Ziamla tabie pucham, Pax Americana

Svoj artykuł na staronkach anłajn časopisa SIERA Europe's Edge, napisany ŭ styli niekrałohu, Edvard Łukas pačynaje sa śćviardžeńnia: «Niezaležna ad taho, chto pieramoža na prezidenckich vybarach u ZŠA 5 listapada, niekrałohi pa Pax Americana ŭžo pišucca. Jany pavinny być doŭhimi».

Pax Americana — termin, jaki apisvaje pieryjad adnosnaj stabilnaści ŭ śviecie paśla Druhoj suśvietnaj vajny, kali Złučanyja Štaty Amieryki stali viadučaj suśvietnaj dziaržavaj, padtrymlivajučy i raźvivajučy hłabalny paradak. Pax Americana adsyłaje da anałohii z Pax Romana — pieryjadam miru, jaki Rymskaja impieryja padtrymlivała na padkantrolnych terytoryjach. U pieryjad Pax Americana ZŠA aktyŭna farmavali mižnarodnyja aljansy (naprykład, NATA), sadziejničali raspaŭsiudžvańniu demakratyčnych pryncypaŭ, rynkavaj ekanomiki i libieralnych kaštoŭnaściaŭ.

Aŭtar nahadvaje, što Atłantyčny aljans (NATA), jaki byŭ «adnym z admietnych i tryvałych rys paślavajennaj Jeŭropy», prynios «biaśpieku i svabodu dziasiatkam miljonaŭ ludziej na praciahu dziesiacihodździaŭ: spačatku strymaŭšy raspaŭsiudžańnie kamunizmu, potym pieramohšy ŭ chałodnaj vajnie, a paźniej udvaja pavialičyŭšy kolkaść z 16 členaŭ u 1989 hodzie da 32 u ciapierašni čas».

Ekśpiert śćviardžaje, što paradak biaśpieki, ustalavany ZŠA paśla vajny, zaŭsiody znachodziŭsia pad pahrozaj praz składanyja adnosiny pamiž ZŠA i Jeŭropaj. Jeŭrapiejskija krainy časta tracili niedastatkova na abaronu, spadziejučysia na ZŠA, što vyklikała niazhodu amierykanskaj boku:

«Niaŭdziačnyja abo paranaidalnyja «baraćbity za mir» padavali prysutnaść jadziernaj zbroi ZŠA ŭ Jeŭropie nie jak abaronu, a jak pahrozu. Mnohija jeŭrapiejcy byli aburanyja niaŭdałymi amierykanskimi vojnami ŭ Indakitai ŭ 1960-ch i 1970-ch hadach, «hłabalnaj vajnoj z teraryzmam» paśla 2001 hoda i ŭchilalisia ad zaciataha i nieminučaha supraćstajańnia z Kitajem».

Niahledziačy na ​​namahańni aljansu, adznačaje Łukas, mir u Jeŭropie zastavaŭsia niestabilnym, i aljans nie zaŭsiody jak u minułym, tak i siońnia moh praduchilać kanflikty i hvałt.

«Adzinaja, svabodnaja i mirnaja Jeŭropa» była zachaplalnym słohanam epochi paśla 1991 hoda. Ale dziejańni akazalisia niedastatkova dalekasiažnymi i rašučymi: ukraincy raspłačvajucca za heta prosta ciapier», — piša Łukas i krytykuje aściarožnaść ZŠA ŭ dapamozie Ukrainie.

«Paśpiachovy ŭdar Pucina pa krainie NATO moža Pax Americana dabić, ale śmiarotnaja hnil raźviłasia raniej. Dziesiacihodździami administracyi ZŠA zaklikali Jeŭropu być mocnaj. Ciapier ža administracyja Bajdena nastolki baicca eskałacyi, što zabaraniaje Ukrainie, pa jakoj rasijanie bjuć i bjuć, vykarystoŭvać pieradadzienuju zbroju dla dalokich udaraŭ pa rasijskaj terytoryi. (…). ZŠA taksama pieraškadžajuć svaim sajuźnikam pa NATA apieratyŭna i rašuča reahavać na rasijskija «padparohavyja» ataki: dyviersii dy inšyja brudnyja pryjomy».

Aŭtar adznačaje taksama niehatyŭny ŭpłyŭ pratekcyjanizmu na mižnarodnaje supracoŭnictva i ekanamičnyja adnosiny pamiž ZŠA i Jeŭropaj. Pavodle jaho słoŭ, dziesiać hadoŭ tamu krainy mahli b stvaryć mahutnuju zonu svabodnaha handlu i sumiesnych praviłaŭ. «Zamiest hetaha hetyja krainy abrali ehaistyčny, niedalnabačny papulizm. U vyniku ŭsie jany stali biadniejšyja i słabiejšyja».

«Pa miery taho jak upłyŭ ZŠA na jeŭrapiejskim kantyniencie słabieje, jeŭrapiejskija krainy padajuć jak damino. Śpiecapieracyi, ekanamičny ŭpłyŭ, prapahanda i śpiecsłužby Rasii ŭžo abłytali Vienhryju, Słavaččynu i Aŭstryju, nastupnymi mohuć stać Hruzija i Bałharyja — i heta tolki pačatak», — prahnazuje Łukas i praciahvaje:

«Z punktu hledžańnia Vašynhtona jeŭrapiejskija sajuźniki ŭ asnoŭnym naŭrad ci vartyja słova «sajuźniki». U vajskovym płanie jany zamałyja abo zanadta adstałyja, kab dziejničać naroŭni z vysokatechnałahičnymi amierykanskimi siłami. Bolš raźvityja krainy, takija jak Vialikabrytanija, nie majuć reziervaŭ dla praviadzieńnia doŭhich apieracyj. Im taksama niašmat čaho prapanavać u inšych śfierach: dypłamatyčnaj, ekanamičnaj ci kulturnaj. Navošta płacić za heta?»

Aŭtar upeŭnieny, što niedachopy ŭ adnosinach pamiž ZŠA i Jeŭropaj nie byli niepaźbiežnymi i mahli b być vypraŭlenymi, kali b baki dziejničali aktyŭniej i bolš inviestavali ŭ svoj aljans. Zamiest hetaha jany paličyli za lepšaje krytykavać jaho, što pryviadzie da niehatyŭnych nastupstvaŭ, kali aljans źniknie.

«Jeŭrapiejskija ŭrady, jakija admaŭlalisia płacić adnosna ścipłyja hrošy na padtrymku Ukrainy i padtrymańnie adekvatnaj abarony ŭ ramkach NATA, zaraz sutyknucca z kałasalnymi vydatkami na zabieśpiačeńnie svajoj biaśpieki. I amierykancy, z druhoha boku, mohuć zasumavać pa svaich starych sajuźnikach, kali sutyknucca z usio bolšaj hieapalityčnaj kankurencyjaj — asabliva kali niekatoryja z tych sajuźnikaŭ pierakinucca na bok Kitaja», — pradkazvaje Łukas i skančaje svoj artykuł žartam z namiokam:

«Nie treba viankoŭ na mahiłu, kali łaska. Zamiest viankoŭ prymajucca lubyja ŭnioski ŭ luby vajskovy biudžet Jeŭropy».

• 60
• 2
• 2
• 5
• 3
• 4
• 1
• 0