У юбілейны дзень 4 лютага ў кватэры гэтага незвычайнага чалавека не сціхалі званкі: мноства сяброў і знаёмых не забыліся пра адметную дату, зычылі доўгіх год і плену ва ўсіх справах. Бо ён — першапраходца не толькі ў сваей прафесіі.
Імя прафесара Міколы Савіцкага добра вядома і ў коле навукоўцаў эканамічнага профілю, і сярод тых, хто напрыканцы 80-х гадоў мінулага стагоддзя ўліўся ў плынь Нацыянальнага адраджэння, адшукаў сваю Беларусь.
Працоуная ж біяграфія Міколы Савіцкага звязана з Беларускім дзяржаўным эканамічным універсітэтам. Сюды, у тагачасны інстытут народнай гаспадаркі, ён паступіў пасля школы. Сюды вярнуўся пасля аспірантуры ў Маскве.
Там абараніў кандыдацкую дысертацыю па машыннай апрацоўцы эканамічнай іфармацыі, дысертацыя ў гэтай галіне была першай у Беларусі.
У 1982 годзе атрымаў званне прафесара на кафедры інфармацыі і вылічальнай тэхнікі, якой ён загадваў амаль 20 гадоў. Абраны правадзейным членам (акадэмікам) Міжнароднай акадэміі навук Еўразіі, мае больш за 100 навуковых прац, а таксама шэраг публіцыстычных артыкулаў, прысвечаных адраджэнню беларускай мовы і культуры.
Цікава, што ў сваёй галіне Мікола Савіцкі першым у Беларусі стварыў комплекс навукова-метадычнага забеспячэння вучэбнай дысцыпліны «Вылічальныя машыны і праграмаванне» для эканамічных ВНУ. Аднайменны падручнік вытрымаў два выданні. Сааўтар першага навучальнага дапаможніка для курса «Машынная апрацоўка эканамічнай інфармацыі ў галінах народнай гаспадаркі», выдаў падручнік для тэхнікумаў «Тэхніка вылічэнняў і механізацыя ўліку», «Руска-беларуска-англійскі слоўнік па інфарматыцы і вылічальнай тэхніцы», дапаможнік на беларускай мове па профільных вучэбных прадметах, «Тлумачальны слоўнік па інфарматыцы». Тут я спыню пералічэнні, бо яны будуць занадта доўгія…
Толькі зазначу, што спадар Мікола адным з першых яшчэ ў 1989 годзе пачаў выкладаць іфарматыку і вылічальную тэхніку па-беларуску, ягоны прыклад перанялі шматлікія выкладчыкі з розных галін ведаў.
Аднак беларускамоўнае выкладанне інфарматыкі ў яго ўніверсітэце, і не толькі там, было спынена ў 2001 годзе. 3 адзіным на той час беларускамоўным прафесарам на кафедры інфармацыйных тэхналогій не прадоўжылі кантракт. Але навукоўца не прыпыняе творчай працы, друкуе ў Расіі вучэбныя дапаможнікі для студэнт ВНУ…
I ўсё гэта — пры адначаснай актыўнай грамадскай працы па Нацыянальным адраджэнні. З 1992-га па 1997 год ён узначальваў Мінскую гарадскую раду ТБШ Ф.Скарыны, дагэтуль з'яўляецца сябрам Рэспубліканскай рады. Яго пазнаюць на з'ездах і мітынгах, шэсцях, канферэнцыях, «круглых сталах», дзе ідзе размова аб беларускіх праблемах.
Дадам некалькі штрыхоў да яго жыццяпісу. Мікола Іванавіч, які нарадзіўся ў фальварку Гарадок (цяпер Глыбоцкі раён), так згадвае свой пачатак. У сям’і было пяцёра дзяцей. Мікола, старэйшы за усіх, даглядаў меншых братоў і сясцёр, бо бацькі былі пастаянна ў працы. Жылі бедна, аднак усё ж вырашылі ставіць сваю хату. Будавалі пасля вайны ўжо пяцісценку, ды да канца не дабудавалі: бацька памёр у 55 гадоў. У Міколы Іванавіча ўсё не знікае адчуванне, што іх печку клаў ці бацька Васіля Быкава — Гарадок стаяў блізка ад Бычкоў.
Тады ён яшчэ не ведаў, што неўпрыкмет спрычыніцца да беларускага пісьменства ў прасторавай акалічнасці, яно адкрые яму шлях у Адраджэнне. Юнак з увагай слухаў аповеды старэйшых людзей пра землякоў, якія потым стануць славай Беларусі. Бабуля Марфа расказвала, як яна калісьці танцавала кадрылю з самім Ігнатам Буйніцкім. А маці Надзея жыла больш за 90 гадоў і нават ужо ў паважаным узросце хадзіла на мітынгі. Калі ўжо не магла, то пыталася ў сына: «Ну і калі мы ўжо дойдзем да Беларусі?»
На пытанне, як у яго пачынаўся гэты шлях, ён прыгадвае Маскву, дзе стараўся пазбавіцца беларускага акцэнту. Напачатку яму было сорамна, што «не такі», як усе, у Белакаменнай. А потым, калі апынуўся у Чэхіі, то было ўжо сорамна, што не ведае сваёй Радзімы… За суседнім сталом працаваў чэшскі інжынер, прафесар Гіб — высокаадукаваны чалавек, які стажыраваўся ў Англіі. Той ведаў шмат чаго і пра чэшскія, і пра звязаныя з яго краінай беларускія акалічнасці — пра БНР, пра Забэйду-Суміцкага…
І беларускі хлопец прыняў на ўсё астатняе жыццё адзінае рашэнне: сваё, роднае — гэта не сорам, гэта — гонар. І любіць, і ведаць свае — пачэсна. Уласнае Міколава адраджэнне пачало набываць сілу.
Я пазнаёмілася з Міколам Савіцкім на пачатку 1990-х на шматлікіх мітынгах дэмакратычнай грамадскасці, мне надзвычай спадабаўся гэты чалавек, які без аглядкі на свой статус загадчыка кафедры самага папулярнага тады ўніверсітэта быў запалены бунтарскай энергіяй пераўтварэнняў. Гэта было сугучна з адчуваннямі многіх, бо беларусы — пакорныя толькі да пары. І вось ужо больш за 20 гадоў мы, у нялёгкіх варунках, апантана робім агульную нацыянальную справу — асветніцтва. Сям'я шчыра дапамагае спадару Міколу у ягонай рупнасці. З жонкай Глафірай ён пазнаёміўся яшчэ на кафедры Эканамічнага ўніверсітэта, яны аднадумцы, дзеляць і душэўныя страты, і набыткі.
Дачка Насця таксама працуе ў эканоміцы, кандыдат навук. Падаравала бацькам трох цудоўных унучак — Альжбету, Марыльку і Анэльку. I толькі адно засмучае дзеда і бабулю — гімназія, дзе вучацца унучкі, — рускамоўная.
Калі я спытала, што змяніў бы спадар Мікола ў сваім жыцці, адгарнуўшы назад два дзесяцігоддзі, то ён прызнаўся: вельмі шкадуе аб сваім познім прыходзе ў беларушчыну. Бо ў Радзіму трэба ўкладаць сэрца і сілы ад нараджэння.
Каментары