Pałac siaredziny XVIII stahodździa ŭ Dziatłavie doŭhi čas biezvynikova sprabavali pradać. Nabyli jaho niekalki hadoŭ tamu, tolki kali canu źnizili da simvaličnych troch bazavych. Ciapier pałac iznoŭ pradajecca.
Pałac Radziviłaŭ u Dziatłavie vystavili na elektronny tarhi na placoŭcy «BUTB-Majomaść», paviedamili ŭ pres-słužbie biržy. Rajvykankam prapanuje kupić jaho za 296 tysiač rubloŭ (kala 90 tysiač dalaraŭ) z zadatkam 30 tysiač rubloŭ, jakija treba vypłacić pierad aŭkcyjonam.
Pomnik architektury stajaŭ pustym šeść hadoŭ pierad tym, jak jaho zmahli pradać. Spačatku ŭ 2021 hoda budynak sprabavali pradać za 145 tysiač rubloŭ, u mai i žniŭni nastupnaha hoda — užo za 31 tysiaču rubloŭ, źmienšyŭšy pieršapačatkovuju canu na 80%. Ale achvotnych nie znajšłosia.
Tolki kali na čarhovym aŭkcyjonie, jaki prajšoŭ u listapadzie 2022 hoda, canu za ŭvieś budynak źnizili da 3 bazavych vieličyń, abo 96 rubloŭ, źjaviŭsia adziny pakupnik — rasijski biznesoviec, jaki ŭrešcie i staŭ ułaśnikam pałaca Radziviłaŭ.
Jaho pradstaŭnica kazała, što havorki pra kamiercyjalizacyju abjekta nie idzie, i što pałac budzie mieć tolki sacyjalnuju nakiravanaść, mahčyma, u im źjavicca reabilitacyjny centr abo inšaja ŭstanova dla dapamohi ludziam.
Adnak za try hady nijakich zaŭvažnych źmianieńniaŭ na terytoryi pałaca ŭ Dziatłavie nie adbyłosia. Kali ŭłaśnik ciaham niekalki hadoŭ nie pačynaje adnaŭlać pomnik architektury, to pa biełaruskim zakanadaŭstvie historyka-kulturnuju kaštoŭnaść dziaržava moža adabrać. Heta adbyvajecca davoli časta, kali kupiec nie acaniŭ naležnym čynam svaich finansavych mahčymaściej i maštaby biurakratyčnaj ciahaniny. Sama toje, vidać, adbyłosia i z pałacam Radziviłaŭ u Dziatłavie.
Ciapier jaho prapanujuć kupić za canu, jakaja ŭ try tysiačy razoŭ pieravyšaje tuju, na jakuju spakusiŭsia ŭsiaho adzin čałaviek za ŭsie tyja hady, kali pałac sprabavali pradać. Tak, paśla niaŭdałych aŭkcyjonaŭ jaje znoŭ buduć panižać i ŭrešcie dojduć iznoŭ da pary bazavych, ale hublajecca čas — a stan pomnika nie stanovicca lepšym.
Abhortka ŭ styli rakako
U inšych abstavinach za pałac Radziviłaŭ pazmahałasia b niamała amataraŭ daŭniny, ale z pałacam u Dziatłavie nie ŭsio tak prosta.
Ździecieł, abo Ziecieła, jak kaliści nazyvaŭsia horad, uźnik na ŭskrajku terytoryi, zasielenaj bałtami. U navakolli da ChVI stahodździa havaryli na bałckaj havorcy. Litoŭskamoŭnyja astraŭki ŭ navakolnych lasach datryvali da kanca XIX st.
Tutejšy majontak viadomy až z XV stahodździa. U 1672 hodzie Daminik Mikałaj Radzivił atrymaŭ jaho ŭ jakaści pasahu ad svajoj žonki Hanny Maryjany z Pałubinskich. Dalej Dziatłavym vałodali try pakaleńni šydłaviecka-žyrmunskaj haliny Radziviłaŭ.
Radziviły žyli ŭ zamku, jaki byŭ pabudavany jašče za časami Astrožskich, jakija vałodali Zieciełam da siaredziny XVII stahodździa, i jaki byŭ abnoŭleny ŭ kancy XVII stahodździa. U adnym z dakumientaŭ hetaha času zhadvajecca dvuchpaviarchovy kamienny pałac. U hady Paŭnočnaj vajny, jakaja doŭžyłasia z 1700 pa 1721 hady, budynak mocna paciarpieŭ.
Miarkujecca, što mienavita pry synie Daminika Radziviła, Mikałai Faŭstynie, pačałosia ŭźviadzieńnie novaha pałaca, asnovaj dla jakoha pasłužyŭ budynak XVII stahodździa. Mikałaj Faŭstyn pamior u 1746 hodzie, a pałac, jak śćviardžajuć historyki architektury, byŭ skončany tolki ŭ 1751 hodzie. Heta značyć, što budaŭnictva praciahvaŭ jahony małodšy syn Stanisłaŭ Radzivił.
Praŭda, Stanisłaŭ pieradaŭ rezidencyju dačce i ziaciu, a sam pačaŭ budaŭnictva novaha ansambla ŭ Žyrmunach. Pałac u Žyrmunach nie zachavaŭsia, ale vy mahli čuć pra hetuju miaścinu.
