Siamion Šarecki: «Ja ceły miesiac maŭču»

Siamion Šarecki:
«Ja ceły miesiac maŭču»

«Naša Niva»: Siońnia šmat kažuć pra toje, što 21 žniŭnia Vy padpišacie ŭkaz ab pierajmańni paŭnamoctvaŭ prezydenta Respubliki Biełarusi...

Siamion Šarecki: Sprava nie ŭ 21-m žniŭnia. Sprava nia ŭ tym, hatovy ja ci nie hatovy. Mianie da hetaha abaviazvaje Kanstytucyja Respubliki Biełarusi. I ja prosta mušu zrabić heta. Budzie heta 21-ha ci 17-ha ci 15-ha... Sprava nia ŭ hetym. Sprava ŭ tym, što mižnarodnyja arhanizacyi, u pieršuju čarhu ABSE, sprabujuć dapamahčy nam i byłomu prezydentu vyrašyć usie hetyja pytańni mirnym kanstytucyjnym šlacham. Samaja hałoŭnaja prablema siońnia — u niekanstytucyjnaści ŭsioj ciapierašniaj ułady. Zastaŭsia tolki Viarchoŭny Saviet, abrany narodam, adziny kanstytucyjny j zakanadaŭčy orhan. I pakolki jany (ABSE) sprabujuć naładzić pieramoŭny praces (ja nia viedaju, nakołki heta plonna i nakolki jany sami ŭ heta vierać), dyk my im pakul vierym. I nam było b niasłušna zajaŭlać adrazu 21 lipienia, kali skončylisia zakonnyja paŭnamoctvy Łukašenki, što ja ŭžo ŭsio, zamiaščaju prezydenta. Heta było b nietaktyčna i niapravilna. Luby mir lepšy za vajnu. Treba niejak pasprabavać adchilić Łukašenku mirna. Moža, jak havorycca, u čałavieka znojdziecca rozum... I jahonaje atačeńnie heta razumieje. Zrazumieli ž jany, što nielha hetak hnać, jak jany hnali ŭ Rasieju. Heta im dapamoh zrazumieć i Jelcyn, pakul Łukašenka ŭsio maryŭ (a mabyć i ciapier jašče maryć), što jon budzie ŭ Kramli, Jelcyn skazaŭ, što ŭ Kramli pavinien być Pucin. Darečy, byŭ ža Ras-pucin, a hety vychodzić užo Dva-Pucin... Heta ž manarchičny padychod da vyrašeńnia spravaŭ... Łukašenka kaža, u svaju čarhu — budu dva hady, a to i siem hadoŭ. Usio spasyłajecca na toj referendum. Ja dumaju, što zdarovy čałaviek na heta spasyłacca nie pavinien. Toj referendum pravodziŭsia z dapamohaju bronietransparcioraŭ, amonu. Biuleteni možna było brać kučami, jany nia ŭličvalisia, tamu i prajhrać hetki «referendum» było b niemahčyma.

— Vychodzić, data, da jakoj «pryviazvalisia» žurnalisty — niapeŭnaja...

— Ja nie chaču kazać, peŭnaja ci niapeŭnaja. U palitycy hetak nia robiać. Viadoma, časam treba i śpiašacca. Ale tut treba ŭzhadniać. My tut tolki što razmaŭlali i sa spadarom Šuškievičam i sa spadarom Ciareniem, namieśnikam Staršyni Viarchoŭnaha Savietu. Pryjaždžaŭ i Vik, staršynia Kansultacyjnaj hrupy ABSE. I praz kolki dzion, 21 žniŭnia, my iznoŭ budziem źbiracca razam ź im dla ŭzhadnieńniaŭ. Mabyć mienavita heta i dało padstavu žurnalistam havaryć pra hetuju datu...

— Ale kali Vy ŭsio ž prymiecie na siabie abaviazki prezydenta, Vaš status adpaviedna źmienicca. Jak heta paŭpłyvaje na pieramoŭny praces?

