Zducha, sap, hvehnia. Jak pa-biełarusku možna nazvać bałota

Jak nazvać bałota?

Usie viedajuć, što jość słova bałota. Jano jość va ŭkrainskaj (bołoto), ruskaj (bołoto), polskaj (błoto), češskaj (bláto), bałharskaj (błato). A jašče bałota možna nazvać vyračču, rajstavinaj. A nievialikaje bałota nazyvajecca bałoćvina.

A ci viedali vy, što zybkaje bałota nazyvajecca dychla? Jano ŭtvorana ad słova dychać. A topkaje nazyvajecca nikva, jakoje ŭtvorana ad niknuć (to-bok hinuć, źnikać).

A jość jašče machavoje bałota — imšara, jaho mahli zapazyčyć z polskaj movy ci jano samastojna ŭtvaryłasia ŭ biełaruskaj. Darečy, dla abaznačeńnia machavoha bałota vykarystoŭvajuć słovy mašara, vomšar.

A jak nazvać sumiežnyja bałoty? I dla hetaha jość słova ŭ biełaruskaj movie — subałatki.

A voś jašče vyznačeńnie dla viazkaha bałota, jakoje źvierchu prykryta zybkaj karoj, — krokać. A kali vy ŭbačycie iržavaje bałota, to jano nazyvajecca ržava.

Bahna

Bahnaj nazyvajuć topkaje bałocistaje miesca. Padobnaje słova jość va ŭkrainskaj, polskaj, češskaj, słavackaj movach, a voś u paŭdniovych słavian jaho niama.

Pachodžańnie słova zastajecca adkrytym. Niekatoryja daśledčyki ličać, što bahna pachodzić ad niamieckaha słova Bach («ručaj»), niekatoryja paraŭnoŭvajuć jaho ź litoŭskim bojus («bahnistaje miesca»). Taksama isnuje mierkavańnie, što bahna mahło być zapazyčynym słovam z polskaj movy.

Darečy, bahna jašče moža aznačać vir u race i hraź na darozie.

Tapiła, tapiel, tapina

U Leksičnym atłasie biełaruskich havorak słova tapiła moža aznačać topkaje miesca na bałocie. Naprykład, tak havaryli na Babrujščynie, Rasonščynie, Pružanščynie, Homielščynie. Hety rehijanalizm adroźnivajecca pa značeńni ŭ roznych kutkach Biełarusi. Naprykład, na Babrujščynie tapiła mahło abaznačać topkaje miesca, a mahło i zvyčajny vadajom. Tapiłam u Łunincy nazyvali nievialiki vadajom, u jakim letam vada nie vysychaje.

Tapiellu nazyvajuć topkaje bałota. Słova ŭtvaranaje ad «tapić» abo «topki». Słova raspaŭsiudžanaje na poŭnačy Biełarusi. Ad tapieli ŭtvarajecca tapielnia (z sufiksam -jelnia — tak-tak, jak samaje znakamitaje bałota Biełarusi!).

Tapina — topkaje miesca na bałocie. Słova najbolš raspaŭsiudžanaje na Vietkaŭščynie i kala Kaściukovičaŭ.

Trasavina, transava, trakienia

Trasavinaj nazyvajuć zybkaje, chistkaje miesca, parosłaje mocham. Va ŭkrainskaj movie isnuje słova triasovina, jakoje značyć zabałočanuju nizinu, a jašče polskaje trzęsawisko — dryhva, bahna. Adkul ža źjaviłasia heta słova? Jano pachodzić ad prasłavianskaha *tręsav'.

Transava ŭ značeńni topkaha miesca było pašyrana na Brestčynie i Hrodzienščynie.

Na Zelvieščynie i Ščučynščynie vykarystoŭvali słova trakienia, što značyła hrazkaje miesca.

Jašče bałotnyja cikavostki

Paharam nazyvajecca vyharełaje miesca na bałocie, ci prosta bahna abo bahnistaje miesca. A jašče jość słova vyžar, što značyć miesca, dzie kaliści vyharała bałota.

Hvehnia — bahna. Słova było pašyrana na poŭnačy Biełarusi. Chutčej za ŭsio, jano źviazana z hukapierajmalnym dziejasłovam hviahać (što značyć havaryć niedarečnaje).

Patopičy — bahna. Heta słova zafiksavana kala Puchavičaŭ. Pachodzić ad dziejasłova tapić. Isnuje padobnaje słova — patapieča.

Sap — nizkaje miesca, bahna. Nazva ŭtvoranaja pa huku, jaki robić bahna, kali pa joj iduć. Daśledčyki ličać, što słova raźviłasia pad polskim upłyvam, bo ŭ polskaj movie jość sapowisko u značeńni bahny. Darečy, jašče sap značyć zaraznuju chvarobu koniej i inšych nieparnakapytnych.

Łuni — bahnistaja miaścina. Źjaŭlajecca pahraničnym poźnim bałtyzmam.

Oklina — hłybokaje miesca na bałocie. Maje staražytnaje pachodžańnie, u asnoŭnym było raspaŭsiudžana na Brestčynie.

Zducha — heta dryhva, nizkaje vilhotnaje miesca. Słova źviazana niepasrebna z anatamičnym terminam zduch — miesca ŭ častcy cieła pamiž rebrami i žyvatom.

Maročna — nizkaje, hrazkaje bałota; bahnistaja miascovaść.

Niemiareča — nieprachodnaje bałota ci bałocistaje miesca siarod lesu. Słova źviazana ź jašče adnym słovam, jakoje aznačaje bałota, — žareča.

Nietra — ciažkadastupnaje miesca ŭ bahnistym bałocie. Jaŭchim Karski ličyŭ, što nietrami možna nazyvać tolki bałoty na Paleśsi.

• 7
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 2