Čamu ŭ Haazie nie buduć rasśledavać katavańni i zabojstvy ŭ Biełarusi? Tłumačyć Łatuška i deputat Jeŭraparłamienta ad Litvy
«Biehłyja», «vostrakapytnyja», «niełajalnyja». Usia heta terminałohija — padarunak nam u kantekście kryminalnaj spravy», — kaža Pavieł Łatuška.
U materyjałach, jakija ŭrad Litvy pieradaŭ u Ofis prakurora Mižnarodnaha suda ŭ Haazie, znachodziacca tolki fakty ab transhraničnych złačynstvach režymu Łukašenki. Tam nie zhadvajucca zabojstvy ŭ 2020-m hodzie Hienadzia Šutava, Alaksandra Tarajkoŭskaha, Ramana Bandarenki, katavańni biełarusaŭ, ździeki i hvałt ź ich u turmach. Čamu tak?
Jak patłumačyŭ Pavieł Łatuška ŭ intervju «Biełsatu», va ŭmovach, kali Biełaruś nie źjaŭlajecca členam Mižnarodnaha kryminalnaha sudu, jurysty zmahli znajści takoje pravavoje rašeńnie, jakoje daje padstavy da razhladu spravy ŭ MKS. Jano atrymała stanoŭčuju acenku ministerstva justycyi Litvy i mižnarodnych ekśpiertaŭ:
«Łukašenka nikoli nie chacieŭ padpisać Rymski statut, nikoli nie chacieŭ, kab Biełaruś była členam Mižnarodnaha kryminalnaha sudu. Bo jon razumieŭ, što adkaznaść pryjdzie, i hety instrumient moža być vykarystany suprać jaho. Jakim čynam tady raspaŭsiudzić jurysdykcyju Mižnarodnaha kryminalnaha sudu? Rašeńnie było znojdziena. [Heta] rašeńnie ab transhraničnaści hetych złačynstvaŭ. Kali častka złačynstvaŭ ździajśniajecca ŭ tym liku na terytoryi krainy, jakaja źjaŭlajecca siabram Mižnarodnaha kryminalnaha suda».
Materyjały ab złačynstvach režymu možna padzialić na niekalki błokaŭ.
Pa słovach Łatuški, pieršy ź ich taki: «Na terytoryi Biełarusi stvarajecca atmaśfiera hvałtu, represij, šoku. Kali biełarusy vymušany ŭciakać z krainy, kali jany departujucca z terytoryi Biełarusi. U suviazi z hetym sotni tysiač biełarusaŭ stali achviarami departacyi».
Druhim aśpiektam źjaŭlajecca pieraśled biełarusaŭ paśla ich vyjezdu: «Nas usich pačali nazyvać [abraźliva]: Łukašenka — «biehłyja», Karpiankoŭ — «vostrakapytnyja», «niełajalnyja». Usia heta terminałohija — padarunak nam u kantekście kryminalnaj spravy. Chaču skazać «dziakuj» Łukašenku za toje, što jon nazvaŭ tak biełarusaŭ. Bo heta padkreślivaje, što my ŭ ich vačach katehoryja niajakasnaja, niepatrebnaja dla dziaržavy. Heta hrupa ludziej, jakich jany pieraśledujuć mientalna».
Łatuška śćviardžaje, što prablema fizičnaha pieraśledu, zabojstvaŭ, palityčna matyvavanych prysudaŭ, biespadstaŭnych zatrymańniaŭ «uličvajecca ŭ kantekście». Ale pryciahnuć za takija złačynstvy da adkaznaści i raspaŭsiudzić na ich jurysdykcyju MKS možna tolki ŭ tym vypadku, kali jany ździajśniajucca «ŭ tym liku na terytoryi krainy, jakaja naležyć Mižnarodnamu kryminalnamu sudu. Heta Litva».
Deputat Jeŭrapiejskaha parłamienta ad Litvy Dajnius Žalimas (Dainius Žalimas) na svajoj staroncy ŭ fejsbuku tłumačyć, što «departacyi (razam ź pieraśledam pa palityčnych ci nacyjanalnych pryčynach), jakija praduhledžvajuć vymušany adjezd ludziej z krainy z-za strachu pieraśledu», — «vuzkaje akno dla jurysdykcyi Mižnarodnaha kryminalnaha suda».
«Z takimi złačynstvami mohuć źviartacca ŭ Mižnarodny kryminalny sud i krainy-ŭdzielnicy Rymskaha statutu, u jakoj uźnikajuć ich nastupstvy. I Litva — mienavita takaja kraina Rymskaha statutu, bo my prytulili šmat biełarusaŭ, jakija ŭciakli ad režymu Łukašenki», — piša Žalimas.
