Historyja — heta navuka pra toje, jakoj budzie našaja minuŭščyna. Hetym dościpam možna było acharaktaryzavać čarhovaje pasiedžańnie arhkamitetu pa śviatkavańni 750-hodździa z času karanacyi Mindoŭha.
| Hieorhi Štychaŭ padtrymaŭ Jurasia Bochana: «Podźvih M.Jermałoviča byŭ u tym, što jon prabiŭ tatalitarny mur i adkryŭ nam darohu. Ale nie zabyvajcie, što pavodle adukacyi jon byŭ usio ž filolaham…». FOTA ANATOLA KLEŠČUKA |
Najbolšaja prablema ŭźnikła padčas abmierkavańnia adozvy, jakuju maje vydać arhkamitet, kab painfarmavać suhramadzianaŭ pra značnaść Mindoŭhavaj asoby. «Jak hramadzianin ja dźviuma rukami za hety tekst, — patłumačyŭ Ju.Bochan, — ale jak historyk maju da jaho šerah pretenzijaŭ i padpisacca nie mahu». Skiepsys i Ju.Bochana, i H.Štychava vyklikali asobnyja daty i ćvierdžańni adozvy. Pavodle słovaŭ navukoŭcaŭ, siońnia biełaruskaja histaryčnaja navuka daloka adyšła ad kancepcyi Mikoły Jermałoviča. «I H.Sahanovič, i A.Kraŭcevič, i V.Nasievič — ludzi, jakija zajmajucca vyvučeńniem hetaha peryjadu, siońnia zusim inačaj hladziać na paŭstavańnie VKŁ», — zaznačyŭ Ju.Bochan. U pryvatnaści, jość sumnievy nakont taho, ci byŭ Navahradak stalicaj VKŁ. «Tam była karanacyja. Ale ž heta nie abaviazkova aznačaje, što Navahradak byŭ stalicaj», — ćvierdzić historyk. Sumnieŭna vyhladaje i niezaležnaść Navahradzkaha kniastva ŭ damindoŭhavy časy (jość śviedčańni, što Navahradak byŭ pieradadzieny Mindoŭhu na vasalnych pravoch halicka-vałynskim kniaziem), patrabujuć udakładnieńnia letapisnyja daty.
Słovy historykaŭ vyklikali vybuch abureńnia ŭ namieśnika staršyni arhkamitetu Mikoły Kupavy i aŭtara adozvy Ździsłava Sićki: «Vy zaraz tak dahavoryciesia, što ŭ nas ničoha i nie było!» Biarycie, maŭlaŭ, prykład ź Litvy: tam usia historyja pierakručanaja, ale jany adstojvajuć svaju pazycyju. «Historyja — heta navuka, jana maje dačynieńnie z faktami, a nie z emocyjami», — adkazaŭ Ju.Bochan.
Ci pieramohuć historyki (i ichnyja fakty) litarataraŭ (i ichnyja emocyi) u jubilejnych śviatkavańniach i masavaj śviadomaści? Pakul pieravaha na baku pryhožaha piśmienstva. Na karyść litarataraŭ pracujuć opera A.Bandarenki i V.Ipatavaj, ramany Ł.Dajnieki i H.Dalidoviča, knihi M.Jermałoviča. Na baku historykaŭ pakul tolki «Narys historyi» H.Sahanoviča. Novy pohlad, postjermałovickaja biełaruskaja historyja jašče nie pakazała svajho abličča šyrokaj publicy.
Adam Voršyč
Ciapier čytajuć
Kvadrat u Minsku kaštuje rekordna doraha: narešcie pabity rekord 2007 hoda2
Kamientary