Гісторык знайшоў у Швецыі паштоўку, якую падпісаў больш за сто гадоў таму беларус на эсперанта
Гісторык беларускага паходжання Андрэй Катлярчук, які даўно жыве і працуе ў Швецыі, натрапіў на адным з мясцовых інтэрнэт-аўкцыёнаў на цікавы гістарычны артэфакт: паштоўку на мове эсперанта ад аматара гэтай штучнай мовы з Маладзечна Пятра Сарокі да дзяўчыны Эстэр Бекман (Ester Beckmann) са шведскага горада Скара. Паштоўка была пасланая ажно ў 1915 годзе.
Як вядома, стваральнік мовы эсперанта доктар Людвік Лазар Заменгоф (1859-1917) не чужы Беларусі чалавек, бо нарадзіўся ў Беластоку, які тады не быў для беларусаў ніякім замежжам і нават уваходзіў у склад Гродзенскай губерні. Нейкі час Заменгоф жыў ды працаваў і ў Гродне.
Таму невыпадкова, што і Беларусь была адным з першых цэнтраў эсперанта, і са Швецыяй у мясцовых эсперантыстаў былі непасрэдныя сувязі.
У 1927 годзе ў Менск быў запрошаны вядомы журналіст і кіраўнік суполкі эсперантыстаў Швецыі, камуніст Эйнар Адамсан (Einar Adamson). А ў 1928 годзе ён, як піша Катлярчук, выдаў на эсперанта кнігу Sub la ruĝa standardo: impresoj kaj travivaĵoj en Sovetio. Göteborg: [Svenska esperanto-byrån] з нарысам пра Менск.
Наша сталіца была тады адным з цэнтраў развіцця эсперанта ў СССР. Колькасць эсперантыстаў даходзіла тут да 300 чалавек, а супрацоўнік Акадэміі навук А. Міхалевіч склаў нават эсперанта-беларускі слоўнік на 15 тысяч слоў. Суполкі эсперантыстаў дзейнічалі пры БДУ і польскім педтэхнікуме (закрытым уладамі ў 1938 годзе).
У БССР аматарамі эсперанта былі Янка Маўр, Зміцер Жылуновіч і Зміцер Снежка, у Заходняй Беларусі гэтай мовай захапляліся Максім Танк і Сяргей Новік-Пяюн.
Сталін і яго НКВД вынішчылі многіх савецкіх эсперантыстаў за нібыта сувязь з Захадам, нямала першых аматараў гэтай мовы з БССР ляжаць у Курапатах. Але гурткі эсперантыстаў адрадзіліся пасля вайны ў тым ліку і дзякуючы беларусам з былой Польшчы.
«Людзі, будзьце пільныя! У такой сітуацыі можа апынуцца кожны жыхар ЕС!» Грамадзянін Літвы, асуджаны ў Беларусі да 13 гадоў за «шпіянаж», перадаў ліст з калоніі37
«Людзі, будзьце пільныя! У такой сітуацыі можа апынуцца кожны жыхар ЕС!» Грамадзянін Літвы, асуджаны ў Беларусі да 13 гадоў за «шпіянаж», перадаў ліст з калоніі
«Незалежнасць не падае з неба і не даецца назаўсёды. Яе трэба абараняць». Ціханоўская выступіла з заявай да 35-годдзя прыняцця Дэкларацыі аб суверэнітэце4545
Каментары