— Tak. Ale nielha ž, skažam, piać hadoŭ čakać! Partyi delehavali svaje pravy Viarchoŭnamu Savietu. Partyi hatovyja, Viarchoŭny Saviet hatovy... Dyk i Łukašenka pavinien być hatovy. Tak? A z Łukašenkam nijak nia moža jści havorki jak z zakonnym prezydentam. My jaho zaklikali da pieramovaŭ, kali jon byŭ zakonnym prezydentam, ale... My zaklikali, zaklikali... Nu, a siońnia termin jahony skončyŭsia. Kim by jon siabie ni ličyŭ, ad hetaha jon nia budzie zakonnym. Praŭda, ciapier bačyŭ, rasiejskaje tielebačańnie iznoŭ pačało jaho pisać: «prezydent Biełarusi». Nu dyk za hrošy čaho tolki nie napišuć...

— U vypadku, kali Vy budziecie vykonvać abaviazki prezydenta, pierad Vami paŭstanie zadača sfarmavać uładnyja struktury. Chto ich budzie ŭznačalvać? Najpierš, naturalna, havorka pra premjer-ministra.

— Ja nie chacieŭ by varažyć na kavovaj huščy. Heta maja prerahatyva. Ja paprostu nazavu čałavieka i ŭsio! Kali pryjdzie toj čas. Nu, a žurnalisty majuć prava prahnazavać. Chaj sabie padumajuć. Moža i mnie dapamohuć asobaŭ nazvać. A tamu, pa-pieršaje: ja pakul nikoha nie nazyvaŭ. Usich, z kim ja sustrakaŭsia, žurnalisty ŭžo pryznačajuć na roznyja pasady... Heta niapraŭda. Palityki mahli b taksama ŭstrymacca, bo heta niekarektna. Nazyvali i Łaškieviča, i Domaša, i Šłyndzikava, i jašče kaho. Heta pakul domysły.

— Ci pryviez spadar Vik Vam śviežyja idei, novyja prapanovy?

— Ja spadaru Viku kazaŭ — hladzicie, idzie čas, i my čakajem ad Łukašenki niejkich krokaŭ nasustrač. I voś jahonyja kroki: Čyhiru praciahnuli termin źniavoleńnia biez sudu, nad Klimavym pačałosia biessaromnaje haniebnaje sudzilišča, Ščukina pasadzili ŭ turmu, dziela pošuku Zacharanki nichto navat mieziencam nie pavarušyŭ... Srodki masavaj infarmacyi jak byli manapalizavanyja, tak i zastalisia, jak vykarystoŭvalisia dla chłuśni i brutalnaj prapahandy, hetak i vykarystoŭvajucca... Nu čaho jašče? Jakija kroki dalej? Dzie dobraja vola? Apazycyja pajšła nasustrač. Partyi, Viarchoŭny Saviet padpisali pahadnieńnie. Vy bačycie? Ja maŭču. Ceły miesiac maŭču! Dziela taho, kab nie pieraškadžać vašamu pierahavornamu pracesu. Ja ž tolki siońnia vam kažu proci Łukašenki, ab jahonych krokach...

— Ale ž jon pryznačyŭ «hrupu dla pieramovaŭ z hramadzkaściu».

— Nu dyk voś chaj i pieramaŭlajucca z hramadzkaściu. Jon ža i tak kožny dzień pramaŭlaje da hramadzkaści pa telebačańni. I havora ŭžo ŭsio, što choča. Jak kažuć, što ślina niasie dy jazyk viernie. Ja nia toje, što «nie pavažaju» hetuju «hrupu». Ale ž jość Viarchoŭny Saviet, jakomu ŭsie partyi daručyli pradstaŭnictva ad apazycyi. A jon z kim budzie havaryć? Kali jon nam Sazonava, nu dyk i my takoha pryznačym. I što? Nie mahu ž ja ci, skažam, Hančar, havaryć na hetkim uzroŭni. Zaŭtra Łukašenka skaža, što jon taho Sazonava nie ŭpaŭnavažvaŭ, jak u svoj čas skazaŭ pra Antanoviča. Nu dyk Antanovič byŭ ministram zamiežnych spravaŭ! A hety chto?