U 2018 hodzie mašyna z hnojem, jakaja jechała praz ruiny pampieznaj pałacavaj bramy, začapiła jaje, abvaliŭšy vialiki kavałak cahlanaj ściany. Hety vypadak staŭ aniekdatyčnym prykładam adsutnaści adekvatnaj achovy kulturnaj spadčyny ŭ Biełarusi.
Rezidencyi ŭ Dziatłavie paščaściła našmat bolej. Paśla zaviaršeńnia budaŭnictva na vysokaj terasie nad Dziatłaŭkaj paŭstaŭ dvuchpaviarchovy pałac na vysokim cokali. Miarkujecca, što ad raniejšaha pałaca novy pałac atrymaŭ u spadčynu mahutnyja kontrforsy ŭ vuhłach.
U kancy XVIII stahodździa pałac kupiŭ hraf Stanisłaŭ Sołtan. Paśla zdušeńnia paŭstańnia 1831 hoda pałac byŭ kanfiskavany i pierajšoŭ da rasijskaha vajskovaha viedamstva, u im raźmiaścilisia štaby i łazaret. Paśla čarhovaha vyzvolnaha paŭstańnia, u 1864 hodzie ŭ vyniku pierabudovy budynak straciŭ vysoki dach. U 1889 hodzie pałac byŭ prystasavany pad kazarmy.
Za polskim časam, u 1930 hodzie, były pałac pieratvaryli ŭ prytułak dla dziaŭčatak. Paśla Druhoj suśvietnaj vajny i až da našaha času ŭ im raźmiaščałasia miedycynskaja ŭstanova.
Niahledziačy na dva stahodździ vykarystańnia pałaca nie pa pryznačeńni, na jaho fasadach zachavałasia bahataja lapnina ŭ styli rakako. Miedaljonaŭ z partretami ludziej, jakija ŭpryhožvajuć ścieny pałac zvonku, zdajecca, bolš nidzie ŭ Biełarusi niama.
Niazručny pomnik
Jak možna zrazumieć, abjekt šmatsłojny i składany, a tamu patrabuje asabliva dalikatnaj restaŭracyi, jakaja budzie zdolnaja vyjavić usie etapy isnavańnia pomnika.
Ale jość šerah kudy bolš važkich pryčyn, čamu pałac nikomu nie patrebny i za adnu bazavuju vieličyniu. Budynak zachavaŭ celnaść, nakryty dacham, ale abciažarany nie tolki achoŭnymi abaviazacielstvami — jon raźmieščany maksimalna nievyhodna dla luboha kupca, jaki b chacieŭ na im paśla zarablać.
Pa-pieršaje, jon pradajecca ź vielmi nievialikim učastkam u 40 sotak, jaki maje značny ŭchił da siadzibnych stavoŭ. Sami stavy ŭ jaho terytoryju nie ŭvachodziać i naŭrad ci ich možna budzie kupić, to-bok pałac jak by adarvany ad svajho histaryčnaha asiarodździa.
Pa-druhoje, ź inšaha boku pałac Radźviłaŭ vychodzić svaim hałoŭnym fasadam na terytoryju rajonnaj balnicy. Kaliści adsiul byŭ paradny padjezd da pałaca z kołam honaru, abapał jakoha raźmiaščaŭsia rehularny park. Ale za savieckim časam prosta na miescy parku pabudavali vielizarny hmach balničnaha korpusa — nie samaje pryjemnaje i kanfliktnaje susiedstva.
I faktyčna novy ŭłaśnik nie moža adnavić ni park, ni paradny padjezd, bo ŭsio heta zastałosia na terytoryi balnicy, jakaja naŭrad ci zacikaŭlena ŭ kole honaru.
U takoj situacyja było b razumna, kali b dziaržava sama pačała restaŭracyju pomnika, naprykład, pad muziej — joj praściej damovicca z kiraŭnictvam balnicy pra niejkija sastupki.
Abo prapanavać kupcam nie tolki źnižku, ale i niejkija pryvilei za adnaŭleńnie pałaca Radziviłaŭ, naprykład, viartańnie pałovy vydatkaŭ, jakija buduć patračanyja na adnaŭleńnie pomnika architektury, jak robiać u susiednich jeŭrapiejskich krainach.
Ale ničoha takoha niama ŭ biełaruskim zakanadaŭstvie, adzinaje, što moža prapanavać dziaržava — nienulavuju pierśpiektyvu adabrańnia pomnika, kali restaŭracyja nie pačniecca ŭ abmiežavany termin, i vypłaty ŭ Fond Łukašenki ŭ pamiery 5% z usiaho prybytku, jaki atrymaje ŭłaśnik z pałaca paśla paśpiachovaha jaho adnaŭleńnia. Kaho možna pryvabić takimi ŭmovami?
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆAdnu z najvialikšych sinahoh Biełarusi pradajuć u Kobrynie
Znakamituju kryvuju carkvu ŭ Kažan-Haradku ramantujuć sajdynham i šłakabłokami FOTY
U siadzibie Ahinskich adnaŭlajuć dźvie baročnyja kaplicy
U Mahilovie znosiać pieršuju haradskuju elektrastancyju, kab ucisnuć žyły dom u histaryčnym centry
U budynku HUBAZiKa ŭ centry Minska adkryjuć małuju scenu teatra Janki Kupały
Na vajnie va Ukrainie zahinuŭ były dyrektar dvuch aršanskich zavodaŭ4
Kamientary