Jeŭradeputat padkreślivaje, što ŭ zvarocie razhladajucca nie ŭsie złačynstvy režymu Łukašenki, a tolki departacyi i źviazany ź imi pieraśled. Zajaŭka Litvy ŭ Mižnarodny kryminalny sud nie aznačaje aŭtamatyčna, što jon abaviazkova pačnie rasśledavańnie i budzie pieraśledavać Łukašenku. Prakuror Mižnarodnaha kryminalnaha suda razhledzić zvarot, a potym vyrašyć, ci pačać rasśledavańnie.
Žalimas taksama źviartaje ŭvahu na dźvie važnyja akaličnaści, źviazanyja z padačaj dakumientaŭ u MKS.
Pa-pieršaje, važna, kab prakuratura Litvy nie ŭspryniała zvarot u MKS jak pryčynu dla prypynieńnia svajho rasśledavańnia pa złačynstvach suprać čałaviečnaści na padstavie ŭniviersalnaj jurysdykcyi. MKS i prakuratura Litvy buduć dapaŭniać adno adnaho ŭ rasśledavańni, a nie kankuryravać.
«My budziem uvažliva sačyć, kab zvarot u MKS nie vykarystoŭvaŭsia jak pryčyna nie pryciahvać da adkaznaści dobra viadomych padazravanych u spravie, pačataj u Litvie na padstavie ŭniviersalnaj jurysdykcyi», — piša jeŭradeputat.
Pa-druhoje, Litva pakul dziejničaje adna. Polšča i Łatvija, choć i zakranutyja departacyjami biełarusaŭ, nie źviarnulisia ŭ MKS.
«Ja prykładu ŭsie namahańni, kab jany dałučylisia. Inšyja krainy taksama pavinny pačać spravy suprać Łukašenki, kali Jeŭropa choča pieramahčy dyktataraŭ», — zapeŭnivaje Žalimas.
Historyja ŭ EHU — heta histfak vašaj mary. Jeŭrapiejski dypłom z navučańniem na biełaruskaj movie pry intensiŭnym vyvučeńni anhlijskaj. I poŭnaja svaboda11
Kamientary
Nu heta nahoda pakrucić pryhonnaha ŭ kanadzie, besesery, resefesery ci anhlii, dzie represujuć praź niedazłačynstva "movu varožaści" (kaniešnie abraza nie złačynstva) Ale na panoŭ i panskich civunoŭ chałopski kodeks nia dzieje, heta prosta niejkaja hańba, jak były pałpałyč kanalizuje antyłukašenkavyja nastroi.
Ludcy, vam biudžetnych zmaharoŭ z režymam (tut redki vypadak, kali nacyjanał-sacyjalist dziaduś Ze maje hłuzdy) papryznačaŭ dziarždep i eŭrasavok (chutčej za ŭsio ŭ ck kp bssr zaćviardžali kandydatury, kali nie adtul prapanoŭvali) i vy śladkujecie ichaj imitacyi dziejnaści. Dziaduś Ze, zrešty, taki samy, kanał na jutubie biaz nažłukcicca nahbom sa skarbnicy ursr nia zdatny stvaryć (bo nichto nie hladziećmie, pili ŭ Odyna-arła mied, ale nia ź dziuby)
Zrešty, sama ideja mižnarodnaha suda ŭ pazytyŭnym pravie biaz instrumentara enforsmentu - žalu varty anekdot (ŭ zvyčajnym pravie sud, nasuprać, nia maje patreby ŭ instrumentach prymusu: Xeer, vorovskaja schodka, Haračaja i Chałodnaja Kapa, marskoje prava). Na prakuroršaŭ z haahi, jakija da taho ŭ svaich afrykach sudzili praz čaraŭnictva, nie spadziavajciesia.
A jak adroźnić tady kvalifikavanaha jurysta, jak nie pryznačaćmuć nam ich z hary?! Viedaju, karcić daznacca. I, pierakonvaju, heta nieskładana. Heta taki, da kaho vy ŭva ŭmovach adsutnaści licenzavańniaŭ i rahulacyjaŭ źviernieciesia samyja pa jurydyčny supravod. Ci nasupierak takim rahulacyjam.
Naprykład, Evatał, kali vyjhraje pieršuju spravu pa vučobie ŭ Pratahora. Ci Łysandar Spuner jakich nasupierak zakonu biez vymahanaje adukacyi byŭ jurystam (i paštaljonam byŭ niezakonna, i vydatnym, treba zaŭvažyć). Abo z sučaśnikaŭ - niejki muryn, jaki advakatstvavaŭ biaz farmalnaje adukacyi i vyjhraŭ kolki tuzinaŭ spravaŭ, pakul nie pakrucili.