— My paviedamlali svaim čytačam pra Vašyja sustrečy z roznymi kiraŭnikami ŭ Litvie...

— Usie ŭsio viedajuć!.. Ja nidzie, naprykład, nie kazaŭ pra svaju sustreču z Adamkusam. Z maich vusnaŭ takoha nie vychodziła... Ja nazyvaŭ publična tolki spadara Łandsberhisa. Astatniaje — heta maje spravy. Ja šmat u Vilni z kim sustrakajusia, z dyplamatami, deputatami Sejma i hetak dalej. Ale ja pra heta nikomu nie kažu. Heta pakul nietaktyčna, niedyplamatyčna... U mianie nieŭzabavie buduć aficyjnyja sustrečy z uradoŭcami Polščy i Łatvii. Ale ž ja nie mahu ŭsio raspaviadać. Ja sustrakajusia z usimi, kaho tyčycca sprava Biełarusi. Najpierš ja sustreŭsia z dyplamatami ZŠA i Brytanii, kab nahadać, što ŭ svoj čas prezydent ZŠA i premjer Brytanii padpisali damovu pra toje, što paśla vyvadu jadziernaj zbroi ź Biełarusi nam budzie harantavanaja niezaležnaść. I Rasieja hetuju damovu padpisała! Voś ja i sustreŭsia z dyplamatami hetych krainaŭ u pieršuju čarhu i spytaŭsia: «Jak nakont tych padpisańniaŭ i abaviazacielstvaŭ?» A pra astatniaje ja nie kažu.

— Ci majecie Vy sajuźnikaŭ u Rasiei?

— My dobra padtrymlivajem suviazi z «Pravym diełom», ź jakim u nas padpisanyja damovy. Kantaktujem z hetkimi palitykami jak Čubajs, Hajdar, Niamcoŭ, Fiodaraŭ, Kozyraŭ, Chakamada...

— Jak projdzie hety Vaš pracoŭny tydzień?

— Budu dalej zajmacca pieramovami. Ja tolki što viarnuŭsia ź Biełastoku, z Polščy, dzie vioŭ hutarki ŭ redakcyi hazety «Niva». Vioŭ pieramovy z kiraŭnictvam Biełastockaha vajavodztva, bo zaraz pryniata rašeńnie pra adkryćcio tam biełaruskaj radyjostancyi. Treba va ŭsim hetym udzielničać aktyŭna. Rychtujusia da nastupnych vizytaŭ u Polšču i Łatviju. Budu vieści pieramovy i sustrakacca z pradstaŭnikami ŭsich partyjaŭ i z kalehami ź Viarchoŭnaha Savietu. Palityka — narmalny praces dziela taho, kab astatnija ludzi, jakija joju nie zajmajucca, mahli spakojna pracavać i zarablać... Kamuści nie padabajecca, skažam, Hančar. Albo, kažuć, treba havaryć ź Viačorkam, a nie z Paźniakom. Ja kažu — treba razmaŭlać i ź Viačorkam, i z Paźniakom. I sa Statkievičam. U mianie abaviazak hetki. Što da nieparazumieńniaŭ, sympatyjaŭ ci antypatyjaŭ, dyk ja Vam skažu — u palitycy heta ž nie ŭ siamji ci siabroŭstvie. Nie padabajecca čałaviek — nia pi ź im harełki. Nie padabajecca žančyna — nie biary ŭ žonki dy nie kładzisia ź joju spać. A tutaka ž hetaha ŭsiaho nia treba. Tut treba vyrašać pytańni. Pieršaje: zachavać niezaležnaść Biełarusi jak samastojnaha subjekta mižnarodnaha prava. Druhoje: treba viarnuć krainu na demakratyčny šlach raźvićcia, a dziela hetaha treba adchilić siońniašni niezakonny režym ad ułady.

Hutaryŭ Siarhiej Chareŭski