«Не адпавядае новай канцэпцыі». У Вільні з музея прыбралі экспазіцыю, прысвечаную Якубу Коласу
Выстава з'явілася ў колішнім музеі імя Пушкіна ў віленскім раёне Маркуці 7 гадоў таму. Яна ўключала кнігі і артэфакты, звязаныя з творчасцю беларускага паэта. Але пасля рэарганізацыі ў сістэме музеяў у Вільні экспазіцыю прыбралі, паведаміў «Радыё Свабода» старшыня Таварыства беларускай культуры ў Літве Алесь Адамковіч.
«Там поруч быў дом, дзе Якуб Колас жыў разам са сваёй жонкай Марыяй Каменскай. Пэўны час там быў музей Коласа, але пасля ён закрыўся. У 1963 годзе экспанаты перадалі ў музей Пушкіна, які быў па суседстве. У пачатку 90-х гадоў былі спробы адраджэння гэтага музея, але дом разваліўся, бо яго з'еў грыбок, а новы пабудаваць не паспелі», — расказвае Алесь Адамковіч.
Экспазыцыя, прысвечаная Коласу, зьявілася ў музеі імя Пушкіна ў 2018 годзе.
Выстава змяшчала копіі дакументаў, фотаздымкі і іншыя артэфакты, кажа Адамковіч.
«Прайшла рэарганізацыя музеяў, музей перайменавалі і зрабілі філіялам Віленскага музея. А новае кіраўніцтва чамусьці вырашыла прыбраць гэты пакойчык Коласа. Нейкіх кансультацый з грамадскасцю на гэты конт не праводзілі», — дадае суразмоўца.
У 2023 годзе музей змяніў назву і замест Літаратурнага музея Пушкіна ён стаў называцца Музей-сядзіба Маркуці (Markučiai). А сёлета самакіраванне Вільні правяло рэарганізацыю, музей стаў філіялам Віленскага гарадскога музея. У адказе кіраўніцы Віленскага гарадскога музея Расы Антанавічэне на запыт «Радыё Свабода» гаворыцца, што экспазіцыя Коласа не адпавядае новай канцэпцыі музея ў Маркуцях.
Паводле кіраўніцы, прысвечаная Коласу выстава з'явілася ў 2018 годзе паводле дамовы з музеем Якуба Коласа ў Мінску. Аднак адносіны з беларускім музеем Коласа былі разарваныя яшчэ ў 2020 годзе, а ў маі 2025 года прынялі рашэнне пра дэмантаж экспазіцыі.
«Пасля таго як сядзіба Маркуці стала часткай гарадскога музея, мы вырашылі канчаткова адмовіцца ад статусу літаратурнага музея і надаваць значна больш увагі гісторыі сядзібы і яе жыхароў, гістарычнаму кантэксту ўзнікнення і існавання сядзібы. Выстава, прысвечаная Коласу, якая паводле дамовы мела быць закрытая ў 2021 годзе, выпадае з акрэсленага тэматычнага шэрагу», — паведаміла Раса Антанавічэне.
Калекцыя, звязаная з Коласам, у музеі ў Маркуцях налічвае тры дзясяткі артэфактаў. Цяпер яны маюць захоўвацца ў фондах установы.
«Музей не плянуе аднаўляць экспазіцыю, прысвечаную Якубу Коласу, аднак сапраўды не будзе пазбягаць згадваць паэта, расказваючы гісторыю горада Вільні і двара Маркуці ў сваіх часовых выставах», — адказвае Раса Антанавічэне.
Экспазіцыя Коласа таксама існавала як культурны асяродак, тут адбываліся беларускія імпрэзы і канцэрты.
У 1907—1908 годзе Якуб Колас (Канстанцін Міцкевіч) працаваў у рэдакцыі «Нашай Нівы» і жыў у Вільні. Час з 1908 па 1911 гады Колас правёў за кратамі. Пасля вызваленьня ён паехаў працаваць настаўнікам у Пінск, дзе пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай Марыяй Каменскай, якая якраз жыла ў Вільні, а дакладней у тагачасным віленскім прадмесці Калёнія. У доме маці Марыі Каменскай, у цяперашніх Маркуцях, Якуб Колас з жонкай бывалі на працягу 1913—1915 гадоў.
Пасля таго як Якуб Колас перабраўся ў Мінск, у гэтым доме жыў швагер Коласа Іван Каменскі, які падтрымліваў ідэю стварэння тут музея Коласа і перадаў шэраг рэчаў для будучай экспазіцыі. Ідэя стварэння музея нават была замацаваная пастановай Савета міністраў Літоўскай ССР у жніўні 1960 года. Аднак у доме знайшлі грыбок, які нішчыў будынак, таму яго ліквідавалі, а новы не пабудавалі.
У Вільні ёсць вуліца Якуба Коласа, а таксама мэмарыяльная шыльда на будынку факультэта крэатыўнай індустрыі Віленскага тэхнічнага ўніверсытэта імя Гедзіміна. Менавіта тут у 1907 годзе месцілася рэдакцыя «Нашай Нівы», дзе працаваў Колас.
«Міс Беларусь» усё больш нагадвае конкурс прыгажосці ў гарэме23
Каментары