodziła ad kaścioła Śviatoha Mikułaša. Budynak, dzie mieściłasia drukarnia, byŭ źniesieny, i ŭ 1838-1848 hadach na jaho miescy pabudavali nieahatyčnaje kryło Staramiesckaj ratušy. 

Častka płana Prahi 1816 hoda, zroblenaha Jozefam Jutnieram. Čyrvonaj strełkaj paznačana miesca, dzie znachodziłasia drukarnia Sieviaryna

Častka płana Prahi 1816 hoda, zroblenaha Jozefam Jutnieram. Čyrvonaj strełkaj paznačana miesca, dzie znachodziłasia drukarnia Sieviaryna

U čas Pražskaha paŭstańnia ŭ 1945 hodzie ratuša zhareła, paśla taho jak 8 maja, za niekalki hadzin da padpisańnia kapitulacyi, niamieckija vojski abstralali jaje. Ruiny źnieśli paśla vajny. Jašče pry nacystach źjaŭlalisia prajekty pierabudovy hetaha kvartała pa tahačasnaj modzie, mnostva madernisckich prajektaŭ prapanavali ŭ paślavajennaj kamunistyčnaj Čechasłavakii, ale nivodny ź ich nie byŭ realizavany — tut uźnik skvier, redki zialony kutočak u ščylnaj staroj pražskaj zabudovie, raskryty ŭ bok Staramiesckaj płoščy.

Vyhlad znaka na mierkavanym miescy pražskaj drukarni Skaryny

Vyhlad znaka na mierkavanym miescy pražskaj drukarni Skaryny

Ideja ŭstalavać tut znak źjaviłasia ŭ 2020 hodzie, ale da realizacyi sprava dajšła tolki ciapier. Finansavuju padtrymku akazaŭ zusim nie biełaruski bok, jak možna było b čakać, a Litva. Jakraz litoŭskaje pasolstva ŭ Prazie viało pieramovy z haradskimi ŭładami i było hałoŭnym ruchavikom pracesu. Padtrymaŭ taksama Polski instytut u Prazie, dałučaŭsia i Ofis demakratyčnych siłaŭ Biełarusi ŭ Čechii.

Mastackaje rašeńnie znaka vykanaŭ češski mastak i ilustratar Iržy Ałtman (Jiří Altmann). Ale ŭsie elemienty na znaku majuć niezvyčajny lustrany vyhlad.

Aŭtary tłumačać, što heta było zroblena naŭmysna, jak pierajmańnie drukarskaj litary (littera), admysłovaha prostavuholnaha bruska z reljefnaj lustranoj vyjavaj, jakaja paśla adbivałasia na papiery. Taki ž adbitak možna atrymać i ad novaha znaka, kali nanieści na jaho farbu i prykłaści arkuš. 

Sihniet Skaryny z vyjavaj sonca i maładzika z tytulnaha arkuša Biblii, vydadzienaj u 1517 hodzie.

Sihniet Skaryny z vyjavaj sonca i maładzika z tytulnaha arkuša Biblii, vydadzienaj u 1517 hodzie.

Darečy znak, jak možna zrazumieć z nadpisu, pryśviečany nie tolki Skarynu, bo, mahčyma, u tym ža domie Sieviaryna ŭ 1488 hodzie była vydadziena pieršaja drukavanaja Biblija na słavianskaj movie — Pražskaja Biblija.

Heta daloka nie adziny napamin, jaki majecca pra biełaruskaha pieršadrukara ŭ Prazie.

Na susiedniaj vulicy, na ścianie ŭ dvoryku Klemiencinuma, u 1996 hodzie ŭstalavali miemaryjalnuju došku ŭ jahony honar, choć hetaje miesca nijak nie źviazanaje ź dziejnaściu drukara.

U tym ža hodzie ŭ skviery na Hradčanach pastavili poŭnafihurny pomnik Francysku Skarynu: niekalki hadoŭ paśla viartańnia ŭ Prahu były drukar pa zaprašeńni karala Fierdynanda I pracavaŭ batanikam u sadzie, raźbitym niepadalok.

Kamientary11

  • Nievierahodnyja
    24.03.2024
    Dziakuj Śviatłanie Cichanoŭskaj za Francyska Skarynu!
  • Patomak Skaryny
    24.03.2024
    Dziakuj, kaniešnie, litoŭskamu boku za finansavańnie prajektu. Ale ž i cikava mnie stała. Niaŭžo i Skarynu našaha Franciška sučasnyja litoŭcy svaim tahačasnym žmudzinam usprymajuć?
  • Aha
    24.03.2024
    Patomak Skaryny, prezident Letuvy kamunist Hitanas Naŭsieda skazaŭ, što Skaryna čecha-letuvis. A pra Biełaruś jon skazaŭ, što heta hubiernia Rasiei.
    A ŭ Łukašenki - Skaryna picierski.

U Minsku pachavali jak achviar nacyzmu 75 čałaviek, pareštki jakich znajšli kala byłoj dačy Canavy. Ale bolš padobna, što heta achviary savietaŭ

U Minsku pachavali jak achviar nacyzmu 75 čałaviek, pareštki jakich znajšli kala byłoj dačy Canavy. Ale bolš padobna, što heta achviary savietaŭ

Usie naviny →
Usie naviny

Śviatłana Aleksijevič raskazała, jakuju knihu vypuścić nastupnaj. Jana nie pra kachańnie, jak płanavałasia raniej23

Łukašenka raskazaŭ, što karova pavinna stajać u pałacy i kožnamu nieabchodna «choć pa dźvie barazionki» bulby pasadzić20

U Kijevie ŭžo kala 100 paciarpiełych padčas načnoha ŭdaru1

Izrail zabiŭ i novaha kiraŭnika Hienštaba armii Irana. Jon zajmaŭ pasadu paru dzion7

U Minsku źnikła piensijanierka. Akazałasia, što jana pa prośbie «śledčych» stała kurjeram machlaroŭ 

Jakija banki hatovy ŭziać u vas nie samyja idealnyja kupiury

Što ciapier z archivam KDB ab represijach u BSSR, jaki zmahli zdabyć byłyja siłaviki? Kali jaho apubličać?51

Biełaruski pijanist uziaŭ adrazu try pryzy na konkursie ŭ Valensii

«Patraciła 300 rubloŭ — a jašče tolki siaredzina červienia!» Biełarusy abmiarkoŭvajuć vydatki na pakos travy i dzielacca łajfchakami32

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

U Minsku pachavali jak achviar nacyzmu 75 čałaviek, pareštki jakich znajšli kala byłoj dačy Canavy. Ale bolš padobna, što heta achviary savietaŭ

U Minsku pachavali jak achviar nacyzmu 75 čałaviek, pareštki jakich znajšli kala byłoj dačy Canavy. Ale bolš padobna, što heta achviary savietaŭ

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić